O Μπενουά Κερ, μέλος του Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έσπευσε χθες να καθησυχάσει Ευρωπαίους και αγορές ως προς την κατάσταση του «υπερόπλου» της Φρανκφούρτης. (Δηλαδή, του νομισματικού εργαλείου «Outright Monetary Transactions» που ανακοίνωσε ο Μάριο Ντράγκι τον Σεπτέμβριο του 2012, αλλάζοντας τη μοίρα της Ευρώπης: περιγράφει την πρόθεση της ΕΚΤ να στηρίξει τα ομόλογα χωρών της Ευρωζώνης όταν οι αγορές τα ξεφορτώνονται μαζικά). Από τη στιγμή της ανακοίνωσης του ΟΜΤ και μόνο, τα σπρεντ ηρέμησαν και η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας διαμαρτύρεται για τη νομιμότητά του με το επιχείρημα ότι αποτελεί χρηματοδότηση κυβερνήσεων από την κεντρική τράπεζα, ένα ανάθεμα στις ευρωπαϊκές Συνθήκες.
Ο Κερ (που εκτός από επικεφαλής διαπραγματευτής της ΕΚΤ στις Βρυξέλλες είναι και ο αρμόδιος για το ΟΜΤ) χθες είπε στο Reuters πως η αξιοπιστία του ΟΜΤ δεν έχει τρωθεί επειδή το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε ότι μάλλον ξεπερνά τις αρμοδιότητες της ΕΚΤ: «Είναι έτοιμο προς χρήση αλλά είναι εξαιρετικά απίθανο να χρησιμοποιηθεί άμεσα», διαβεβαίωσε. Λογικό: Τα ευρωπαϊκά ομόλογα αυτόν τον καιρό δεν αντιμετωπίζουν κύμα πωλήσεων ώστε να επέμβει πυροσβεστικά η ΕΚΤ, κάθε άλλο: Το κόστος δανεισμού της Ιταλίας έπεσε χθες σε χαμηλά 8ετίας, οι τιμές ομολόγων στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν αναρρώσει. Αχρείαστο μεν – απαραίτητο δε: Η πρόθεση της ΕΚΤ να στηρίξει με απεριόριστες θεωρητικά αγορές τους τίτλους χρέους χωρών-μελών της Ευρωζώνης θεωρείται δεδομένη πια από τις αγορές, αλλά η «βούλα νομιμότητας» εκκρεμεί: Στο τελευταίο επεισόδιο της θεσμικής του περιπέτειας, το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο παρέπεμψε την απόφαση για τη νομιμότητα του ΟΜΤ στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (υποκλινόμενο σε «φεντεραλιστικές πιέσεις») – όχι όμως χωρίς να το «αποδομήσει» στο κατευόδιο ως περίπου παράνομο.
Για τους πιο αυστηρούς της Bundesbank το πρόγραμμα OΜΤ είναι αυθάδεια – για τους πιο ακραίους ο Ντράγκι έκανε «πραξικόπημα». Οταν δήλωσε πως η ΕΚΤ θα κάνει ό,τι χρειαστεί για να σώσει το ευρώ, όλοι κατάλαβαν (κι εκείνος δεν διέψευσε) ότι η στήριξη είναι χωρίς όριο, θα χρηματοδοτεί στην ουσία το χρέος χωρών. Είναι λίγα πράγματα που οι ευρωπαϊκές συνθήκες απαγορεύουν με περισσότερη σαφήνεια. Αυτό το «πραξικόπημα» όμως δεν αντιμετώπισε την οργή ή την αντίδραση του πολιτικού κόσμου της Ευρώπης – το αντίθετο: Αμήχανοι μπροστά στην επερχόμενη καταστροφή και «καμένοι» από τις πολλαπλές αντιπαραθέσεις, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί έσπευσαν να χαιρετίσουν ως σωτήρια την πρωτοβουλία του Ντράγκι, κι ας τους έβαλε στην άκρη, κι ας «υπέγραψε υποθήκες» για λογαριασμό τους. Η ΕΚΤ ήταν το πιο σαφές «πολιτικό» όργανο της Ε.Ε., η μόνη εναπομείνασα φωνή που με συνοπτικές διαδικασίες έχοντας μείνει μόνη απέναντι στις ορδές των αγορών, αποφάσισε και διέταξε: «περισσότερη ένωση».
Αν η Ευρώπη επιβιώσει με τη σημερινή της μορφή πάντως, η παρέμβαση Ντράγκι θα μείνει στην ιστορία της όχι ως δείγμα αντιδημοκρατικότητας αλλά ως «ομοσπονδιακή» κίνηση – με «αέρα Ντελόρ»: Ενας πρόωρος καταλύτης, ένα τετελεσμένο που οι πολιτικές διεργασίες της ενοποίησης οφείλουν να προφτάσουν. Αλλά αυτή τη φορά, σε σύγκριση με τη δεκαετία του ’90 τα γρανάζια των μηχανισμών ενοποίησης έχουν μπλοκάρει σε εθνικές ανασφάλειες, το λιπαντικό του οράματος λείπει.
Η προσέγγιση ακόμα και στα θεμελιώδη, την τραπεζική ένωση για παράδειγμα, θυμίζει το ανέκδοτο με τους μύωπες παρατηρητές που κοιτούν από κοντά έναν ελέφαντα -ο ένας βλέπει το πόδι ως δέντρο, ο άλλος την ουρά ως φίδι- κ.λπ. Οι Ευρωπαίοι κάνουν το ίδιο, με την ελπίδα ότι «το όλον» θα είναι ένας φτερωτός ταύρος που θα μεταφέρει την Ευρωζώνη στην ουτοπία που η κάθε πλευρά έχει στο μυαλό της. Πρακτικό συμπέρασμα; Κανένα υπερόπλο δεν είναι για απόσυρση σε τέτοιους καιρούς.