Φαίνεται πραγματικά παράδοξο ότι υποψήφιος για την προεδρία της Ε.Ε. είναι ο άλλοτε στενότερος σύμμαχος του Τζορτζ Μπους, ο οποίος μάλιστα δίχασε την Ευρώπη με αφορμή τον πόλεμο στο Ιράκ. Και φυσικά, ο τέως Βρετανός πρωθυπουργός δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί άνεργος. Σύμφωνα με πληροφορίες, κερδίζει γύρω στα 10 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο από συμβουλευτικές υπηρεσίες, διαλέξεις και άλλα παρόμοια. Από την άλλη, όμως, είναι αλήθεια ότι από τότε που εγκατέλειψε την πρωθυπουργία, καταβάλλει συστηματικές προσπάθειες για την αποκατάσταση της ειρήνης στη Μέση Ανατολή, ως ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ, του ΟΗΕ, της Ε.Ε. και της Ρωσίας στην περιοχή. Επίσης, το «Ιδρυμα Πίστης Τόνι Μπλερ» (Tony Blair Faith Foundation) προωθεί τον διάλογο μεταξύ των θρησκειών, κυρίως μεταξύ της Χριστιανοσύνης και του Ισλάμ.
Είναι πιθανό ο Μπλερ να έθεσε υποψηφιότητα για τη θέση του προέδρου της Ε.Ε. σε μία προσπάθεια να διασώσει την υστεροφημία του, μέσω του νέου ρόλου του. Αλλωστε, όταν θριάμβευσε στις εκλογές του 1997, θεωρείτο ο πλέον φιλοευρωπαϊκός Βρετανός πρωθυπουργός των τελευταίων δεκαετιών. Μόνο ο Εντουαρντ Χιθ, ο οποίος έχασε τις εκλογές του 1974 εν μέρει επειδή έβαλε τη χώρα στην «Ευρωπαϊκή Κοινότητα», θα μπορούσε να θεωρηθεί πιο φιλοευρωπαίος από εκείνον. Μετά μια δεκαετία στην Ντάουνινγκ Στριτ, όμως, αξίζει να αναρωτηθεί κανείς αν πράγματι κατάφερε ο Μπλερ να ενισχύσει τον ρόλο της Βρετανίας στην Ευρώπη.
Είναι αλήθεια ότι, μαζί με τον Γάλλο πρόεδρο, Ζακ Ζιράκ, πρωτοστάτησε στη θέσπιση της λεγόμενης Ευρωπαϊκής Πολιτικής Αμυνας και Ασφάλειας, ενώ ήταν και ο κινητήριος μοχλός πίσω από την Ατζέντα της Λισσαβώνας, σκοπός της οποίας ήταν η μετατροπή της Ε.Ε. στην «πιο ανοικτή και ανταγωνιστική οικονομία του κόσμου». Σε ό,τι αφορά το πρώτο, δημιούργησε πράγματι νέα δεδομένα στον τομέα της πολιτικής ασφάλειας. Ωστόσο, η επιτυχία του μέτρου ήταν πολύ πιο περιορισμένη από τις προσδοκίες που υπήρχαν. Η θέσπιση της ατζέντας της Λισσαβώνας ήταν μία σχετικά εύκολη υπόθεση (αν και η εφαρμογή της είναι πολύ δυσκολότερη), αφού αποτελούσε αντανάκλαση του βρετανικού οράματος για μία Ευρώπη που δεν θα είναι τίποτε περισσότερο από μία γιγαντιαία κοινή υπεραγορά.
Σε άλλους τομείς, ο Μπλερ απέτυχε παταγωδώς. Οταν έφυγε από την πρωθυπουργία, η Βρετανία ήταν τόσο κοντά στην ένταξή της στο ευρώ, όσο και όταν είχε αναλάβει τα καθήκοντά του. Προσπάθησε να καθησυχάσει τους ευρωσκεπτικιστές της χώρας του -και κυρίως τον μεγιστάνα των μέσων ενημέρωσης Ρούπερτ Μέρντοχ- με την υπόσχεση ότι θα θέσει το Ευρωσύνταγμα στην κρίση της κοινής γνώμης, μέσω δημοψηφίσματος. Τόσο ο Μπλερ, όσο και ο διάδοχός του στην πρωθυπουργία, υπαναχώρησαν από αυτή την υπόσχεση όταν το Σύνταγμα μετονομάστηκε σε Συνθήκη της Λισσαβώνας. Παραδόξως δηλαδή, ο ιέραξ του Ιράκ μετατρεπόταν σε περιστερά όταν επρόκειτο να αντιμετωπίσει τα επιχειρήματα των αντιπάλων του εναντίον της Ευρώπης.
Η πιο εντυπωσιακή ευρωπαϊκή στιγμή του Μπλερ ήταν η ομιλία του στο Ευρωκοινοβούλιο, τον Ιούνιο του 2005. «Είμαι ένας παθιασμένος ευρωπαϊστής» είχε πει τότε. «Πάντα ήμουν». Ως συνήθως, ήταν καλύτερος στα λόγια, παρά στα έργα.
Είναι επομένως κατάλληλος ο Μπλερ για το πόστο του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου;
Αρχικά, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο ακριβής ρόλος της θέσης δεν αποσαφηνίζεται από τη Συνθήκη της Λισσαβώνας. Γνωρίζουμε βέβαια ότι ο πρόεδρος μπορεί να υπηρετήσει έως και δύο θητείες των 2,5 χρόνων. Βασική του αρμοδιότητα θα είναι να προεδρεύει στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια, να συντονίζει τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ενωσης και να την εκπροσωπεί στη διεθνή σκηνή. Αυτά όμως είναι όλα κι όλα που ξέρουμε. Από εκεί και πέρα, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν διαφορετικές απόψεις ως προς το περιεχόμενο του ρόλου.
Εξάλλου, εκτός από τον πρόεδρο, θα υπάρχει και ο Υπατος Εκπρόσωπος της εξωτερικής πολιτικής. Οποιος επιλεγεί για τη θέση -αντικαθιστώντας τον Χαβιέ Σολάνα- θα συμμετέχει τόσο στα συμβούλια των υπουργών, όσο και στην Κομισιόν. Αυτός ο μοναδικός συνδυασμός θα μπορούσε να σημαίνει ότι ο Υπατος Εκπρόσωπος θα επισκιάσει τον πρόεδρο. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών θα συνεχίσουν να παρέχουν εκ περιτροπής το απαραίτητο διπλωματικό προσωπικό για την προεδρία των Συμβουλίων Υπουργών. Ως εκ τούτου, ο πιθανός πρόεδρος Μπλερ μπορεί να αναλάβει μία θέση χωρίς ιδιαίτερες εξουσίες.
Εν κατακλείδι, πρέπει να στηρίξει η Ευρώπη την υποψηφιότητα Μπλερ; Οσο παράξενο και αν ακούγεται, υπάρχουν πολλά επιχειρήματα υπέρ του. Κατ’ αρχάς, οι Ευρωπαίοι θα γνωρίζουν τον πρόεδρό τους, ο οποίος θα έχει αναμφισβήτητο ταλέντο στην επικοινωνία. Ο Μπλερ διατηρεί καλές σχέσεις τόσο με την Κεντροαριστερά, όσο και με την Κεντροδεξιά. Οι Κεντροευρωπαίοι και ο Σαρκοζί τον εγκρίνουν. Οι απόψεις του για θέματα οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής είναι σε μεγάλο βαθμό ορθές. Προπάντων, όμως, ο Μπλερ διαθέτει πολιτικό βάρος. Οι εναλλακτικές περιπτώσεις είναι άγνωστοι στο ευρύ κοινό υποψήφιοι, κάτι που σημαίνει ότι η Ευρώπη θα χαμηλώσει τον πήχυ των προσδοκιών της.
Η Ε.Ε. έχει ανάγκη από έναν αναγνωρίσιμο αστέρα προκειμένου να ανακτήσει τη δυναμική της. Ο Μπλερ είναι ο καλύτερος διαθέσιμος πωλητής του προϊόντος. Αν με τον πρόσφατο προσηλυτισμό του στον Καθολικισμό προσπαθεί να εξαγνιστεί για τα λάθη του παρελθόντος, ας είναι. Η Ε.Ε. δεν έχει ανάγκη από έναν πρόεδρο που δεν θα προσβάλλει και δεν θα ενοχλεί κανέναν, χρειάζεται έναν κινητήριο μοχλό.
* Ο Kevin Featherstone είναι καθηγητής στο London School of Economics όπου διευθύνει το Ελληνικό Παρατηρητήριο.