Βγαίνοντας από τη Βουλή το 1967, ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε δηλώσει περιστοιχιζόμενος από τους βουλευτές του ότι «αν ήθελε επιχειρηθεί η επιβολή δικτατορικού καθεστώτος, θα γίνει εξανάστασις». Και ο δημοτικός σύμβουλος Χρίστος Ρουμελιωτάκης είχε εισηγηθεί σε έκτακτη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου του, τη συνέγερση του λαού με κωδωνοκρουσίες και την πορεία του στο κέντρο της Αθήνας, όπου θα συνέκλιναν οι πορείες όλων των ελεγχόμενων από την Αριστερά δήμων. Κανείς δεν προέβλεψε πως ο λαός που κατέκλυζε μαχητικά τους δρόμους στην αποστασία του 1965, θα κλεινόταν σπίτι του με την επιβολή του στρατιωτικού πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου. Τη μαρτυρία αυτή περιλαμβάνει ο μικρός τόμος «Αποθήκες ύφαλων όπλων» με οκτώ αυτοβιογραφικά κείμενα του ποιητή Χρίστου Ρουμελιωτάκη (εκδ. Τυπωθήτω, σελ. 83). Το βιβλίο επιγράφεται δοκίμιο αυτογνωσίας κι έχει παραδειγματικό χαρακτήρα. Διότι αποτυπώνει με ευκρίνεια το πνεύμα μιας μερίδας ανθρώπων που μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ, τον Αύγουστο του 1968, είτε παρέμειναν στην Αριστερά εκτός οποιουδήποτε κομματικού μηχανισμού, είτε εντάχθηκαν στο ευρωκομμουνιστικό ΚΚΕ εσωτερικού.
Γεννημένος το 1938 στην Κρήτη, ο δικηγόρος Χρίστος Ρουμελιωτάκης συλλαμβάνεται από τη χούντα και αποστέλλεται εξορία στη Γυάρο και στη Λέρο. Ανήκει σε παλιά αριστερή οικογένεια – στη Γυάρο μάλιστα θα διασταυρωθεί με τον επίσης κρατούμενο πατέρα του. Τα πιστεύω και τα στηρίγματα από τα οποία αντλεί δύναμη ως μέλος τού υπό διωγμόν ΚΚΕ, αποτελούν γι’ αυτόν αυτονόητες αξίες. Σηκώνει αγόγγυστα τον σταυρό της εξορίας. Κατορθώνει να διαχειριστεί τον απεριόριστο χρόνο που διαθέτει μαθαίνοντας ξένες γλώσσες και χειροτεχνία. Αντλεί κουράγιο από τους πρεσβύτερους συνεξόριστους και το αγωνιστικό τους φρόνημα. Ο, τι θεωρεί ηθικό παίζει αναντικατάστατο ρόλο στη ζωή του: «Σε κάθε δίλημμα να διαλέγεις πάντα το πιο δύσκολο» πρεσβεύει, γνωρίζοντας πως για τις θυσίες του δεν θα ανταμειφθεί ποτέ με ανταλλάγματα υλικά.
Στην κλασική εικόνα του κομμουνιστικού στελέχους που εμφανίζει ο Ρουμελιωτάκης έρχονται να προστεθούν και τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου της Ανανεωτικής Αριστεράς. Το επιβεβαιώνει η έκφραση των σημερινών δευτεροπρόσωπων κειμένων του. Ο λόγος δεν είναι θορυβώδης, ξύλινος, συνθηματικός, αλλά μετρημένος, καλλιεργημένος, ευγενικός. Είναι η έκφραση ενός ανθρώπου ενδοστρεφούς, μελαγχολικού και τρυφερού που γνωρίζει και εκτιμά τα έργα της Λούξεμπουργκ, του Δάντη, του Σεφέρη, του Παπαδιαμάντη και του Σολωμού. Δεν είναι η αυθεντικότητα του λαϊκού ανθρώπου που μετράει, αλλά η σφραγίδα του πολιτισμένου, ανοιχτού μυαλού – του ανθρώπου που είχε το θάρρος να αντιπαρατεθεί στη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία, να επικρίνει το Κόμμα για τις αυταρχικές του πρακτικές, να υπερασπιστεί την ελευθερία γνώμης ανθρώπων με τους οποίους διαφωνεί. Το κόμμα της Αριστεράς που ονειρεύτηκε δεν θα είχε πια καμιά σχέση με τη μονολοθικότητα της δικτατορίας του προλεταριάτου και δεν θα ήταν εξαρτημένο από το ΚΚΣΕ.
Οπως ξέρουμε, το είδος του ανθρώπου που αντιπροσωπεύει ο Ρουμελωτάκης έβαλε τη σφραγίδα του στην ελληνική μεταδικτατορική κουλτούρα του πολιτισμού. Με εξαίρεση όμως την απόφαση της ελληνικής εισόδου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, δεν κατόρθωσε να παίξει κανένα σχεδόν ρόλο στην πολιτική. Ο θορυβώδης λαϊκισμός της δεκαετίας του ’80 έσπρωξε στο απόλυτο περιθώριο τη χαμηλόφωνη Ανανεωτική Αριστερά. Και την έφτασε στη σημερινή συνθήκη όπου οι δυνάμεις της έχασαν τον πολιτικό έλεγχο ακόμα και του ίδιου του κόμματος που τους εκπροσωπεί. Εφταιγε όμως μόνον η αντίθετη συγκυρία ή μήπως στους κόλπους της ανανεωτικής τάσης ήταν εξ αρχής εγκατεστημένες οι προϋποθέσεις της παρακμής; Νομίζω πως τα κείμενα αυτογνωσίας του Χρίστου Ρουμελιωτάκη προσφέρουν ένα τεκμήριο της ανανεωτικής αυτής ανεπάρκειας. Διότι παρά την ακεραιότητα και την αξιοπρέπεια που περικλείουν στις γραμμές τους, μαρτυρούν ταυτόχρονα έναν άνθρωπο περιχαρακωμένο στον δικό του κόσμο, και όχι στραμμένο προς τη νέα κατάσταση της απολύτως ελεύθερης ζωής μέσα σε συνθήκες αυξανόμενου πλούτου. Και σαν τον Ρουμελιωτάκη υπήρξαν όχι λίγοι. Παγιδευμένοι σε ιδεολογικές εμμονές του παρελθόντος, σπατάλησαν τεράστια αποθέματα ενέργειας στη σύγκρουση με το ΚΚΕ. Η διάσπαση του 1968 αποτέλεσε προϋπόθεση για την πολιτική χειραφέτηση της Αριστεράς. Ομως, στη μεταδικτατορική Ελλάδα τα στοιχήματα παίχθηκαν και χάθηκαν αλλού. Κι εκεί, όπως μαρτυρεί το σημερινό δοκίμιο αυτογνωσίας, η Ανανεωτική Αριστερά δεν κατόρθωσε να ξεπεράσει τους περιορισμούς της δικής της αυτοεξιδανικευτικής στάσης προκειμένου να μπορέσει να διαμορφώσει πολιτικές προτάσεις εθνικού βεληνεκούς.