Ελληνας δικαστής αποφάσισε τη διακοπή πρόσβασης σε δύο ιστότοπους, που καταγγέλθηκαν για παράνομη διακίνηση πνευματικών έργων. Αντί δηλαδή να διαταχθεί η διακοπή της ανάρτησης του υλικού και να αναζητηθούν οι ανάλογες ευθύνες από τους παρανομούντες, διατάχθηκαν οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι να εμποδίσουν οποιαδήποτε διαδικτυακή κίνηση από/προς αυτούς τους δύο ιστότοπους! Αντί δηλαδή να τιμωρηθούν οι αυτουργοί, τούς επιβλήθηκε ένα ιδιότυπο εμπάργκο μέσω τρίτων (στη συγκεκριμένη περίπτωση των τηλεπικοινωνιακών παρόχων). Η απόφαση εκτός από παράλογη, είναι και ατελέσφορη, καθώς οι παρανομούντες εύκολα μπορούν να μεταφερθούν σε μια νέα διεύθυνση (ιστότοπο).
Η συγκεκριμένη παρέμβαση πιθανώς πάσχει νομικά, διότι αντίκειται σε πρόσφατη ετυμηγορία του Δικαστηρίου της Ε. Ε. «Το δίκαιο της Ενωσης είναι αντίθετο προς διαταγή την οποία εξέδωσε εθνικό δικαστήριο για να υποχρεώσει ένα φορέα παροχής προσβάσεως στο Διαδίκτυο να θέσει σε λειτουργία σύστημα χρήσεως φίλτρου, προκειμένου να αποτραπεί η παράνομη τηλεφόρτωση αρχείων», αναφέρει η σχετική απόφαση (C-70/10).
Σημασία έχει όμως να τονιστεί και η ουσιαστική βλάβη που προκαλούν τέτοιου είδους αποφάσεις στην εξέλιξη μιας ανοιχτής δημοκρατίας, που πασχίζει να συγκλίνει με τα ευρωπαϊκά πρότυπα της κοινωνίας της πληροφορίας. Η «ουδετερότητα» του Διαδικτύου ήταν μια στρατηγική κατάκτηση για όλη την ανθρωπότητα, που συγκρίνεται μόνο με την ανακάλυψη της τυπογραφίας, καθώς εξασφάλισε τη δυνατότητα της ελεύθερης έκφρασης και επικοινωνίας, με ελάχιστο κόστος.
Αποκεντρωμένος έλεγχος
Το Διαδίκτυο κατάφερε να ανατρέψει την εξέλιξη του σύγχρονου κόσμου, επειδή στηρίχθηκε στην αρχή του αποκεντρωμένου ελέγχου, με βάση ανοιχτά πρότυπα, ανεξάρτητα από κατασκευαστές, παρόχους και πολιτικές εξουσίες. Ετσι, έδωσε την ευκαιρία σε εκατομμύρια ανθρώπους να αποκτήσουν ένα ανεξάρτητο παράθυρο επικοινωνίας με όλο τον κόσμο. Αν και οι «ισχυροί» της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας δεν το συμπάθησαν ποτέ, αναγκάστηκαν να το αποδεχθούν όταν διαπίστωσαν ότι ήταν πλέον αργά να αναπτύξουν κάποιο άλλο εναλλακτικό, ελεγχόμενο, και λιγότερο ελεύθερο μέσο.
Κάθε νέα σημαντική τεχνολογική εξέλιξη δεν έρχεται χωρίς προβλήματα, που ανατρέπουν κακές και καλές συνήθειες, προκειμένου να προχωρήσει ο ανθρώπινος πολιτισμός. Το Διαδίκτυο, αναμφισβήτητα, διευκόλυνε και νέες μορφές παραβατικότητας, που ασφαλώς πρέπει και μπορούν να αντιμετωπιστούν, χωρίς όμως να ακυρωθεί η επαναστατική φύση του ίδιου του μέσου. Τι αξία θα είχε το Διαδίκτυο εάν π. χ. επιτρεπόταν σε δικαστές, αστυνομικούς και παρόχους να επιβάλλουν φίλτρα στους λειτουργικούς κόμβους του δικτύου; Είναι βέβαιο ότι τα φίλτρα αρχικά θα υποστηρίζαν «αγαθούς» σκοπούς, αλλά σίγουρα δεν θα σταματούσαν εκεί, μετατρέποντας σύντομα το Διαδίκτυο, σε ένα μη προβλέψιμο και δυσλειτουργικό σύστημα ατελούς επικοινωνίας, όργανο στα χέρια ισχυρών συμφερόντων και κατεστημένων απόψεων.
Οι νομοθέτες των πλέον ελεύθερων χωρών του πλανήτη φρόντισαν να δημιουργήσουν το πλαίσιο που εξασφαλίζει την απρόσκοπτη τηλεφωνική και ταχυδρομική επικοινωνία. Είναι στο χέρι μας να διατηρήσουμε αυτήν την κατάκτηση και για το Διαδίκτυο.
Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να μείνουμε μακριά από τα απολυταρχικά καθεστώτα της κοντινής και της μακρινής Ανατολής, και πιο κοντά στις προοδευτικές κοινωνίες της τεχνολογικής καινοτομίας, της ελευθερίας και των ατομικών δικαιωμάτων.
* Ο κ. Παναγιώτης Τσανάκας είναι καθηγητής Πληροφορικής στο ΕΜΠ και πρόεδρος του Εθνικού Δικτύου Ερευνας και Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ).