Ιστορίες με μπλε νότες

4' 39" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ηταν ένα παγωμένο βράδυ, αυτό της 8ης Ιανουαρίου 2014. Εξω, οι υπηρεσίες του Δήμου της Νέας Υόρκης έριχναν αλάτι στους δρόμους, ενώ οι κάτοικοι φτυάριζαν το χιόνι. Μέσα στην αίθουσα συναυλιών του Τάουν Χολ όμως, η ατμόσφαιρα ήταν ιδιαίτερα θερμή. Στη σκηνή, δύο στιλπνά πιάνα, με την ουρά του ενός να εφαρμόζει στην καμπύλη του άλλου, εξαπέλυαν εκρηκτικές μελωδίες στα χέρια δύο σπουδαίων μουσικών: του Ρόμπερτ Γκλάσπερ και του Τζέισον Μοράν. 36 και 39 ετών αντιστοίχως. Οι δύο πιανίστες, με φράκο και αθλητικά παπούτσια, παρουσίασαν ένα αφιέρωμα σε δύο παλαιότερους ομότεχνούς τους, τον Αλμπερτ Αμονς και τον Μιντ «Λαξ» Λιούις. Η επιλογή δεν ήταν τυχαία: εκείνες τις μέρες έκλειναν 75 χρόνια από τότε που οι πρωτεργάτες του boogie-woogie βρέθηκαν στο στούντιο, στην παρθενική ηχογράφηση της Blue Note, της δισκογραφικής εταιρείας που περισσότερο από κάθε άλλη είναι συνώνυμη με την τζαζ.

Εκείνη την εποχή, το 1939,  ο Αλφρεντ Λάιον, μετανάστης από τη Γερμανία, συναντούσε ξανά τον παιδικό του φίλο και δεινό φωτογράφο Φράνσις Βολφ. Οι δυο τους μοιράζονταν την αγάπη για την τζαζ, πάθος που τους κατέτασσε αυτόματα στους εχθρούς του ναζιστικού καθεστώτος. Στις ΗΠΑ η τζαζ κοινότητα τους αγκάλιασε. Δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς: στην εταιρεία τους, δημιούργησαν τις συνθήκες που επέτρεπαν στους μουσικούς να αποδώσουν καλύτερα – άφθονο αλκοόλ, βολικά ωράρια, αμοιβή για πρόβες, κάτι αδιανόητο μέχρι τότε. Εραστές της τζαζ της Νέας Ορλεάνης, οι δύο άνδρες έδωσαν την ευκαιρία στον κλαρινετίστα Σίντνεϊ Μπεσέ να ηχογραφήσει μια εκτέλεση του «Summertime» την οποία απέρριψαν οι άλλες εταιρείες. Ηταν η πρώτη επιτυχία της Blue Note, αυτή που την έβαλε στον χάρτη.

Μπλουζ και γκόσπελ

Αλλες ηχογραφήσεις δεν ήταν τόσο κερδοφόρες, αλλά παραμένουν ανεκτίμητης αξίας. To φθινόπωρο του 1947, στο στούντιο βρέθηκε ο Θελόνιους Μονκ, ο θυελλώδης πιανίστας που διέπρεπε στο νέο ιδίωμα του be-bop, μιας τζαζ μη χορευτικής, με απρόβλεπτες ρυθμικές εναλλαγές. Αν ο Πικάσο με τις «Δεσποινίδες της Αβινιόν» άλλαξε διά παντός τον τρόπο που βλέπει ο σύγχρονος άνθρωπος, ο Μονκ, με αυτές τις ηχογραφήσεις πρότεινε στο ακροατήριο έναν νέο τρόπο να ακούει. Εκείνη την ώρα όμως, ακόμη και οι μουσικοί που τον συνόδευαν δεν μπορούσαν να κρύψουν την αμηχανία τους και τη δυσκολία να ακολουθήσουν τον ειρμό της σκέψης του.

To 1952, o Λάιον γνώρισε τον Ρούντι βαν Γκέλντερ, οπτικό στο επάγγελμα, ο οποίος είχε μετατρέψει το καθιστικό των γονιών του σε στούντιο ηχογράφησης. Ο «ήχος του Βαν Γκέλντερ», που περιγράφεται ως μια ζεστή, ανθρώπινη παρουσία ανάμεσα στους μουσικούς, θα αποτελέσει βασικό στοιχείο ταυτότητας της Βlue Note, εξίσου με τα εντυπωσιακά εξώφυλλα που θα φιλοτεχνούσε ο γραφίστας Ριντ Μάιλς: γεωμετρικά σχήματα, υπερτονισμένα τυπογραφικά στοιχεία και επιχρωματισμένες φωτογραφίες οπτικοποιούσαν υποδειγματικά τον ήχο, προτείνοντας μια συνολική τζαζ αισθητική.

Τον Φεβρουάριο του 1954, ο ντράμερ Αρτ Μπλέικι και ο πιανίστας Χόρας Σίλβερ έκλεισαν μια σειρά εμφανίσεων στο κλαμπ «Birdland», οι οποίες ηχογραφήθηκαν ζωντανά. Το αποτέλεσμα, ένα μείγμα be-bop επηρεασμένο από τα μπλουζ και τα γκόσπελ, έμεινε γνωστό με την ονομασία hard-bop και αποτελεί ακόμη και σήμερα το μέτρο του «straight jazz» ήχου. «Θα ονομάσουμε το σχήμα Jazz Messengers»: έτσι βάφτισε ο Σίλβερ τη συνεργασία τους, η οποία είχε σύντομο χρόνο ζωής. Οι δύο άνδρες ακολούθησαν χωριστούς δρόμους, παραμένοντας ωστόσο στο δυναμικό της εταιρείας.

Το 1967, ο σαξοφωνίστας Λου Ντόναλντσον, θαυμαστής του Τσάρλι Πάρκερ και δεινός αυτοσχεδιαστής, ηχογραφούσε στο στούντιο του Βαν Γκέλντερ. Χρειαζόταν ένα κομμάτι για να ολοκληρωθεί το άλμπουμ, οπότε σκάρωσε στα γρήγορα μια μελωδία βασισμένη στα μπλουζ. Η μπάντα τον ακολούθησε εύκολα, παίζοντας στον ρυθμό του boogaloo, που ήταν η μόδα της εποχής. Το «Alligator Boogaloo» γνώρισε τεράστια επιτυχία και εδραίωσε την Blue Note ως την εταιρεία που καθόρισε τον ήχο του Jazz Funk.

Το 1984, ο παραγωγός Μπρους Λάντβαλ, σπάνια περίπτωση ανθρώπου που συνδυάζει την εμπορική οξυδέρκεια με την αγάπη για τη μουσική, βρέθηκε στο τιμόνι της Blue Note, η οποία πια ήταν παρακλάδι του κολοσσού της ΕΜI. Παράλληλα με τις επανεκδόσεις των παλαιών άλμπουμ, έδωσε την ευκαιρία στη νέα γενιά μουσικών της τζαζ να ηχογραφήσει. Το ένστικτό του τον οδήγησε σε μια νεαρή τραγουδίστρια, η οποία τραγουδούσε ένα μείγμα από ποπ και κάντρι με λίγη τζαζ. Το 2002, η καταπραϋντική φωνή της Νόρα Τζόουνς έδωσε στο αμερικανικό κοινό -το οποίο είχε ακόμη νωπά τα τραύματα της 11ης Σεπτεμβρίου- τη θαλπωρή που είχε ανάγκη. Το «Come away with me» παραμένει ο πιο επιτυχημένος δίσκος στην ιστορία της Blue Note.

Νέες φωνές

Το 2012, ο μπασίστας και παραγωγός Ντον Γουόζ ακούει σ’ ένα τζαζ κλαμπ του Μανχάταν τον τραγουδιστή Γκρέγκορι Πόρτερ. Ενθουσιασμένος, αναρωτιέται γιατί μια τέτοια φωνή δεν ηχογραφεί για μια εταιρεία όπως η Blue Note και προσπαθεί να μεσολαβήσει. Εναν χρόνο αργότερα, ο Πόρτερ κέρδισε το Γκράμι για το ντεμπούτο του στην Blue Note. Οσο για τον Γουόζ, βρίσκεται στο τιμόνι της εταιρείας (η οποία πλέον ανήκει στον όμιλο της Universal), παίρνοντας τη σκυτάλη από τον Λάντβαλ.

Με τη νέα του ιδιότητα, προσπαθεί να συντονίσει τις εκδηλώσεις για την 75η επέτειο: συναυλίες, επανεκδόσεις δίσκων σε βινύλιο, νέες κυκλοφορίες από νέα αστέρια και βετεράνους όπως ο Γουέιν Σόρτερ και ο Μπόμπι Χάτσερσον. Κυρίως όμως, προσπαθεί να λύσει έναν μεγάλο γρίφο: πώς να οδηγήσει στον 21ο αιώνα μια εταιρεία που γεννήθηκε από ένα θέμα boogie-woogie, εξασφαλίζοντας ότι το κλασικό της λογότυπο -η έλλειψη και το παραλληλόγραμμο- θα παραμείνει η σφραγίδα γνησιότητας της τζαζ.

Τα top 10 άλμπουμ

1. John Coltrane – «Blue Train»

2. Cannonball Adderley – «Somethin’ Else»

3. Art Blakey & the Jazz Messengers – «Moanin’»

4. Horace Silver – «Song for my father»

5. Hank Mobley – «Soul Station»

6. Kenny Burrell – «Midnight Blue»

7. Lee Morgan – «Sidewinder»

8. Wayne Shorter – «Speak No Evil»

9. Eric Dolphy – «Out to Lunch»

10. Larry Young – «Unity»

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή