Ποιος είπε ότι καρτέλ και ανταγωνισμός είναι όροι ασυμβίβαστοι, όπως ισχυρίστηκε χθες αντιπρόσωπος μεγάλης γαλακτοβιομηχανίας; Ποιος είπε ότι στο ολιγοπώλιο οι «συνέταιροι» δεν σφάζονται μεταξύ τους; Ο οξύς ανταγωνισμός κάθε άλλο παρά τους εμποδίζει να εκμεταλλεύονται από κοινού τη μονοπωλιακή τους ισχύ.
Τα καρτέλ (η σύμπραξη εταιρειών με σκοπό την αθέμιτη χειραγώγηση της αγοράς προς όφελος όλων των «εταίρων») είναι ένα μέτρο αυτοπροστασίας που παίρνουν οι μεγάλες επιχειρήσεις ακριβώς για να επιβιώσουν στον εξοντωτικό ανταγωνισμό. Δεν είναι επειδή το έλεγε ο Μαρξ («το μονοπώλιο παράγει ανταγωνισμό και ο ανταγωνισμός παράγει μονοπώλιο»), αποδεικνύεται από την καθημερινή εμπειρία. Οι έριδες μεταξύ των εταιρειών κάθε άλλο παρά καταργούν τα καρτέλ. Αντίθετα, τα ζωογονούν, τα προάγουν σε «καρδιά» της σύγχρονης οικονομίας.
Από την άλλη, είναι πολύ δύσκολη η διατήρηση της συνεργασίας σε ένα καρτέλ, καθώς κάθε μέλος έχει την τάση να αποκλίνει από τη συμφωνία (είναι η απληστία, αλλά και η διαφορετική διάρθρωση του κάθε μέλους, η έλλειψη εσωτερικού ελέγχου εντός του «συνασπισμού»). Οταν ξεσπάει κάποιο σκάνδαλο (διότι τα διαπλεκόμενα δεν λείπουν από αυτού του είδους τις συμπράξεις) τις πιο φαρμακερές βολές τις εκτοξεύουν οι ίδιοι οι διαπλεκόμενοι παρασυρμένοι από την εμφύλια διαμάχη για την αναδιανομή της πίτας. Διότι, μπορεί η πίτα να μεγαλώνει, αλλά οι φιλοδοξίες κάθε ολιγοπωλίου μεγαλώνουν ταχύτερα. Κάτι τέτοιο δεν αφήνουν να εννοηθεί τα έγγραφα που περιλαμβάνει ο φάκελος του γάλακτος;
Μπορεί η Επιτροπή Ανταγωνισμού να χρειάζεται ακόμη καιρό -έχει συγκεντρώσει ντοκουμέντα 15.000 σελίδων- για να εκδώσει το οριστικό της πόρισμα, αλλά ο καταναλωτής το γνωρίζει από καιρό.
Η υπόθεση άνοιξε πέρυσι, όταν κτηνοτρόφοι της Αττικής, της Θεσσαλίας και της Βόρειας Ελλάδας κατήγγειλαν ότι δέχονταν ασφυκτικές πιέσεις από τις γαλακτοβιομηχανίες για μείωση της τιμής του γάλακτος από 35 σε 32 λεπτά το λίτρο. Ολως τυχαίως οι πιέσεις ασκήθηκαν από τις βιομηχανίες την ίδια περίοδο (μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου). Οι ίδιες βιομηχανίες πωλούν (όλες) το γάλα στην αγορά προς 1,20 λεπτά το λίτρο, όταν στα εκπτωτικά σούπερ μάρκετ το διαθέτουν (όλες) 89 λεπτά. Αν αυτό δεν λέγεται καρτέλ, τι λέγεται;
Ολοένα και μεγαλύτερη είναι η συγκέντρωση, όχι μόνο εισοδημάτων και πλούτου, αλλά και του ελέγχου της παραγωγής (του εμπορίου, των επενδύσεων) σε λίγα χέρια. Τα καρτέλ αποτελούν μια επίθεση στις αγορές και τη δημοκρατία. Η Ε.Ε. τα θεωρεί «καρκίνωμα» και έχει θεσπίσει δρακόντειους νόμους για την καταπολέμησή τους (η υπόθεση της ΜΕΒΓΑΛ έκανε ευρύτερα γνωστό το μέτρο του καθεστώτος επιείκειας, στο οποίο εισέρχονται οι εταιρείες που δίνουν στοιχεία για την ύπαρξη καρτέλ).
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης, καρτέλ και διαπλοκή είναι πλέον όροι στενά συνδεδεμένοι. Τα καρτέλ επιβάλλουν τη θέλησή τους στα θεσμικά όργανα της δημοκρατίας και τάσσονται υπεράνω του νόμου. Ασπιρίνες μοιάζουν τα μέτρα για την καταπολέμησή τους. Οχι μόνο γιατί απολαμβάνουν της κρατικής υποστήριξης, αλλά και γιατί σήμερα αποτελούν το «σώμα» της οικονομίας. Με λάθος προσέγγιση επιχειρούν να τα αντιμετωπίσουν. Είναι σαν να προσπαθείς να ξεσκεπάσεις όσους παραβιάζουν τους όρους του παιχνιδιού, χωρίς να λες ότι βρώμικο είναι το ίδιο το παιχνίδι.