Η Ελληνοαμερικανίδα μεταπτυχιακή φοιτήτρια Κατίνα Μελά εγκαθίσταται στην Αθήνα. Προσπαθεί να ξεπεράσει το σοκ απ’ τον αναπάντεχο θάνατο της μητέρας της· να πενθήσει για την πρόσφατη διάλυση του ερωτικού δεσμού της· να αναζητήσει μυστικές πτυχές της προσωπικής της ταυτότητας στη χώρα της μακρινής της καταγωγής. Αυτή είναι η ιστορία στο τέταρτο μυθιστόρημα της Αντζελας Δημητρακάκη «Μέσα σ’ ένα κορίτσι σαν κι εσένα» (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, σελ. 384). Το μισό κείμενο είναι επιστολικό μυθιστόρημα, το άλλο μισό προσωπικό ημερολόγιο, κι ακόμα περιλαμβάνει μια επιστημονική ανακοίνωση και δύο συνεντεύξεις. Είναι απορίας άξιον τι πετυχαίνει η καλλιτεχνική ενέργεια όταν κατορθώνει να λειτουργήσει δραστικά! Μεταμορφώνει τις πιο παράδοξες συνθήκες σε αληθοφανείς καταστάσεις· συρρικνώνει το προκλητικό, νοσηρό, απωθητικό τους στοιχείο, φέρνοντας στο προσκήνιο μια παθιασμένη συνθήκη, η οποία αντί για το αναμενόμενο αίσθημα του θανάτου προσφέρει αντιθέτως ζωή! Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς πόσο φυσιολογικά μοιάζουν όλα: το να έχουν για χρόνια παραμείνει παντρεμένοι οι παράταιροι γονείς της ομοφυλόφιλης Κατίνας Μελά· ο πατέρας της, βάρβαρος Ελληνας εστιάτορας του Σικάγου ο οποίος οδηγεί σε τέτοια απελπισία τον γιο του ώστε του βάζει φωτιά στο μαγαζί· και η τρυφερότατη μάνα τους, μια αλλοπαρμένη ομοφυλόφιλη η οποία φτάνει μέχρι την παραβίαση του πιο αξεπέραστου σεξουαλικού ταμπού. Με τους τρόπους της, η ποιητική της λογοτεχνίας είναι σε θέση να μεταμορφώνει ακόμα και τις πιο αποτρόπαιες καταστάσεις σε δημιουργικές συνθήκες. Ετσι ή αλλιώς, εκείνο που στο μυθιστόρημα της Δημητρακάκη αποθεώνεται είναι η ιδέα του μητρικού ως ακρογωνιαίου λίθου της ζωής.
Με ποιο τρόπο κατορθώνει η σαραντάχρονη συγγραφέας να μετατρέψει την κοινωνικά στιγματισμένη ομοφυλοφιλία και τη φρικιαστική παρεκτροπή της αιμομειξίας σε μια ψυχολογική και σαρκική ένωση τόσο αθώα και φυσική; Υποθέτω, χάρη στην εξαιρετικά ισχυρή μυθοπλαστική ικανότητα του επιστολικού κομματιού του βιβλίου, χάρη στην ενέργεια, στο κέφι και το πάθος για επικοινωνία που αποκαλύπτουν τα πάσης φύσεως ηλεκτρονικά και συμβατικά γράμματα της ηρωίδας σε συγγενείς, φίλους και γνωστούς. Μέσα από τη φωνή που η Κατίνα Μελά απευθύνει στους παραλήπτες των επιστολών της προκύπτουν ολοζώντανες τόσο η δική της φιγούρα όσο και των αλλονών. Μην απορούμε λοιπόν πώς το μυθιστόρημα μεταμορφώνει το ανόσιο σε αποδεκτό, όταν από τις άψυχες λέξεις κατορθώνει να δημιουργήσει ανθρώπους με σάρκα, αίμα και καρδιά.
Ταυτόχρονα το βιβλίο βρίθει από ένα πλήθος δημοφιλή μοτίβα της σύγχρονης θεωρίας της λογοτεχνίας, της ανθρωπολογίας και των πολιτισμικών σπουδών, όπως η ιδέα της ετερότητας, της κατασκευής του φύλου, της εγγραφής του συγγραφέα από το κείμενο. Ομως κι αυτά η Δημητρακάκη τα μεταμορφώνει από στατικά εγκεφαλικά στοιχεία σε σπαρταριστή μυθιστορηματική ύλη. Το κατορθώνει και με τη συμβολή ενός ελαφρώς σαρκαστικού χιούμορ που διατρέχει το κείμενό της: το ότι η μητέρα της λόγου χάρη σκοτώνεται πέφτοντας από το πλέον ήπιο κυκλοφοριακό μέσο – ένα ποδήλατο. Το ότι η ηρωίδα που προέρχεται από το άγριο Σικάγο θα γνωρίσει την εμπειρία μιας φρικτής οικογενειακής σφαγής στην «φιλειρηνική» Αθήνα. Το ότι τέλος, κανένας δεν είναι αυτό που η ηρωίδα -κι εμείς μαζί της- πιστεύουμε. Διότι ακόμα και ο αγροίκος πατέρας διαδήλωνε κάποτε εναντίον του πολέμου στο Βιετνάμ. Πώς να του ρίξει άλλωστε κανείς ολοκληρωτική την ευθύνη όταν η υπόλοιπη οικογένεια είναι τόσο ασυνήθιστα περιθωριακή; Γι’ αυτό και γίνεται συμπαθής όταν παίρνει των ομματιών του κι εξαφανίζεται διά παντός.
Το περίεργο σε αυτό το μυθιστόρημα με την ενδιαφέρουσα πλοκή, είναι η αδυναμία του στο ημερολογιακό του κομμάτι. Τα περισσότερα απ’ τα στοιχεία που παραθέτει, τα γνωρίζουμε από τις επιστολές. Κυρίως όμως απ’ τις σελίδες του λείπει η ψυχή του ανθρώπου που γράφει «εις σεαυτόν». Στα επιστολικά της χωρία η Δημητρακάκη είναι ζωηροτάτη, στα μονολογικά είναι πληκτική. Με αποτέλεσμα, η τόσο συνηθισμένη από τα ειδησεογραφικά δελτία περιγραφή της οικογενειακής σφαγής να μοιάζει αναληθής. Το μυθιστόρημα μάς αποζημιώνει ωστόσο με την ποιητική αίσθηση που αναδίδουν οι σελίδες του γύρω απ’ τη μυστηριώδη ομοφυλόφιλη γυναίκα με το παράξενο όνομα Θαλασσία Υλη. Αχ, η ιδεώδης φιγούρα της μυθικής ποιήτριας, της δισυπόστατης γυναίκας που κυριαρχεί με την παρουσία του έργου της και την απουσία της μορφής της σε έναν οργωμένο από τις αεροπορικές μετακινήσεις, σε έναν πυκνά διαδικτυωμένο πλανήτη που έχει γίνει πολύ μικρός. Η Θαλασσία Υλη! Μια μυστική Θεότητα που κατέχει το αίνιγμα της μετουσίωσης του άψυχου υλικού σε ζωή.