Τα δύο παλιά ξενοδοχεία «Μ. Αλέξανδρος» και «Μπάγκειον» ευτύχησαν να κτιστούν από έναν σημαντικό αρχιτέκτονα, σε ένα από τα κεντρικότερα σημεία της νεότερης πόλης των Αθηνών. Οικοδομήθηκαν τη δεκαετία του 1880 σε σχέδια του Ερν. Τσίλλερ, στη συμβολή της πλατείας Ομονοίας με την οδό Αθηνάς, τον εμπορικότερο δρόμο της πόλης.
Λειτουργικές διαφορές
Και τα δύο αποτελούν μέρος της δωρεάς του εθνικού ευεργέτη Ι. Πάγκα προς το ελληνικό κράτος. Παρότι παρουσιάζουν μεγάλη ομοιότητα, έχουν λειτουργικές κυρίως διαφορές, που πηγάζουν από την αρχική χρήση των κτιρίων. Το κτίριο του «Μ. Αλεξάνδρου» σχεδιάστηκε για να στεγάσει την κατοικία του Ι. (Μ)πάγκα και καταστήματα στο ισόγειο. Μετατράπηκε σε ξενοδοχείο το 1889 κατά τη διάρκεια της κατασκευής του, ενώ το «Μπάγκειον» ή Φίλιππος Β΄ σχεδιάστηκε το 1890 εξ αρχής ως ξενοδοχείο.
Ετσι, η διάταξη του ξενοδοχείου «Μ. Αλέξανδρος» αναπτύσσεται σε δύο πτέρυγες κάθετες μεταξύ τους που συνδέονται με κυκλικό κλιμακοστάσιο, αφήνοντας ελεύθερο τον υπόλοιπο χώρο του οικοπέδου. Στους ορόφους τα δωμάτια τοποθετούνται περιμετρικά, δεξιά και αριστερά ενός εσωτερικού διαδρόμου, που διατρέχει το κτίριο.
Αντίθετα, το ξενοδοχείο «Μπάγκειον» καταλαμβάνει όλη τη διαθέσιμη έκταση και οι χώροι του οργανώνονται γύρω από ένα στεγασμένο με υαλοστάσιο κεντρικό αίθριο, που φιλοξενεί την αίθουσα συγκεντρώσεων. Τα δωμάτια τοποθετούνται κατά μήκος των προσόψεων, ενώ οι βοηθητικοί χώροι στις μεσοτοιχίες.
Πρότυπό του τα μεγάλα ξενοδοχεία της Ευρώπης. Στην Αθήνα ο ίδιος αρχιτέκτονας έχει σχεδιάσει ήδη το 1873 το Μέγαρο Μελά ως κατάλυμα ευπόρων Ελλήνων του εξωτερικού, με ένα αντίστοιχο υαλοσκεπές αίθριο.
Και στα δύο κτίρια οι ισόγειοι χώροι παραχωρούνται για εμπορική χρήση, μαζί με τα αντίστοιχα υπόγεια.
Κοινό στοιχείο αποτελούν επίσης ο πλούσιος εσωτερικός ζωγραφικός διάκοσμος, η πολυτέλεια των χώρων υποδοχής, που σαφώς υπερτερούν στο «Μπάγκειον», αλλά και οι λιγοστές εγκαταστάσεις υγιεινής (μόνο δύο χώροι wc και ένα λουτρό ανά όροφο).
Τα δύο κτίρια αλληλοεπηρεάζονται στον σχεδιασμό των όψεων που ακολουθεί την τυπολογία του όψιμου νεοκλασικισμού. Το μεν «Μπάγκειον» αντιγράφει τη μορφολογία του ήδη σχεδιασμένου ξενοδοχείου «Μ. Αλέξανδρος», ενώ η προσθήκη ορόφου (αττικόν) τη δεκαετία του 1920 στο δεύτερο, πραγματοποιείται σε παρεμφερή μορφή του τελευταίου ορόφου του πρώτου. Τα ισόγεια διαμορφώνονται με μεγάλα τοξωτά ανοίγματα και απομίμηση λαξευτής κυφωτής τοιχοδομής.
Κοινά είναι και τα μορφολογικά στοιχεία των ορόφων, όπως και ο τονισμός των γωνιακών διαμερισμάτων με καμπύλους εξώστες και ψευδο-καρυάτιδες. Η εναλλαγή της οριζόντιας και αετωματικής στέψης των ανοιγμάτων στους ορόφους των δύο κτιρίων αποτρέπει την ταύτισή τους και καταργεί τη μονοτονία του συνόλου.
Τα δύο κτίρια έχουν κοινή πορεία. Ανεγέρθηκαν δίπλα-δίπλα σχεδόν ταυτόχρονα, σε σχέδια του ίδιου αρχιτέκτονα, από τον ίδιο ιδιοκτήτη. Λειτούργησαν για πολλά χρόνια ως ξενοδοχεία και αργότερα στέγασαν παράλληλες χρήσεις.
Αποτελούν ένα ιδιαίτερα αξιόλογο αρχιτεκτονικό σύνολο, που έχουμε χρέος να το αναδείξουμε.
*Η κ. Μαρία Α. Δανιήλ είναι αρχιτέκτων.