Φέτος θα κριθεί η μάχη

3' 47" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Μπήκαμε πρόσφατα με διάφορους τρόπους στη φάση της κάθαρσης, ενώ η συνεχιζόμενη κρίση αποκαλύπτει ολοένα και περισσότερες πληγές ενός βαθιά άρρωστου συστήματος. Καινούργια σκάνδαλα βγαίνουν στην επιφάνεια, η ανεπάρκεια και η διαφθορά του κρατικού μηχανισμού, την οποία αναπαρήγαγε ο πολιτικός κόσμος (με εξαιρέσεις προφανώς) και στήριζε ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας, αποκτά ήδη διαστάσεις που ίσως οι πιο απαισιόδοξοι δεν είχαν καν φανταστεί. Ανοίγουν περισσότερο και οι πόρτες των φυλακών για να χωρέσουν, ω του θαύματος, και μερικοί πρώην επώνυμοι.

Η κάθαρση αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη ριζική αλλαγή ενός συστήματος που χρεοκόπησε, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Με τις συνθήκες που επικρατούν όμως σήμερα, μπορεί να μετατραπεί σε κυνήγι μαγισσών με κίνδυνο να θυσιαστούν και αθώοι. Οι θεσμοί μας είναι αδύναμοι και δυσλειτουργούν, η οργή είναι διάχυτη στην κοινωνία και πολλοί ζητάνε αίμα. Αυτό το αίμα είναι πρόθυμοι να το προσφέρουν μερικοί – προφανώς των άλλων, όχι το δικό τους. Ο λαϊκισμός έχει βαθιές ρίζες στη χώρα, οι δημαγωγοί μεγάλη παράδοση, ενώ το μιντιακό σύστημα αποτελεί αναμφισβήτητα σημαντικό μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης. Χρειάζεται πολύ θράσος, που άλλωστε περίσσεψε στα χρόνια της μεταπολίτευσης, για να μπορούν διάφοροι εκβιαστές που υποδύονται τους δημοσιογράφους να καταγγέλλουν τη διαφθορά ή να καταδικάζουν άλλους με απλές υπόνοιες.

Η πολιτική ανανέωση περνάει αναγκαστικά μέσα από την κάθαρση στον χώρο των μέσων ενημέρωσης. Μπορεί να έρθει και αυτή, κυρίως γιατί δεν υπάρχουν πλέον λεφτά. Αλλά οι αντιστάσεις θα είναι πολύ ισχυρές. Θα αγωνίζονται οι καλοί άνθρωποι τον μεγάλο αγώνα στο όνομα της δημοκρατίας και του πατριωτισμού, θα μας λένε. Στο μεταξύ, η ατμόσφαιρα θα γίνεται όλο και πιο πνιγηρή: πολλοί ειδικεύονται στην παραγωγή τοξικών και λάσπης. Αλλωστε, με τέτοια προϊόντα έβγαλαν λεφτά τα προηγούμενα χρόνια.

Σε όλα αυτά, ο ρόλος του ΣΥΡΙΖΑ και των υπολοίπων αντιπολιτευομένων κομμάτων, λιγότερο ή και καθόλου δημοκρατικών, είναι σχετικά εύκολος. Καταγγέλλεις ένα ομολογουμένως άρρωστο σύστημα που σε οδήγησε στο σημερινό χάλι, καταδικάζεις τα εξόχως αντιδημοφιλή μέτρα που αναγκάζονται, από την τρόικα ή και τη συγκυρία, να πάρουν διαδοχικές κυβερνήσεις στην περίοδο της οδυνηρής προσαρμογής, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα ότι υπάρχει μια άλλη διαφορετική πολιτική που εσύ σκοπεύεις να ακολουθήσεις όταν θα έρθεις στην εξουσία, αλλά αποφεύγεις συστηματικά να είσαι σαφής. Η ασάφεια βοηθάει συνήθως τον αντιπολιτευόμενο, ακόμη περισσότερο όταν πολύς κόσμος βρίσκεται σε απόγνωση, έτοιμος να αρπαχτεί από όποια σανίδα σωτηρίας του προσφέρεται, έστω και ψεύτικη.

Σίγουρα διαθέτει ο ΣΥΡΙΖΑ στελέχη με γνώση και συγκρότηση. Αν κρίνουμε όμως από τη μέχρι τώρα εμπειρία, δεν συνιστούν κρίσιμη μάζα. Τόσοι παλαιοκομμουνιστές, τόσοι εκπρόσωποι του βαθέος κράτους που πνέει τα λοίσθια και τώρα χρειάζονται νέα πολιτική στέγη, αλλά και τόσοι άλλοι με τη δική τους ανορθόδοξη (και αντιδημοκρατική) προσέγγιση ως προς τη λειτουργία του κράτους δικαίου, δεν συνθέτουν κόμμα που θα μπορούσε να αναλάβει τις τύχες της χώρας σε αυτήν την εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία. Δημιουργήθηκε τεράστιο πολιτικό κενό με καταλύτη την κρίση και το κάλυψε εύκολα ο ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς να είναι διόλου έτοιμος για τον νέο του ρόλο.

Εφόσον ενδιαφέρεται τόσο για τη λατινο-αμερικανική εμπειρία, θα ήταν χρήσιμο να μελετήσει προσεκτικά τη διακυβέρνηση Λούλα που κατάφερε να συνδυάσει ανάπτυξη, δημοσιονομική σταθεροποίηση και μια πολύ φιλόδοξη κοινωνική πολιτική στη Βραζιλία. Οι Αργεντίνοι περονιστές και οι απόγονοί τους που έριξαν, όχι μόνο μια φορά, τη χώρα τους στα βράχια, συνιστούν πολύ διαφορετική περίπτωση. Ας διαλέγει τουλάχιστον σωστά τα παραδείγματα προς μίμηση και ας προσπαθήσει να καταλάβει επιτέλους τι πήγε τόσο στραβά στην πρώην Σοβιετική Ευρώπη. Αν δεν τα καταλάβει όλα αυτά και γρήγορα, θα πληρώσουμε όλοι το τίμημα, είτε έρθει ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία στο ορατό μέλλον είτε όχι.

Ο σημερινός κυβερνητικός συνασπισμός είναι σαν τον Ιανό, με δύο πολύ διαφορετικά πρόσωπα: το ένα αρθρώνει λόγο μεταρρυθμιστικό και προσπαθεί να κρατήσει τη χώρα όρθια, το άλλο το παλαιοκομματικό κουβαλάει τις αμαρτίες και τις συνήθειες του παρελθόντος. Το χούι δύσκολα αλλάζει. Ανάμεσα σε αυτό το παλαιοκομματικό σύστημα που μυρίζει σαπίλα, αλλά διατηρεί ακόμη άτομα και εμπειρίες πολύτιμες για τη μετάβαση σε μια νέα εποχή, και μια αντιπολίτευση που συνήθως δημαγωγεί και ενίοτε κρώζει, υπάρχει πολύς κόσμος που ασφυκτιά. Τηρουμένων των αναλογιών, κάπως έτσι θα αισθάνονταν πολλοί δημοκράτες, Ελληνες και Ελληνίδες, που καλούνταν να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο άκρα που δεν τους εκπροσωπούσαν στα πρόθυρα του εμφυλίου πολέμου. Αναγκάστηκαν τελικά να επιλέξουν, και με την επιλογή τους αυτή βοήθησαν να αποφύγει η χώρα τα χειρότερα.

Δεν θα έχουμε εμφύλιο ξανά, αλλά πρέπει πάση θυσία να αποφύγουμε την οικονομική κατάρρευση και το χάος που θα ακολουθούσε. Η επιλογή σήμερα είναι σαφής, έστω και αν είναι για πολλούς επώδυνη. Υποψιάζομαι ότι μέσα στο 2013 θα κριθεί η μάχη.

* Ο κ. Λουκάς Τσούκαλης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή