«Μετά το Λύκειο, τι;». Ενα ερώτημα που απασχολούσε ανέκαθεν τους εφήβους γίνεται σήμερα ακόμη πιο κρίσιμο. Γιατροί, δικηγόροι και μηχανικοί μαστίζονται από την ανεργία και συχνά μεταναστεύουν στο εξωτερικό, η οικογενειακή επιχείρηση παραπαίει. Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την αγωνία έναντι του άδηλου επαγγελματικού μέλλοντος στην Ελλάδα; Ο κατάλληλος σχεδιασμός, η ευελιξία και η πίστη στον εαυτό μας είναι τα κυριότερα εφόδια για το μέλλον. «Η σημερινή εποχή απαιτεί από τους νέους να μάθουν να λειτουργούν ενεργητικά στις αλλαγές που συνεχώς προκύπτουν. Καλούνται να συνειδητοποιήσουν ότι θα δραστηριοποιηθούν σε μια εποχή πολύ διαφορετική από τη σημερινή και μάλιστα σε ένα διεθνές περιβάλλον: νέα όνειρα και στόχοι θα προκύψουν από νέους επαγγελματικούς τομείς και νέες επιστημονικές ανακαλύψεις», αναλύει η κ. Μαρία Κουτσαύτη, με 30ετή εμπειρία στον χώρο της Συμβουλευτικής Διαχείρισης Σταδιοδρομίας.
«Συχνά, οι φόβοι των γονέων γίνονται οι περιορισμοί των παιδιών τους». Η σχολική επίδοση, για την οποία πασχίζει πάντα η μαθητική κοινότητα, «αποτελεί ικανή, αλλά όχι αναγκαία συνθήκη για την επαγγελματική επιτυχία, καθώς μια χαμηλή σχολική επίδοση δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται δεσμευτικά», παρατηρεί η κ. Κουτσαύτη. «Το σχολείο, το φροντιστήριο, οι γονείς καλλιεργούν συχνά το στερεότυπο ότι ιδανική σχολή είναι η υψηλόβαθμη σχολή, προκειμένου να μοιραστούν την επιτυχία σε ένα υψηλού κύρους ΑΕΙ». Ανταποκρίνεται, όμως, αυτή η επιλογή στις ανάγκες και τις δεξιότητες του μαθητή;
Η σημερινή οικονομική πραγματικότητα στην Ελλάδα έχει ορισμένες θετικές όψεις, καθώς μας αναγκάζει να αναθεωρήσουμε και να απομακρυνθούμε από στερεοτυπικές επιλογές. «Η αδυναμία ελέγχου και η ανατροπή όσων παλαιότερα θεωρούσαμε δεδομένα στο επαγγελματικό στερέωμα μας οδηγούν σε μια αντικειμενική πλέον προσέγγιση στην επιλογή επαγγέλματος». Δεν υπάρχει, επομένως, μόνο ένας δρόμος που θα μας οδηγήσει στην προσωπική μας Ιθάκη. «Eκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, για παράδειγμα την Ιατρική, υπάρχουν τρόποι να πετύχουν τα παιδιά αυτό που ονειρεύονται από διαφορετικές αφετηρίες», διευκρινίζει η κ. Κουτσαύτη, «αν το καταλάβουν, θα περιοριστεί και το άγχος τους». Τα παραδείγματα γύρω μας είναι πολλά. «Συνεργαζόμουν παλαιότερα με μια έφηβη που επιθυμούσε να περάσει στην Ψυχολογία, αλλά προς απογοήτευσή της πέτυχε στην Κοινωνιολογία. Παρακολουθώντας, όμως, παράλληλα με το πανεπιστήμιο κάποια μαθήματα Ψυχολογίας, κατόρθωσε να συνεχίσει σε μεταπτυχιακό του εξωτερικού στην εργασιακή ψυχολογία και σήμερα εργάζεται στη διαχείριση ανθρωπίνου δυναμικού μεγάλης εταιρείας». Αλλο ιδιαίτερο παράδειγμα προέρχεται από απόφοιτο του Πολυτεχνείου, που σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία εργάστηκε ως οδηγός ταξί. «Δεν περιορίστηκε σε αυτό, όμως. Παρακολούθησε παράλληλα ένα μεταπτυχιακό ΜΒΑ και αυτή τη στιγμή δραστηριοποιείται στο εξωτερικό σε μεγάλη εταιρεία».
Το όνειρο πολλών
Ολο και πιο δημοφιλές στη νεολαία γίνεται το όνειρο του εξωτερικού, καθώς η προοπτική σπουδών στην Ελλάδα δεν μοιάζει πια τόσο ελκυστική. Πάντως, σε πολλές περιπτώσεις πρόκειται για ένα άπιαστο όνειρο, άλλοτε ελλείψει της οικονομικής δυνατότητας της οικογενείας και άλλοτε απουσία των τυπικών προσόντων του υποψηφίου. «Ομως, ακόμα και όταν πληρούνται οι αναγκαίες προϋποθέσεις, μπορεί το εξωτερικό να αποβεί παρακινδυνευμένο βήμα για ένα παιδί, λόγω έλλειψης ετοιμότητας, κοινωνικής και συναισθηματικής ωριμότητας, πειθαρχίας και ικανότητας διαχείρισης καθημερινών δυσκολιών».
Συμβουλευτική υποστήριξη η κ. Κουτσαύτη παρέχει σε αρκετούς ενήλικες οι οποίοι βρέθηκαν ξαφνικά χωρίς δουλειά ή βρίσκονται σε διαδικασία αλλαγής αντικειμένου. «Ενώπιον μιας τέτοιας κατάστασης, σημαντική είναι η στάση που θα κρατήσει ο καθένας μας», επισημαίνει η κ. Κουτσαύτη. «Είναι σημαντικό να μην απελπίζεται κανείς και να διαβλέπει σταδιακά τις επιλογές που πάντοτε υπάρχουν. Αρχικά, καλούμαστε να αναγνωρίσουμε την αξία της προτέρας επαγγελματικής εμπειρίας, που τους προσδίδει επιπλέον δεξιότητες, τις οποίες θα μεταλαμπαδεύσουν σε ένα διαφορετικό κλάδο». Η ανεργία, όσο παράδοξο και αν ηχεί, «συχνά είναι μια ευκαιρία να εκφράσουν ενδιαφέροντα και κλίσεις που είχαν για χρόνια καταπιέσει». Σε αρκετές περιπτώσεις, με επιμονή και συνεχή μετεκπαίδευση μπορούν να αναδειχθούν νέες ευκαιρίες.