Την πρώτη φορά που είδα την Αδριανούπολη ήταν διασχίζοντας την κοιλάδα του Βόρειου Εβρου, έχοντας αφήσει πίσω μου την Ορεστιάδα. Στην εικόνα μιας επίπεδης πόλης ξεχώριζε το Selimiye τζαμί με τους τέσσερις επιβλητικούς μιναρέδες του.
Στη δεκαπεντάλεπτη διαδρομή από τον συνοριακό σταθμό Καστανιές – Pazarkule μέχρι το κέντρο της πόλης, τίποτε δεν σε παραπέμπει στο αυτοκρατορικό παρελθόν της. Μια έντονη ατμόσφαιρα βαλκανικής υπαίθρου και ποτάμια -ο Εβρος και ο Τunca- με ιστορικές γέφυρες σε οδηγούν στο κέντρο της πόλης, που υπήρξε για 92 χρόνια η πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, απ’ όπου ξεκίνησε ο Πορθητής για την άλωση της Πόλης.
Η σημερινή Αδριανούπολη ανοικοδομήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες με κεραμιδοσκεπαστές πολυκατοικίες, καλή ρυμοτομία και πολύ πράσινο. Η πόλη σφύζει από κίνηση, με τον παλμό από τους 40.000 φοιτητές του Πανεπιστημίου Trakya, που γεμίζουν τα καφέ και τα πάρκα της και μεταμορφώνουν αυτήν την, κατά βάση, αγροτική περιοχή σε μια πολύχρωμη και κοσμική φοιτητούπολη. Είναι μια σύγχρονη και παραδοσιακή επαρχιακή πόλη, με χαλαρούς ρυθμούς και βραδινή κίνηση που περιορίζεται στα φοιτητικά στέκια.
Περπατώντας στο ιστορικό της κέντρο, η πρώτη μου επίσκεψη είναι το Selimiye Cami, το αριστούργημα του Σινάν και κατά πολλούς το ωριμότερο έργο του. Η επιβλητική αρχιτεκτονική του γίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακή και ολοκληρωμένη με την εξαίσια ακουστική στο εσωτερικό του, όταν ο ιμάμης κλείνοντας το ένα του αυτί αρχίζει να απαγγέλλει σουράτες του Κορανίου γεμίζοντας τον τεράστιο χώρο με μια γλυκιά ανατολίτικη ψαλμωδία.
Η κλειστή αγορά
Βγαίνοντας έξω και έχοντας διασχίσει τους γεωμετρικούς κήπους του, βρίσκεσαι στο καπαλί τσαρσί, την κλειστή αγορά που δεν είναι άλλη από μια στοά με μικρομάγαζα που πωλούν είδη λαϊκής τέχνης, μπαχαρικά και ρούχα – πρωτότυπες απομιμήσεις. Μέσα σ’ αυτήν την πραμάτεια ξεχωρίζουν τα καλάθια με τα πολύχρωμα φρουτάκια, φτιαγμένα από σαπούνι, και οι κάθε μεγέθους ψάθινες σκούπες διακοσμημένες με καθρεφτάκια και χάντρες για το μάτι, που η παράδοση θέλει να δωρίζονται στις νιόπαντρες γυναίκες από τις πεθερές τους. Και τα δύο είναι αντιπροσωπευτικά είδη της τοπικής χειροτεχνίας.
Μια στάση στον Osman, ένα μικρό, έντιμα ανεπιτήδευτο μαγέρικο που σερβίρει δύο μόνον πιάτα, σύμβολα της τουρκικής και τοπικής κουζίνας: κεφτέδες και συκώτι, ίσως τα νοστιμότερα που έχω δοκιμάσει ποτέ. Περιστοιχισμένη από οικογένειες με παιδιά παρακολουθώ τη σιγουριά του ψήστη, που εξυπηρετεί με ταχύτητα και ευγένεια, αλλά και τον σεβασμό που προκαλεί στους πελάτες η άφιξη μιας ασυνόδευτης μητέρας, γεγονός που τους κάνει να σπεύσουν να της παραχωρήσουν τη θέση τους στο τραπέζι.
Η ελληνική συνοικία -ή ό,τι απέμεινε απ’ αυτήν- βρίσκεται δίπλα στον πολύβουο εμπορικό πεζόδρομο της Αδριανούπολης, την Saraclar Caddesi. Δίπατα σπίτια, ξύλινα τα περισσότερα, μαρτυρούν ότι εδώ έζησε ένας εκλεπτυσμένος αστικός πληθυσμός. Οσα από αυτά σώζονται άρχισαν τα τελευταία χρόνια να πωλούνται ως «διατηρητέα» για να μεταμορφωθούν σε μπουτίκ-ξενοδοχεία. Ανάμεσά τους δεσπόζει ένα υπέροχο νεοκλασικό, το παλιό Ζάππειο Παρθεναγωγείο, που σήμερα είναι το σπίτι του διοικητή της αστυνομίας.
Λίγο πιο πάνω, στον κεντρικό πεζόδρομο, η κίνηση είναι ασταμάτητη, ενώ το άκουσμα των ελληνικών από τις παρέες των καθημερινών επισκεπτών σε αιφνιδιάζει. Σε έναν παράδρομο, η μυρωδιά φρεσκοψημένου συκωτιού, του περίφημου Edirne cigeri, τραβάει ντόπιους και ξένους περαστικούς στον Aydin, ένα απλό εστιατόριο που θρυλείται ότι έχει εφεύρει το πιάτο αυτό. Πρόκειται για λεπτές φλούδες συκωτιού, τηγανισμένες ώσπου να γίνουν τραγανές και είναι η αδριανουπολίτικη συνεισφορά στην τουρκική κουζίνα.
Διασχίζοντας όλο και πιο αραιοκατοικημένες γειτονιές στη βόρεια πλευρά της Αδριανούπολης, φτάνεις στο Μουσείο Ψυχικής Υγείας, που ίδρυσε ο σουλτάνος Beyazid II. Τη χρυσή περίοδο των ιατρικών επιστημών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μια εξαιρετικά προωθημένη για την εποχή της ιατρική προσέγγιση επιχειρούσε να θεραπεύσει τους ψυχικά άρρωστους μέσα από ήχους της φύσης, αλλά και μουσικών οργάνων. Ενα σύμπλεγμα κτιρίων που κάποτε λειτουργούσε ως πανεπιστήμιο και νοσοκομείο και που σήμερα συντηρείται υποδειγματικά, με αναπαράσταση όλων των φάσεων της θεραπείας. Παίρνοντας μια ανάσα στον ολάνθιστο περιποιημένο κήπο του, είσαι στην καρδιά ενός αρχιτεκτονικού κοσμήματος, που αποδεικνύει μαζί με τα ιστορικά τζαμιά ότι η Αδριανούπολη ήταν αγαπημένο κέντρο των Οθωμανών σουλτάνων.
Αγώνες πάλης
Αφησα για το τέλος ένα από τα σημαντικότερα σημεία αναφοράς, απ’ όπου και πήρε το έμβλημά του ο σύγχρονος δήμος της πόλης: το στάδιο του Kirkpinar που φιλοξενεί κάθε χρόνο τους παλαιότερους αγώνες πάλης πεχλιβάνηδων της Τουρκίας. Μια πραγματική γιορτή που κρατάει μία εβδομάδα, με συμμετοχές από όλη τη χώρα, αλλά και τα γειτονικά Βαλκάνια. Οι αγώνες αυτοί, δυστυχώς, δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν από την παγκόσμια τάση και έτσι είδαμε τον φετινό νικητή να πρέπει να παραδώσει την ολόχρυση ζώνη του επειδή βρέθηκε θετικός σε έλεγχο doping.