«Σμυρνιοί προσκυνητές στην Παναγία της Τήνου», η ανακοίνωση του Δρος Αλέκου E. Φλωράκη στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο στον Υμηττό, σε θρησκευτική και εθνική επικαιρότητα…

«Σμυρνιοί προσκυνητές στην Παναγία της Τήνου», η ανακοίνωση του Δρος Αλέκου E. Φλωράκη στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο στον Υμηττό, σε θρησκευτική και εθνική επικαιρότητα…

3' 25" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«H εύρεση της εικόνας του Ευαγγελισμού στην Τήνο, στις 30 Ιανουαρίου 1823, δεν υπήρξε μία απλή τοπική ιεροφάνεια. Καθιέρωσε ένα θρησκευτικό προσκύνημα πανελλήνιας εμβέλειας, ταυτόχρονα όμως και ένα πανεθνικό κέντρο», επισημαίνει στην ανακοίνωση που έκανε, πέρυσι τέτοιο καιρό, 20-23 Σεπτεμβρίου 2012, ο εθνολόγος – λαογράφος Δρ Αλέκος E. Φλωράκης στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο, που διοργανώθηκε στον Υμηττό από το Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών με την αρωγή του σμυρναϊκής σύνθεσης, «Φιλοπρόοδου Ομίλου Υμηττού».

Και εξηγεί ο δρ Φλωράκης: ««Ευαγγελίστηκε»» ως θείος οιωνός, στο επαναστατημένο Γένος τη νίκη, για να αποβεί στη συνέχεια σημείο αναφοράς για όλους τους Ελληνες, ιδιαίτερα για εκείνους που παρέμεναν υπόδουλοι». Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά: «για έναν ολόκληρο αιώνα, ώς το 1922, οι Ελληνες της Σμύρνης και των άλλων μικρασιατικών περιοχών συγκεντρώνονταν κατά χιλιάδες, κάθε χρόνο στις 25 Μαρτίου, στο πανηγύρι της Τήνου. H σύζευξη θρησκευτικής εορτής και εθνικής επετείου συνένωσε νοοτροπίες, συμβολισμούς και πρακτικές, αφενός λατρευτικές και αφετέρου πατριωτικές. Τα κατάφορτα πλοία που απέπλεαν από το λιμάνι της Σμύρνης για απευθείας δρομολόγια προς Τήνο, η τελετουργία της ιερής αποδημίας, τα αφιερώματα και η λαϊκή λατρεία συνάπτονταν με την αναπτέρωση της ελπίδας για ελευθερία και τις συγκινητικές εκδηλώσεις».

«Σμυρνιοί προσκυνητές στην Παναγία της Τήνου» είναι ο τίτλος της ανακοίνωσης του δρος Φλωράκη και σε αυτούς επικεντρώνεται το θέμα. H σχέση των Ελλήνων της Σμύρνης με την Παναγία της Τήνου παρέμενε συνεχής, με προσευχές, ταξίματα, φυλαχτά, επιστολές και προπαρασκευή για το πολυπόθητο ταξίδι. Χαρακτηριστικό της πίστης των Σμυρναίων το ότι «τρεις φορές προσκύνημα στην Τήνο ισοδυναμεί αγιαστικά με ένα «Χατζηλίκι» στους Αγίους Τόπους», αναδεικνύοντας στη συνείδησή τους τη Μεγαλόχαρη, το δεύτερο τη τάξει προσκύνημα μετά τον Πανάγιο Τάφο. H σύνδεση των Σμυρνιών με την Παναγία της Τήνου παγιώθηκε από τις απαρχές κιόλας του Προσκυνήματος, αφού η ανέγερση του ναού ανατέθηκε σ’ έναν ονομαστό αρχιτέκτονα της Σμύρνης, τον Τηνιακής καταγωγής Ευστράτιο Καλονάρη, και η φιλοτέχνηση των δεσποτικών εικόνων του τέμπλου στον επίσης ονομαστό ζωγράφο Χατζή Λαμπρινό Σμυρναίο. H διττή διάσταση αναφοράς των Ελλήνων της Σμύρνης στην Παναγία της Τήνου, θρησκευτική και εθνική, όπως δόθηκε στην ανακοίνωση του δρος Φλωράκη, δημιούργησε αίσθηση στο Συνέδριο λόγω της πρωτοτυπίας του θέματος και των ανέκδοτων στοιχείων που περιέχει και που προέρχονται από το Αρχείο του Ιερού Ιδρύματος της Ευαγγελιστρίας Τήνου.

Μαρτυρίες παλαιών εντύπων πηγών, περιγραφές του Τύπου της εποχής, καταγραμμένα θαύματα, σωζόμενα τάματα, το καθένα μία ανθρώπινη ιστορία σε βάθος χρόνου, αποτελούν όψεις θρησκευτικής συμπεριφοράς. «Λατρευτικές και αφιερωτικές ενέργειες, εθνικοί πόθοι και πατριωτικές εκδηλώσεις συνεκφέρονται τις ημέρες του πανηγυριού, σε ιερό τόπο και χρόνο, φωτίζοντας», όπως τονίζει ο καταξιωμένος εθνολόγος-λαογράφος δρ Αλέκος E. Φλωράκης «μιαν ακόμη διάσταση φρονήματος και πολιτισμού των αλησμόνητων εκείνων πατρίδων». Με τις θερμές ευχαριστίες της στήλης και για τις σπάνιες, ώς και ανέκδοτες φωτογραφίες με τις οποίες εικονογραφεί το πλήρες κείμενο της ανακοίνωσής του, που εδώ δόθηκε συνοπτικά, και που περιέχεται στα Πρακτικά του Συνεδρίου, ο τόμος των οποίων βρίσκεται ήδη στο τυπογραφείο και θα κυκλοφορήσει εντός του έτους…

Στην κατηγορία των «καθαυτό αφιερωτικών αντικειμένων» συναντούμε στον ναό της Μεγαλόχαρης, αφιερωμένα από Σμυρνιούς αντικείμενα και ιερά σκεύη, όπως δύο ορειχάλκινα κηροπήγια στα πλάγια κλίτη (Σμύρνη 1872), δύο αργυρούς δίσκους (Δώρον Αντωνίου Σαβέρη και Γιαννάκου Σανσάρη εκ Σμύρνης, 1833), βελούδινο ευαγγέλιο (Δώρον Γεωργίτσας Χ»Αντωνίου εξ Αϊδινίου, 1884), χρυσοκέντητο αέρα («διά χειρός Πιππίνας Μισαήλ εν Σμύρνη 1861). Επίσης, εικόνες, μεταξύ των οποίων μία των Τριών Ιεραρχών με αφιερωτική επιγραφή της συντεχνίας «Οι εν Σμύρνη κρεοπώλαι και συντρομηται. Εγράφη υπό Ηρακλή Δ. Αρμενοπούλου Σμυρναίου. Σύρος 21 Μαρτίου 1834». Τέλος, αργυρά ομοιώματα ανθρώπινων μελών, ζώων, τα γνωστά ως «τάματα», τα περισσότερα δεν σώζονται πλέον, γιατί λόγω του πλήθους τα έδιναν για λιώσιμο.

Τάμα Σμυρναίου που παραμένει και σήμερα μέσα στον ναό, κρεμασμένο από καντήλι, είναι ένα μικρό ασημένιο καζάνι και ομοίωμα παιδιού κρατημένου από τις αλυσίδες του. Είναι τάμα Σμυρνιού λουκουμτζή για τη διάσωση του παιδιού του, που κινδύνεψε να πέσει στο βραστό λουκούμι. Το αφιέρωμα φέρει την επιγραφή: «Γεώργιος Νικολάου Ξενάκης, Λουκουμτζής, εις Σμύρνην. Παναγιώτης, Αναστασία». Γλυκό το τάμα της ευλαβικής ευχαριστίας στη Μεγαλόχαρη. Μένει μετέωρο το τάμα της πατρίδας Ιωνίας, η μνήμη για τα 91 χρόνια από την Καταστροφή παραμένει ισχυρή και αμετάβλητη, όπως και η πίστη των Σμυρναίων προσφύγων, πέμπτης γενιάς πλέον.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή