Η Αθήνα άργησε να τιμήσει τη μνήμη του Ολοκαυτώματος, ενώ η Λάρισα, το 1987 έκανε την αρχή ως η πρώτη ελληνική πόλη που τίμησε τη μνήμη των Εβραίων της, αφιερώνοντάς τους ένα μνημείο. Ακολούθησαν τα Γιάννενα το 1994, η Θεσσαλονίκη το 1997, με Μνημείο που δεσπόζει στην πλατεία Ελευθερίας, ο Βόλος το 1998. Κι έφθασε η ώρα, επί δημαρχίας Νικήτα Κακλαμάνη, να αποκτήσει η Αθήνα δίπλα στον αρχαίο Κεραμεικό το Μνημείο του Ολοκαυτώματος στη συμβολή των οδών Μελιδόνη, Ερμού και Ευβούλου – λίγα μέτρα πιο πέρα, στη Συναγωγή, όπου στις 24 Μαρτίου 1944, έγινε η παγίδευση και η σύλληψη των Εβραίων της Αθήνας από τους Γερμανούς. Την είδηση για τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου Ολοκαυτώματος που έγιναν τη Δευτέρα, 10 Μαΐου, από τον δήμαρχο Αθηναίων κ. Νικήτα Κακλαμάνη και τον πρόεδρο της Ισραηλιτικής Κοινότητας της Αθήνας κ. Βενιαμίν Αλμπάλα έδωσε στο φύλλο της Τρίτης 11/5 η «Κ», τονίζοντας ότι «το Μνημείο είναι ταυτόχρονα και μνήμα, μια που χιλιάδες Εβραίοι, που εξοντώθηκαν κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν αξιώθηκαν να έχουν δικό τους τάφο». Χάρις στο αναμνηστικό πρόγραμμα – αφιέρωμα που εξέδωσε η Ισραηλιτική Κοινότητα Αθηνών για το Μνημείο Ολοκαυτώματος Ελλήνων Εβραίων στην Αθήνα, ο Τήλεφος οφείλει και μπορεί σήμερα να δώσει, μαζί με τη φωτογραφία του Μνημείου, περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτό το τόσο σημαντικό πολιτιστικό και κοινωνικό γεγονός που αφορά άμεσα την ίδια την Αθήνα και την Ισραηλιτική Κοινότητα της Αθήνας που αποτελεί και τη μεγαλύτερη Ισραηλιτική Κοινότητα της χώρας. Είναι δε και η μοναδική Κοινότητα στην Ελλάδα που αύξησε τον πληθυσμό της. Μετά τον πόλεμο η πρωτεύουσα συγκέντρωσε το μεγαλύτερο μέρος των Εβραίων που επέζησαν, ενώ στους θαλάμους αερίων και στα κρεματόρια εξοντώθηκαν το 1944 περίπου 1.000 Αθηναίοι Εβραίοι. «Το παρόν Μνημείο αφιερώνεται στη μνήμη των χιλιάδων Ελλήνων και Ελληνίδων Εβραίων που βρήκαν τραγικό θάνατο στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Η Ισραηλιτική Κοινότητα της Αθήνας το δωρίζει στην Πόλη της Αθήνας να το φιλοξενήσει παντοτινά, για να θυμίζει αιώνια τη φρίκη που μπορούν να προκαλέσουν άνθρωποι σε ανθρώπους, εξαιτίας της διαφορετικότητάς τους. Για να μην ξανασυμβεί», τόνισε στον εμπνευσμένο χαιρετισμό του ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών κ. Βενιαμίν Αλμπάλας. Τη Φλόγα της Μνήμης άναψε η κ. Αννα Μορδοχάι, όμηρος που επέζησε και επέστρεψε από τα κρεματόρια στην Αθήνα. Το πρόγραμμα περιελάμβανε επιμνημόσυνη δέηση, τις ομιλίες του δημάρχου και του Βενιαμίν Αλμπάλα, την προσφώνηση του προέδρου ΚΙΣ κ. Δαβίδ Σαλτιέλ, τον χαιρετισμό του υπουργού Επικρατείας κ. Χάρη Παμπούκη, που εκπροσώπησε την κυβέρνηση, τον χαιρετισμό της αντιπροέδρου ΚΝΕΣΕΤ κ. Ruhama Avraham Balila και τη συγκλονιστική ομιλία του ακαδημαϊκού κ. Ιάκωβου Καμπανέλλη, μέσα από τη ζωή του, για το πώς σώθηκαν οι άρρωστοι στα νοσοκομεία, όταν μπήκαν τα τανκς της Απελευθέρωσης. Τα αποκαλυπτήρια του Μμνημείου ακολούθησε ψαλμός, προσευχή Καντίς και κατάθεση δάφνινου στεφάνου πάνω στο Μνημείο…
Το Μνημείο Ολοκαυτώματος Ελλήνων Εβραίων στην Αθήνα κατασκευάστηκε με την ευγενική χορηγία της κ. Δέσποινας Αλαζράκη στη μνήμη του συζύγου της ιατρού Ζακ Αλαζράκη.
Το Αστρο του Δαβίδ, Πυξίδα…
Δημιουργός του Μνημείου είναι η μικρασιατικής καταγωγής γλύπτρια Ντιάννα Μαγκανιά, που γεννήθηκε το 1967 στη Washigton, ΗΠΑ, σπούδασε στο Rhode Island School of Design, Probidence ri και The Cooper Union, N.Y. ΗΠΑ, ενώ ζει και εργάζεται στην Αθήνα. «Η βασική ιδέα ήταν να αποτυπωθεί το γεγονός ότι οι δεκάδες χιλιάδες Ελληνες Εβραίοι που συνελήφθησαν, βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν, προέρχονταν από διάφορα μέρη της Ελλάδος», σημειώνει η γλύπτρια. «Ενα Αστρο του Δαβίδ με κομμένες τις τριγωνικές απολήξεις, σαν τμήματα που έχουν αποσπαστεί, μετατρέπει την κεντρική θέση του Μνημείου στην Αθήνα σε μια Πυξίδα, η οποία δείχνει προς τα σημεία του ορίζοντα όπου εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδας αφανίστηκαν. Στην εσωτερική όψη των τριγώνων αναγράφονται τα ονόματα των πόλεων από τις οποίες μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα, μια σαφής αναφορά σε επιτύμβιες στήλες. Από το σημείο αυτό προκύπτει και ο διάλογος με τον Κεραμεικό ως χώρο ταφής. Το Μνημείο είναι κατασκευασμένο από μάρμαρο, του οποίου το κίτρινο – μπεζ χρώμα παραπέμπει στο κίτρινο Αστρο του Δαβίδ που καταχράστηκαν οι ναζί για να απομονώσουν τα μέλη των εβραϊκών κοινοτήτων σε όλη την Ευρώπη.
Περιβάλλεται από ένα κήπο με βότανα που ευδοκιμούν στις ελληνικές πόλεις, ο οποίος λειτουργει σαν μεταφορά του τόπου, της ίασης και της μνήμης. Οι επισκέπτες μπορούν να περπατήσουν ανάμεσα και γύρω από το Μνημείο. Ο προσανατολισμός του Αστρου του Δαβίδ και η οσμή των βοτάνων συνδυάζονται, αφενός για να διεγείρουν τη μνήμη, αφετέρου ως φόρος τιμής για χαμένες πατρίδες»… Οπως παρατηρεί η ιστορικός Τέχνης κ. Μαίρη Μιχαηλίδου «η ένταξη της καλλιτεχνικής έκφρασης στον δημόσιο χώρο αποτελεί την πιο ευαίσθητη και ουσιαστική συμμετοχή του κοινού στον κόσμο της εικαστικής δημιουργίας. Αυτή η ελπιδοφόρος και ελεύθερη διαλογική σχέση της τέχνης με την κοινωνία εντάσσεται αρμονικά στον επίλεκτο τόπο, όπου το πανελλήνιο και παγκόσμιο τοπίο, γεωγραφικό και ιστορικό, επιτρέπει την ανεμπόδιστη θέαση του φορτισμένου με συμβολισμούς και μνήμες μοναδικού δημόσιου χώρου. Γι’ αυτό τον λόγο αποτελεί σημαντικό γεγονός για την Αθήνα μας η δημιουργία του Μνημείου για το Ολοκαύτωμα στη συμβολή των οδών Μελιδόνη, Ευβούλου και Ερμού». Ενας ακόμη «Περίπατος» ξεκινάει φορτωμένος με μνήμες και συγκίνηση, μαζί με οφειλομένη απότιση φόρου τιμής γι’ αυτούς που δεν αξιώθηκαν δικό τους μνήμα. Και οδηγεί τα βήματά μας…
ΥΓ.: Το συλλεκτικό έντυπο υλοποιήθηκε με την ευγενική χορηγία του Μόις Γιουσουρούμ στη μνήμη των γονέων του Νώε και Μαζαλτόβ Γιουσουρούμ.