Το τακτικό δίδαγμα από τις πρόσφατες διαπραγματεύσεις της Κύπρου με την Ευρωζώνη είναι σαφές. Η Ευρώπη δεν είναι διατεθειμένη να συμβιβαστεί ή να χαλαρώσει τη στάση της παρά τις πιέσεις που ασκούνται στο εσωτερικό της. Αν ένα κοινοβούλιο καταψηφίσει τους όρους διάσωσης μιας χώρας, οι ηγέτες του ευρώ δεν θα υποχωρήσουν βελτιώνοντας τους όρους. Ηταν ανέκαθεν αφελές να υποθέτει κανείς ότι θα συνέβαινε κάτι τέτοιο. Αφήνοντας κατά μέρος τα επιχειρήματα ηθικής τάξης -και αλληλεγγύης στους κόλπους της ευρωπαϊκής «οικογένειας»- στην Ευρώπη εφαρμόζεται αυτό που οι Γερμανοί αποκαλούν «realpolitik». Οι ηγέτες της Ευρωζώνης θα διακινδύνευαν πάρα πολλά αν χαλάρωναν την στάση τους. Απώλεια αξιοπιστίας, κίνδυνο να «μεταδοθούν» οι απαιτήσεις και σε άλλες χώρες, εκλογικές απώλειες στις χώρες πιστωτές. Ως εκ τούτου δόθηκαν δύο σημαντικά μηνύματα στις χρηματαγορές. Πρώτον, ότι η Γερμανία και οι σύμμαχοί της ήταν προετοιμασμένες για μια έξοδο της Κύπρου από το ευρώ. Δεύτερον, ότι μια κυβέρνηση ήταν έτοιμη να κατασχέσει τις καταθέσεις των δικών της μικροαποταμιευτών, σπάζοντας μια κατεστημένη αρχή. Και τα δύο σημάδια προξενούν βαθιές ανησυχίες και θα αυξήσουν το κόστος της εξόδου από την κρίση. Σε αυτό πρέπει να προστεθεί η αδεξιότητα του υπουργού Οικονομικών της Ολλανδίας, ο οποίος είπε ότι η συμφωνία της Κύπρου πρέπει να λειτουργήσει ως πρότυπο για μελλοντικές περιπτώσεις.
Πλησιάζοντας στην τρίτη επέτειο της «μνημονιακής» κηδεμονίας στην Ελλάδα, οι επιπτώσεις για την Ελλάδα είναι σαφείς. Η παρακολούθηση του Μνημονίου δεν θα βελτιωθεί εκτός αν οικοδομηθεί εμπιστοσύνη, βήμα προς βήμα, μέσω της προόδου των εγχώριων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Το ψυχόδραμα των επισκέψεων της τρόικας, που φεύγει οργισμένη, ενώ τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού πραγματοποιούν «φορτισμένες» συσκέψεις στις οποίες παραδέχονται το φαινομενικά αναπόφευκτο, δεν συμφέρει καμία πλευρά. Η διαδικασία είναι επιφανειακή και στρεβλή. Παράδειγμα το θέμα της απομάκρυνσης 25.000 δημοσίων υπαλλήλων. Ο αριθμός προκύπτει από μία χονδροειδή δημοσιονομική λογική, προκαλεί εσωτερικές αντιδράσεις λόγω του κοινωνικού κόστους αλλά δεν συμβάλλει στη σοβαρή και ισορροπημένη εκτίμηση των αλλαγών που πραγματικά χρειάζεται η ελληνική δημόσια διοίκηση. Με λίγα λόγια, όλοι χάνουν και οι προοπτικές μακρόπνοου σχεδιασμού υποσκάπτονται – αποσπώντας την προσοχή της πολιτικής σκηνής και τροφοδοτώντας την άνοδο του ευρωσκεπτικισμού. Την ίδια στιγμή, στα κίνητρα για την ανάπτυξη -για παράδειγμα οι ιδιωτικοποιήσεις ή η μείωση του κόστους του ρεύματος- δεν σημειώνονται πρόοδοι.
Η περίπτωση της Κύπρου διαφέρει από την ελληνική. Αρκεί να δει κανείς την μεγαλύτερη προθυμία των κυπριακών συνδικάτων και του επιχειρηματικού κόσμου να δεχθούν τη διαδικασία μεταρρυθμίσεων. Ο πιο ακριβής παραλληλισμός είναι μεταξύ Κύπρου και Ιρλανδίας. Οπως έχει υποστηρίξει ο συνάδελφός μου Αδωνης Πηγασίου, οι δύο οικονομίες είχαν αναπτυχθεί με ταχείς ρυθμούς, οικοδομώντας δυσανάλογα μεγάλα τραπεζικά συστήματα και συσσωρεύοντας τεράστια επίπεδα ιδιωτικού χρέους αλλά η μεταχείριση πους τους επιφυλάχθηκε κατά τη διάσωσή τους ήταν πολύ διαφορετική. Τα μέτρα που επεβλήθησαν αυτή την εβδομάδα στην Κύπρο είναι ιδιαιτέρως σκληρά και η αντιμετώπιση της Κύπρου είναι πολύ λιγότερο ανεκτική. Τώρα η Ευρωζώνη πηγαίνει πιο μακριά, υποχρεώνοντας τη χώρα να εγκαταλείψει το υπάρχον αναπτυξιακό μοντέλο. Το στρατηγικό πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι όπως η Ευρωζώνη στην Αθήνα αναζητά πρόχειρες δημοσιονομικές λύσεις, έτσι δεν βοηθά και τη Λευκωσία να αλλάξει μοντέλο. Η διαχείριση της κρίσης παραμένει βαθύτατα προβληματική.
* Ο κ. Kevin Featherstone είναι καθηγητής στην έδρα Σύγχρονων Ελληνικών Σπουδών «Ελευθέριος Βενιζέλος» στο London School of Economics.