Δύο συμβάντα την περασμένη εβδομάδα, το ένα στη Βρετανία και το άλλο στην Ουγγαρία, ήρθαν να επιβεβαιώσουν, με τον πλέον εμφανή τρόπο, τη συντηρητική στροφή των κοινωνιών. Κατ’ αρχάς, ήταν η δήλωση του παρουσιαστή του BBC Τζέρεμι Κλάρκσον, σε τηλεοπτική εκπομπή, ότι θα τουφέκιζε μπροστά στις οικογένειές τους όλους τους δημοσίους υπαλλήλους (περίπου ένα εκατομμύριο) που συμμετείχαν στην απεργία της περασμένης Τετάρτης, διαμαρτυρόμενοι για τις περικοπές στις συντάξεις τους. Κατά δεύτερον στην Ουγγαρία, νόμος που ψηφίστηκε με μεγάλη πλειοψηφία στη Βουλή, θέτει εκτός νόμου τους αστέγους, που εφεξής θα πληρώνουν πρόστιμο 450 ευρώ ή θα φυλακίζονται όταν συλλαμβάνονται να κοιμούνται στο δρόμο.
Η οικονομική κρίση, η αναξιοπιστία της πολιτικής, μαζί με την έξαρση του ατομικισμού, την έλλειψη συλλογικού οράματος, τις ακρότητες του δημόσιου λόγου, τις υπερβολές των μέσων ενημέρωσης ενισχύουν τις συντηρητικές δυνάμεις και ωθούν τους πολίτες σε ολοκληρωτικές επιλογές, τόσο προς τα αριστερά όσο και προς τα δεξιά. Στη στράτευση απέναντι σε έναν απόλυτο εχθρό, εν προκειμένω, τους απεργούς και τους αστέγους.
Ωστόσο, η φιλοσοφία πάνω στην οποία εδράζονται οι αντιδράσεις του είδους έχει να κάνει με νοοτροπίες παλιές, από καταβολής αστικής κοινωνίας, που, απλώς σήμερα, εκφράζονται και πάλι ανενδοίαστα.
Υπάρχουν, λοιπόν, και σήμερα άνθρωποι για τους οποίους η απεργία δεν είναι απλώς μια απορρύθμιση ή μια λάθος επιλογή, αλλά μια σκανδαλώδης πράξη, ένα έγκλημα ηθικής τάξης, ένα ανυπόφορο γεγονός, που διαταράσσει τη φυσική τάξη του κόσμου. Πρόκειται για μια αντίληψη που συγχέει την πολιτική ουσία των πραγμάτων με τη φυσική τους υπόσταση. Δηλαδή, γι’ αυτούς, οι απεργοί όχι μόνο παραβιάζουν την πολιτική νομιμότητα («αυτοί παίρνουν χρυσές συντάξεις κι εμείς δουλεύουμε», είχε πει ο Κλάρκσον), αλλά και τη φυσική νομοτέλεια, θίγουν τη λειτουργική βάση της κοινωνίας.
Στην ίδια ακριβώς φιλοσοφία βασίζεται η στάση κατά των αστέγων. Απεργία και άστεγοι είναι καταστάσεις απαράδεκτες για όσους ενοχλούνται από αυτές -και ενοχλείται η πλειονότητα-, οι οποίες προκαλούν τη λογική τους. Μια λογική γραμμική, θεμελιωμένη σε μια αυστηρή αντιστοιχία αιτίας-αποτελέσματος (π. χ. απεργία = ταλαιπωρία πολιτών, άστεγοι = υποβάθμιση άστεως), η οποία δεν χωράει άλλους παράγοντες, σύνθετες αιτίες. Ο πολίτης που ταλαιπωρείται από την απεργία δεν έχει κάτι με τον άνθρωπο, δεν αντιπαρατίθεται στο άτομο, αλλά στον ενοχλητικό απεργό (ποιος δεν αγανακτεί όταν λόγω συχνών απεργιών στα ΜΜΜ δεν μπορεί να μετακινηθεί;), θεωρώντας τον ένα μικρό ξεκομμένο τμήμα της κοινωνίας. Δεν αντιπαρατίθεται στον φτωχό, αλλά στον ρυπαρό άστεγο, που η εικόνα του στενοχωρεί (ποιον δεν δυσαρεστούν τα ανθρώπινα «απορρίμματα» στα πάρκα, στα πεζοδρόμια, στις στοές;), τοποθετώντας τον στο απόλυτο απόμακρο περιθώριο της κοινωνίας. Και σε αυτό το σημείο γίνεται η μεγάλη παρεξήγηση. Στην κοινωνία, όλα έχουν σχέση με όλα. Δεν μπορεί να υπάρχουν κοινωνικές συνθήκες που δημιουργούν αστέγους και, ταυτόχρονα, αυτοί να είναι αόρατοι στους υπολοίπους. Υπάρχει μια αλληλεπίδραση, μια συνοχή ανάμεσα στις κοινωνικές λειτουργίες. Η εμφανής δυστυχία, όπως και η απεργία, κάνουν ολοφάνερη αυτήν ακριβώς την αόρατη, ανομολόγητη, αλλά ισχυρή συνοχή.