Με εγγύηση τις παραστάσεις που μας έχει παρουσιάσει ώς τώρα η Εθνική Λυρική Σκηνή με καλλιτεχνικό διευθυντή της τον αρχιμουσικό κ. Μύρωνα Μιχαηλίδη μπορούμε να ξεκινήσουμε, τουλάχιστον όσον αφορά την όπερα και τους πολλούς φίλους της ΕΛΣ, το 2014 με μία σπουδαία είδηση! Στις 17 Ιανουαρίου 2014, και για οκτώ μόνο παραστάσεις, η Εθνική Λυρική Σκηνή θα ανεβάσει στη σκηνή της αίθουσας «Αλεξάνδρα Τριάντη» στο Μέγαρο Μουσικής τον «Μάκμπεθ», όπερα με μπαλέτο του Τζουζέπε Βέρντι, σε μουσική διεύθυνση Μύρωνα Μιχαηλίδη και σκηνοθεσία Λορένζο Μαριάνι. Συνεχίζοντας την κοινωνική της πολιτική μάλιστα, η ΕΛΣ μειώνει τις ακριβές κατηγορίες των εισιτηρίων της παραγωγής της.
Στις ακριβές θέσεις, από τα 80 ευρώ η τιμή μειώνεται στα 70 ευρώ και τα 60 γίνονται 55 ευρώ, ενδεικτικό ότι λαμβάνεται υπ’ όψιν η οικονομική κατάσταση όλων των φίλων της όπερας, σε όλες τις θέσεις και σε αυτές που χαρακτηρίζονται προνομιακές… Αλλά, ας ξεφύγουμε λίγο από το κλίμα των δύσκολων καιρών, και ας επικεντρωθούμε στη σπουδαία είδηση ότι, στην Αθήνα, θα δούμε το πρωτοποριακό, νεανικό έργο του Βέρντι που απαιτεί διανομή διεθνούς επιπέδου, μαζί με το μπαλέτο που συνέθεσε ο Βέρντι για την αναθεωρημένη εκδοχή της Οπερας που παρουσιάστηκε στο Παρίσι. Το Μπαλέτο της Λυρικής σε πλήρη σύνθεση θα χορογραφήσει ο Ρενάτο Τζανέλλα, την Ορχήστρα της ΕΛΣ θα διευθύνει ο καλλιτεχνικός διευθυντής της κ. Μύρων Μιχαηλίδης και την εξαίρετη χορωδία της ΕΛΣ ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος.
«Φόβος, ψυχή, οι δύο όψεις…»
Και τώρα ας έλθουμε στο θέμα, στο «Μάκμπεθ», που είναι βασισμένη στο θεατρικό έργο του Σαίξπηρ, και θεωρείται η σημαντικότερη νεανική όπερα του Βέρντι. Στον «Μάκμπεθ» ο Ιταλός συνθέτης ξεπερνά τα συμβατικά πλαίσια της εποχής για να συνθέσει ένα έργο με θεατρική δύναμη και με χαρακτήρες που διαθέτουν πρωτόγνωρο ψυχολογικό βάθος και ένταση – ενώ (όπως το χαρακτηρίζει εύστοχα η αναγγελία του Δελτίου της ΕΛΣ) με τη δεξιοτεχνική ενορχήστρωση επιτυγχάνει να σκιαγραφήσει θεαματικά τη βία, τη συνωμοσία, τον θάνατο».
Ο σκηνοθέτης είναι ο Ιταλός Λορένζο Μαριάνι, θεωρητικός της όπερας, ο οποίος, μετά τις σπουδές του στο Χάρβαρντ, σκηνοθέτησε σε αμερικανικά θέατρα, έγραψε μελέτες πάνω στην όπερα και έχει διατελέσει καλλιτεχνικός διευθυντής στο λυρικό θέατρο στο Παλέρμο. O Μαριάνι εστιάζει στον τρόπο σκέψεως των δύο ηρώων – του Μάκμπεθ, που ανέβηκε στον θρόνο της Σκωτίας, αφού φόνευσε τον βασιλιά Ντάνκαν και τον Μπάνκο, και της Λαίδης Μάκμπεθ, της συζύγου του που την κυνηγούν οι τύψεις για το έγκλημα. «Οι δυνάμεις του σκότους ταξιδεύουν μέσα από τις μάγισσες, διαμορφώνουν και κατευθύνουν τους πρωταγωνιστές, σπρώχνοντάς τους στο μονοπάτι της φιλοδοξίας, του φόνου και του θανάτου», γράφει ο Μαριάνι στο σημείωμα της παράστασης. «Αντιπροσωπεύουν όσα δεν γνωρίζουμε. Φόβος. Ψυχή. Δύο ελληνικές λέξεις οι οποίες περιλαμβάνουν πλήρως το δράμα που μας προσέφεραν οι Σαίξπηρ και Βέρντι. Παρακολουθώντας αυτή την παράσταση, ελπίζουμε ότι αυτές οι δύο θεμελιώδεις όψεις της ύπαρξής μας θα διερευνηθούν και θα γίνουν καλύτερα κατανοητές. Από όλους».
Οπερα σε τέσσερις πράξεις ο «Μάκμπεθ» στηρίζεται στην τραγωδία του Σαίξπηρ, γραμμένη το 1605. Το ποιητικό κείμενο διαμορφώθηκε από τον Φραντσέσκο Μαρία Πιάβε, με τη βοήθεια του Αντρέα Μαφέι. O Βέρντι ολοκλήρωσε το έργο το 1847 σε πρώτη μορφή και μετά 18 χρόνια, το 1865, για την παρουσίαση της όπερας στο Παρίσι στα γαλλικά.
Ως προς τη διανομή: τον Μάκμπεθ θα ερμηνεύσουν εναλλάξ τρεις Ελληνες βαρύτονοι με διεθνή καριέρα: ο Δημήτρης Τηλιακός, ο Δημήτρης Πλατανιάς και ο Τάσης Χριστογιαννόπουλος ενώ τον ρόλο της Λαίδης Μάκμπεθ θα επωμισθούν, εναλλάξ, η Ελληνίδα υψίφωνος Δήμητρα Θεοδοσίου και η Ουκρανή σοπράνο Τατιάνα Μελνιτσένκο. H πρεμιέρα της ιταλικής εκδοχής έγινε στο Τεάτρο ντελλά Πέργκολα της Φλωρεντίας στις 14 Μαρτίου 1847 και η γαλλική εκδοχή της όπερας με μπαλέτο δόθηκε στο Αυτοκρατορικό Λυρικό Θέατρο στο Παρίσι τον Απρίλιο του 1865, και η ιταλική μετάφραση της γαλλικής εκδοχής ανέβηκε στη Σκάλα του Μιλάνου τον Ιανουάριο 1874.
Στην Ελλάδα πρωτοπαίχθηκε, από ιταλικό θίασο, στην Αθήνα το 1856, ενώ το 1858 ανέβηκε στην Κέρκυρα πριν από την Ενωση των Επτανήσων με την Ελλάδα. H Λυρική Σκηνή ανέβασε την όπερα στο Φεστιβάλ Αθηνών στις 15 Ιουλίου 1969 με τον Κώστα Πασχάλη και την Ινγκε Μπορκ. Στο «Ολύμπια», με πρωταγωνιστή τον Κώστα Πασχάλη, το έργο παραστάθηκε για πρώτη φορά στις 12 Ιανουαρίου 1973. Με 40 και κάτι έτη διαφορά οι φίλοι της όπερας θα δουν πάλι τον «Μάκμπεθ» σε παραγωγή της ΕΛΣ στην αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών σε οκτώ παραστάσεις: 17 Ιανουαρίου η «πρώτη» και 18, 19, 21, 24, 25 και 26 Ιανουαρίου 2014, ώρα 20.00 – φιλόδοξη παραγωγή, και πολιτιστικά ευοίωνη για τη νέα χρονιά, όσο για τα σκηνικά μας μεταφέρουν σε μια no man’s land πέρα από τον χρόνο.