Τα τελευταία χρόνια, η εξωτερική πολιτική της Βρετανίας ήταν εύκολα κατανοητή για τον έξω κόσμο. Από τον πρώτο πόλεμο του Ιράκ και μετά, το Λονδίνο υποστήριζε τις ανά τον κόσμο στρατιωτικές επεμβάσεις της Ουάσιγκτον. Ως πρωθυπουργός, ο Τόνι Μπλερ πραγματοποίησε ομιλία στις ΗΠΑ στην οποία εξήγησε τη φιλοσοφία του φιλελεύθερου επεμβατισμού. Η χρήση βίας απέκτησε ηθική νομιμοποίηση, ενώ είχε το πρόσθετο πλεονέκτημα τού να ενισχύσει την «ειδική σχέση» της Βρετανίας με την Αμερική.
Φυσικά ήταν πολύ εύκολο να λοιδωρήσει κανείς αυτή τη ρητορική. Αλλά το να παρεμποδιστεί η κατάκτηση του Κουβέιτ από τον Σαντάμ Χουσεΐν ή να μπει φρένο στον Μιλόσεβιτς και στη γενοκτονία στα Βαλκάνια ήταν ηθικά νομιμοποιημένο, σύμφωνα με τα περισσότερα διεθνή πρότυπα. Το τεράστιο λάθος ήταν ο δεύτερος πόλεμος του Ιράκ. Κανείς δεν πρέπει να υπερασπίζεται το καθεστώς του Σαντάμ και ο κόσμος είναι καλύτερος χωρίς αυτόν. Αλλά τα επιχειρήματα που χρησιμοποιήθηκαν για να δικαιολογήσουν τη στρατιωτική επίθεση κατά της Βαγδάτης αποδείχθηκαν απάτη.
Η κληρονομιά του Μπλερ αιωρείτο πάνω από τη Βουλή των Κοινοτήτων την Πέμπτη, στη συζήτηση για την ανάληψη στρατιωτικής δράσης στη Συρία, ως απάντηση στην επίθεση με χημικά όπλα που φαίνεται ότι εξαπολύθηκε στα προάστια της Δαμασκού. Πριν από τη συζήτηση ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον ήταν η ισχυρότερη φωνή υπέρ της ανάληψης στρατιωτικής δράσης εναντίον του Μπασάρ αλ Ασαντ, ενώ φαίνεται ότι είχε έρθει σε συμφωνία με τον Μπαράκ Ομπάμα και τον Φρανσουά Ολάντ. Το ένστικτό του ήταν να κινηθεί γρήγορα, πριν από την έκθεση των επιθεωρητών του ΟΗΕ. Ο Κάμερον φάνηκε να επαναλαμβάνει κάποια από τα λάθη του Μπλερ στο Ιράκ.
Η Βουλή των Κοινοτήτων απέρριψε τόσο την πρόταση του κυβερνητικού συνασπισμού, όσο και των αντιπολιτευόμενων Εργατικών – αμφότερες υπέρ της επέμβασης υπό όρους. Οι ομιλίες των αρχηγών και των δύο κομμάτων θεωρήθηκαν μέτριες. Η Βουλή έπεσε σε μια μαύρη τρύπα. Θα ήταν πιθανό να συγκεντρωθεί πλειοψηφία σε μελλοντική ψηφοφορία, αν μεσολαβούσαν και άλλες αποκρουστικές εικόνες. Αλλά ο Κάμερον απάντησε στην ψηφοφορία μάλλον με υπερβολική ταχύτητα, λέγοντας ότι η Βρετανία δεν θα λάβει μέρος σε στρατιωτική δράση. Οι στρατιωτικές βάσεις της Βρετανίας στην Κύπρο μπορούν να συνεχίσουν τον κανονικό ρόλο τους ως χώροι αναψυχής.
Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας είναι προφανές. Είναι αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν «ποιος ξέρει;». Ποια είναι η νέα φιλοσοφία της βρετανικής εξωτερικής πολιτικής; Είναι υπέρ στρατιωτικών επεμβάσεων, ώστε να υποχρεώνουμε τους δικτάτορες να υπακούουν στα ελάχιστα ηθικά πρότυπα ή όχι; Δεν είναι σαφές ποια κριτήρια ή ποιοι όροι θα πρέπει να ισχύουν, προκειμένου η Βουλή να ψηφίσει «Ναι» στο μέλλον. Και αν η Ουάσιγκτον και το Παρίσι αναλάβουν από κοινού στρατιωτική δράση στη Συρία χωρίς τη Βρετανία, τότε η κοσμοθεωρία του Λονδίνου θα έχει αντιστραφεί και ψυχολογικά θα βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Αυτή τη στιγμή, η ψηφοφορία δίνει τη δυνατότητα σε περισσότερους ανθρώπους ανά τον κόσμο να μας αγνοήσουν – αν και μπορεί περισσότεροι να μας συμπαθήσουν. Και ο Κάμερον θα πάει την επόμενη εβδομάδα στη σύνοδο του G20 στη Ρωσία μάλλον ταπεινωμένος έπειτα από όλη αυτή τη σκληρή ρητορική.
Στο εσωτερικό, ο Κάμερον ξαφνικά μοιάζει να έχει χάσει τον έλεγχο. Στο παρελθόν είχε επιτεθεί στον Εντ Μίλιμπαντ, τον αντιδημοφιλή ηγέτη των Εργατικών, κατηγορώντας τον για αδυναμία. Αυτό δεν μπορεί να το κάνει πια. Την τελευταία εκατονταετία, τρεις φορές Βρετανοί πρωθυπουργοί παραιτήθηκαν λόγω εξωτερικών κρίσεων. Ο Λόιντ Τζορτζ χειρίστηκε άσχημα τη βρετανική αντίδραση στην τουρκική προέλαση στην Κωνσταντινούπολη το 1922 (μετά την καταστροφή της Σμύρνης). Ο Τσάμπερλεν απέτυχε στην εκστρατεία του 1940 στη Νορβηγία. Και ο Ηντεν απεδείχθη υπερβολικά φιλοπόλεμος στο Σουέζ το 1956. Και στους τρεις καταλογίστηκε αποτυχημένη δράση. Αντιθέτως, ο Κάμερον έχασε όχι εξαιτίας της απόδοσής του αλλά εξαιτίας των προθέσεών του. Ως εκ τούτου, τώρα παραμένει ασαφές ποιος ηγείται της βρετανικής εξωτερικής πολιτικής και τι έχει να πει.
Η ψήφος στη Βουλή μπορεί να θεωρηθεί ως επαναβεβαίωση της ανάγκης για δράση όχι μόνο με βάση την ηθική αγανάκτηση, αλλά και με βάση το διεθνές δίκαιο και αφού υπάρξουν οι σωστές διαδικασίες, όπως οι επιθεωρήσεις του ΟΗΕ. Αλλά ο Κάμερον έχασε γιατί δεν είχε τη στήριξη βουλευτών του δικού του κόμματος. Οι περισσότεροι λειτούργησαν στο όνομα του απομονωτισμού- είναι το ίδιο ένστικτο που τρέφουν και έναντι της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η Βρετανία λέει τώρα «σταματήστε τον κόσμο, θέλουμε να κατεβούμε». Το ξέρουμε ότι σας μπερδεύουμε…
* Ο κ. Kevin Featherstone είναι καθηγητής της έδρας Σύγχρονων Ελληνικών Σπουδών «Ελευθέριος Βενιζέλος» στο London School of Economics και διευθυντής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου.