Οσοι αγαπάτε το σκι, αλλά παραπονείστε για τις υψηλές τιμές στα λιφτ της πατρίδας μας, μάθετε έναν συνυπεύθυνο: Το επικυρόσημο! Το χαρτάκι αυτό, ή μάλλον η απουσία του, απαγόρευσε σε εξειδικευμένη εταιρεία, κατασκευάστρια διάσημων χιονοδρομικών κέντρων, παρ’ ότι μειοδότις, να συμμετέχει σε δημόσιο διαγωνισμό στην Ελλάδα γιατί έλειπε η επικύρωση σε ένα πιστοποιητικό.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας, εφαρμόζοντας την «αρχή της τυπικότητας», αναγκάσθηκε να αποκλείσει τον διαγωνιζόμενο. Ετσι, τη δουλειά πήρε ο ακριβότερος εργολάβος, ο οποίος βάρυνε το Δημόσιο και τις τσέπες των χιονοδρόμων κατά εκατομμύρια, αφού είχε πληρώσει μόνον 2 ευρώ για το επικυρόσημο!
Ενας τεράστιος όγκος εγγράφων, πιστοποιητικών και δηλώσεων, υπογεγραμμένων στα συγκεκριμένα σημεία, σφραγισμένων, επικυρωμένων, ξαναϋπογεγραμμένων, ξαναεπικυρωμένων από συμβολαιογράφους και ξανασφραγισμένων με τη σφραγίδα της Χάγης, είναι ο εφιάλτης κάθε εταιρείας που θέλει να συμμετέχει σε δημόσιους διαγωνισμούς. Στρατιές υπαλλήλων, μεταφραστών και δικηγόρων πνίγονται στη χαρτούρα και επιβαρύνουν τον επιχειρηματία με κόστη γραφειοκρατίας που ελάχιστα αφορούν την ποιότητα της προσφοράς του. Η εγγραφολατρία αυτή νοθεύει την αγορά και αφαιμάσσει το Δημόσιο, καθώς ο αποκλεισμός για τυπικές ελλείψεις του φακέλου ωφελεί συχνότατα τις ακριβότερες και λιγότερο συμφέρουσες προσφορές.
Ενα άλλο μείζον θέμα που ταλαιπωρούσε τους νεοεισερχόμενους στη δημόσια αγορά, αλλά και την ποιότητα των έργων, ήταν η αποκαλούμενη «δάνεια εμπειρία». Καθώς το προηγούμενο νομικό πλαίσιο επέτρεπε την επίκληση των δυνατοτήτων εξειδικευμένων εταιρειών σε ένα έργο για το οποίο ο διαγωνιζόμενος δεν διέθετε τεχνογνωσία, ο Ελληνας εργολάβος συχνά επικαλούνταν τη διαθεσιμότητα ενός αλλοδαπού οίκου, ο οποίος συμμετείχε μόνον με χαρτιά: Οταν κερδιζόταν ο διαγωνισμός, ο ξένος ελάμβανε ένα ελάχιστο ποσόν «για τον κόπο του» και ο Ελληνας εκτελούσε το έργο χωρίς τη συμμετοχή του ειδικού. Βέβαιο αποτέλεσμα: κακοτεχνίες και καθυστερήσεις.
Εξ Εσπερίας και πάλι η λύτρωση: Οι νέες οδηγίες για τους δημόσιους διαγωνισμούς, που ψηφίσθηκαν πρόσφατα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μετά από σχεδόν 2 χρόνια διαβουλεύσεων, λύνουν τους μεγάλους αυτούς κόμπους: Αναγνωρίζουν ρητά ότι η προσκόμιση πιστοποιητικών αποτελεί εμπόδιο στη συμμετοχή σε διαγωνισμούς, ιδίως για μικρομεσαίες επιχειρήσεις (σημ.: σύμφωνα με την Κομισιόν μικρομεσαίες θεωρούνται επιχειρήσεις με τζίρο μέχρι 50 εκατομμύρια). Αντί των ογκωδών φακέλων με τα χιλιάδες έγγραφα, οι νέες οδηγίες υποχρεώνουν τα κράτη-μέλη να αποδέχονται το ESPD, το ευρωπαϊκό ενιαίο έγγραφο δημοσίων διαγωνισμών, μια απλή δήλωση που θα υποβάλλεται ηλεκτρονικά από τον διαγωνιζόμενο.
Η επιτροπή εκτιμά ότι αυτό το μέτρο θα ελαφρύνει κατά 80% το γραφειοκρατικό βάρος.
Η δε «πονηριά» της δάνειας εμπειρίας από αχυρανθρώπους καταργείται με τη –λογική– λύση ότι η εταιρεία που παρέχει την τεχνογνωσία της στον διαγωνιζόμενο οφείλει και να εκτελεί το μέρος του έργου στο οποίο είναι εξειδικευμένη ως υπεργολάβος: Ετσι, η μεταφορά τεχνολογίας και γνώσης είναι εγγυημένη και η ευθύνη για την καλή εκτέλεση του έργου αυξημένη.
Τέλος, οι νέες ρυθμίσεις διέπονται από μία μείζονα αρχή: το κριτήριο ανάθεσης ενός δημοσίου έργου, που έως τώρα ταυτιζόταν μόνον με τη χαμηλότερη τιμή, επεκτείνεται και ταυτίζεται με την «πλέον συμφέρουσα οικονομικά προσφορά». Με το νέο καθεστώς, οι αναθέσεις δεν θα γίνονται μόνο με μαθηματικά πρώτης δημοτικού, αλλά θα λαμβάνουν υπ’ όψιν τους τις μακροπρόθεσμες συνέπειες και τη βιωσιμότητα ή αειφορία του έργου. Οι νέες οδηγίες θα ισχύσουν είκοσι ημέρες μετά τη δημοσίευσή τους στην επίσημη εφημερίδα της Ενωσης και τα κράτη-μέλη διαθέτουν 24 μήνες για να τις τρέψουν σε εσωτερικό δίκαιο.
Η νέα νομοθεσία είναι βέβαιο ότι θα τονώσει τον ανταγωνισμό και θα ευφράνει πολλούς: υγιείς επιχειρηματίες, νομικούς, χειριστές φωτοτυπικών, αλλά και τα σιωπηλά δέντρα του Αμαζονίου…
* Ο κ. Φώτης Α. Καραγιαννόπουλος είναι δικηγόρος.