Προειδοποίηση ευχετική, για την αποφυγή χιλιοειπωμένων εξηγήσεων (και παρεξηγήσεων): H σημερινή επιφυλλίδα είναι αυστηρώς ακατάλληλη για ιδεολόγους εθνικιστές – οπαδούς του «ελληνοχριστιανισμού» του κοραϊσμού, του «εκσυγχρονισμού» ή όποιους άλλους. Θέλει να προβληματίσει όσους (ίσως ελάχιστους) ενδιαφέρονται για τον Ελληνισμό όχι ως κρατικό σχήμα, ούτε ως φυλή, έθνος, κοινό DNA(!) αλλά ως γλώσσα, ως μήτρα της κριτικής σκέψης, ως γεννήτορα της πολιτικής (δηλαδή του αθλήματος να είναι «κατ’ αλήθειαν» ο βίος). Τον Ελληνισμό ως πρωτουργό της ταύτισης του κάλλους με την πληρότητα της γνώσης, της Τέχνης με την αποκάλυψη.
Το σενάριο το αυστηρώς ακατάλληλο για ιδεολόγους (άσκηση προβληματισμού και όχι ακόμα πρόταση πράξης) συνοψίζεται στην παιγνιώδη υπόδειξη που είχε κάποτε τολμήσει ο Μάνος Χατζιδάκις: «Να φέρουμε τους Ευρωπαίους να μας κυβερνήσουν, ώστε να μπορέσουμε εμείς να ασχοληθούμε με τα ουσιώδη». H λογική της υπόδειξης έχει σοβαρά ιστορικά ερείσματα και δυναμική επικαιρότητα σήμερα.
Πρώτο έρεισμα το γεγονός ότι ο Ελληνισμός απόκτησε για πρώτη φορά γεωγραφικά σύνορα με την ίδρυση του «εθνικού» κράτους, μετά την επανάσταση του 1821. (Το «εθνικό» κράτος άφηνε έξω από τα σύνορά του τα τρία τέταρτα των ελληνόφωνων πληθυσμών του βαλκανικού, μικρασιατικού και μεσανατολικού χώρου). Ούτε οι «πόλεις-κράτη» της Αρχαίας Ελλάδας είχαν συγκροτήσει ποτέ ενιαίο σχήμα διοικητικής οργάνωσης ούτε η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου απέβλεψε σε τέτοιο σχήμα. O Αλέξανδρος, στην απίστευτης έκτασης εκστρατεία του, ενοποίησε πολιτιστικά έναν τεράστιο γεωγραφικό χώρο ιδρύοντας παντού «ελληνίδας πόλεις» – η ιδέα της αυτοκρατορίας (imperium) είναι τυπικά ρωμαϊκή, μεταγενέστερη.
Δεύτερο ιστορικό έρεισμα της υπόδειξης Χατζιδάκι είναι το γεγονός ότι ο Ελληνισμός συνέχισε να παράγει πολιτισμό με πανανθρώπινη εμβέλεια, όντας υποτελής στους Ρωμαίους αρχικά και υπόδουλος στους Οθωμανούς αργότερα. H πολιτιστική του δυναμική εξελληνίζει ένδοθεν τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, έτσι ώστε, όταν η Δύση υποτάσσεται στα βαρβαρικά φύλα και αποκόβεται (με το Σχίσμα, το 1054) από τον πολιτισμό της Χριστιανικής Οικουμένης, η λέξη Ρωμηός να σημαίνει τον φορέα της πολιτιστικής συνέχειας του Ελληνισμού. Ακόμα και κάτω από τον οθωμανικό ζυγό ο Ελληνισμός συνεχίζει τη δημιουργική ανέλιξη της γλωσσικής του συνέχειας, την πολιτική ως κοινό άθλημα πραγμάτωσης τού «κατ’ αλήθειαν» βίου (στην αυτοδιοικούμενη κοινότητα) – παράγει ποίηση, τραγούδι, εκπληκτική αρχιτεκτονική, έκπαγλη φορεσιά, αξεπέραστους θεσμούς συνεργατικούς.
Ο Ελληνισμός τελειώνει ιστορικά με την ίδρυση του «εθνικού» κράτους. Τελειώνει, γιατί παύει να παράγει ετερότητα, οι πολιτιστικές του επιδόσεις είναι αποκλειστικά μιμητικές, αντιγράφει τη Δύση, πιθηκίζει τα πάντα. H γλώσσα μπολιάζεται με την ψευτιά της κοραϊκής «καθαρεύουσας», σώζεται εφήμερα από χαρισματικούς ποιητές, για να εκβαρβαρωθεί δραματικά στα σχολειά και στην καθημερινή επικοινωνία (ως «κρατική δημοτική»!) τα τελευταία τριάντα χρόνια. H πολιτική αφελληνίζεται ριζικά με την ίδια την ίδρυση του κράτους: υποτάσσεται σε δάνεια σχήματα και θεσμούς δίχως την παραμικρή έγνοια για προσαρμογή στις ανάγκες και στους ιστορικούς εθισμούς του Ελληνα. O ιδεολογικός, συναισθηματικός πατριωτισμός γνωρίζει μια τελευταία αναλαμπή στον πόλεμο του ’40, ενάντια στους Ιταλούς και στους Γερμανούς. Χλευάζεται σαν «εθνικοφροσύνη», όταν αντιστέκεται στο ζαχαριαδικό πραξικόπημα για τη στανική ένταξη της χώρας στον σταλινικό ολοκληρωτισμό. Και αφανίζεται κατασυκοφαντημένος ο πατριωτισμός στη δίνη του «εκσυγχρονιστικού» μηδενισμού μετά τη μεταπολίτευση του ’74.
Διακόσια χρόνια πασχίσαμε οι Νεοέλληνες να γίνουμε Ευρωπαίοι και δεν καταφέραμε παρά μόνο τον βυθισμό μας στη μειονεξία, στην ανημπόρια, στην καθυστέρηση. Ούτε Ευρωπαίοι ούτε Ελληνες πια, αλλά ένα μπάσταρδο τριτοκοσμικό συμπίλημα των ελαττωμάτων του μεταπράτη και του παρακμιακού. Και σήμερα το μεταπρατικό οικοδόμημα του «εθνικού» μας κράτους καταρρέει με πάταγο μέσα στη διεθνή χλεύη.
Ετσι το σενάριο, το αυστηρώς ακατάλληλο για ανελλήνιστους, επαναποκτά επικαιρότητα και λέει: Μήπως, αν μας ενδιαφέρει να συνεχίσει να υπάρχει ιστορικά ο Ελληνισμός, πρέπει να επιδιώξουμε μια ξένη κατοχή, μια απροσχημάτιστη υποδούλωση; Μήπως, αν απολέσουμε την αυτονόητη (συμβατική) ελληνικότητα, ανακαλύψουμε τη ρεαλιστική, δημιουργική επικαιρότητα της ελληνικής πρότασης στους σημερινούς καιρούς; Επιτέλους, αντί για την ατελέσφορη μίμηση, ας δοκιμάσουμε την αφτιασίδωτη υποτέλεια. O Κοραής ονειρευόταν Γάλλους και Γραικούς «εις εν έθνος, Γραικογάλλων»! Εμείς ας συμβιβαστούμε με σιαμαίο τον οποιοδήποτε θαυμάζουμε Ευρωπαίο
Γιατί να πουλάμε εξευτελιστικά, κομμάτι – κομμάτι, αυτή την πατρίδα, την κοινωνική μας περιουσία: ηλεκτροδότηση, υδροδότηση, οδικό δίκτυο, τρένα, λιμάνια, αεροδρόμια, δημόσια κτίσματα, δημόσια γη; Ας παραδώσουμε ευθέως στη μαφία των τοκογλύφων που μας «επιτροπεύει» αυτό το κράτος, το ολοφάνερα ξένο, εχθρικό, αντίπαλο του πολίτη, υποχείριο της εντόπιας μαφίας των κομματανθρώπων. Αντί να μας κυβερνάνε θλιβερές, τηλεκατευθυνόμενες μαριονέτες, ας έρθουν να κυβερνήσουν, φανερά και απροσχημάτιστα, οι πραγματικοί διαχειριστές της τύχης μας: Ολι Ρεν, Γιουνκέρ, Σόιμπλε, Τρισέ ή όποιος άλλος.
Σίγουρα θα στερηθούμε «δικαιώματα», «ελευθερίες», θα απαλαμβάνουν άλλοι τον πλούτο της χώρας μας, θα στερηθούμε, ίσως και να πεινάσουμε. Αλλά τότε, δίχως κρατικές επιφάσεις και συναισθηματικές ψευδαισθήσεις, θα κριθεί στην πράξη αν η ελληνική πρόταση «νοήματος» της ύπαρξης και της συνύπαρξης, η ετερότητα του πολιτισμού των Ελλήνων, έχει τον δυναμισμό και τη γονιμότητα ενεργητικής μετοχής στο ιστορικό γίγνεσθαι σήμερα. Αν ναι, ο Ελληνισμός θα καρπίσει και πάλι πολιτισμό με πανανθρώπινη εμβέλεια. Αν όχι, θα εξαφανισθούμε αθόρυβα στα απόνερα του «ευρωπαϊκού κεκτημένου» μας: της καταναλωτικής αποχαυνωτικής μονοτροπίας.
Το «εθνικό» κράτος θα επιβίωνε μόνο υπηρετώντας την οικουμενική ελληνικότητα.