Ενα φάντασμα πλανάται πάνω από όλη την Ελλάδα. Το φάντασμα του φορομπηχτισμού. Τον φορομπηχτισμό ευαγγελίζονται και τα δύο άκρα του εκλογικού διλήμματος. O κ. Στουρνάρας θεωρεί ότι «πληρώνουμε λίγους φόρους». Ο κ. Σταθάκης επαυξάνει, αφού «υποφέρουμε από χαμηλή φορολόγηση». Βολική συνέπεια της θέσης αυτής είναι, όχι ότι το κράτος είναι μεγάλο ή σπάταλο, αλλά ότι υποχρηματοδοτείται. Από δίπλα, η αιτία για τη χαμηλή ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών: αφού αγοράστηκαν στη φτήνια, είναι «φτωχές και μίζερες».
Ο κρατισμός, δεξιός ή αριστερός, είναι παλιός γνώριμος. Τώρα καταλαβαίνουμε ότι ο ίδιος είναι τέκνο μιας πιο βασικής ιδέας, του φορομπηχτισμού: Οσους φόρους και να βάζουμε, αυτοί θα υπολείπονται του ιδανικού. Αρα, φορολόγησε και μη σε νοιάζει. Ο φορομπηχτισμός ως ιδεολογία και ως επιστήμη βασίζεται σε δύο πρωθύστερα:
Ως ιδεολογία δικαιολογεί τη διόγκωση του κράτους και την προσήλωση στα δανεικά. Η άποψη ότι «με βάση διάφορους δείκτες θα έπρεπε να μαζεύουμε περισσότερους φόρους», αντί να οδηγεί σε μειώσεις δαπανών, οδηγούσε σε αυξήσεις. Ετσι, η διαπίστωση φοροδιαφυγής λειτουργούσε όπως το πιστωτικό όριο του σπάταλου καταναλωτή. Μόλις εγκριθεί το νέο όριο, αυτός σπεύδει να το ξοδέψει. Σαν οι αυξημένες δαπάνες να οδηγούν αυτομάτως σε αύξηση εσόδων…
Ενας λογικός άνθρωπος, που διαπιστώνει ότι «το εισόδημα είναι μικρότερο από τη δαπάνη», περιορίζει τις δαπάνες ώσπου να τονώσει το εισόδημα. Ενας φορομπηχτιστής γνωρίζει ότι όσο πιο πολύ δαπανά, τόσο μεγαλώνει το δικαίωμά του για έσοδα. Πρώτα ξοδεύεις και μετά σκέφτεσαι.
Ως επιστήμη ο φορομπηχτισμός βασίζεται σε αντιστροφή του νόμου της βαρύτητας. Χτίζει ένα οικοδόμημα αρχίζοντας από τη στέγη και μετά εξετάζει τα θεμέλια. Εξετάζει πρώτα την οροφή των φόρων, δηλαδή πόσο θα μάζευε η Ελλάδα αν ήταν σαν άλλες χώρες – ας πούμε η Σουηδία. Λέει ο κ. Σταθάκης: «Με βάση αντικειμενικούς δείκτες η Ελλάδα θα έπρεπε να μαζεύει 43% του ΑΕΠ. Ομως στην πράξη μαζεύει 37%». Αρα μας λείπουν 6%, που μας το οφείλει η Ιστορία. Με όρους πολιτικού μηχανικού, αρχίζεις από τη στέγη και αφήνεις τα στηρίγματα για μετά. Αλλά, η σουηδική οροφή απαιτεί σουηδικές δομές – στην εφορία, στην οικονομία. Για να αποκτήσεις τέτοιες δομές πρέπει να αρχίσεις από τα θεμέλια – να φτιάξεις θεσμούς και μετά να περιμένεις τα αυξημένα έσοδα.
Ετσι, με ελληνική τοιχοποιία η πολυκατοικία του Βορρά καταλήγει οικογενειακή διπλοκατοικία στην Ελλάδα. Και πώς να πιάσεις την ευρωπαϊκή οροφή όταν ο αγροτικός τομέας εξαιρείται από τη φορολογία; Οταν οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι μικρές επιχειρήσεις κυριαρχούν;
Οι επιστήμονες φορομπήχτες παρατηρούν βεβαίως ότι το 6% περικλείει και φοροδιαφυγή από όπου οφείλεις να αρχίσεις. Ομως (και εδώ είναι η μαεστρία), αν δεν μπορούμε να πιάσουμε τους φοροδιαφεύγοντες, δικαιούμαστε να πάρουμε ό,τι μας λείπει από τους υπόλοιπους. Τους αξίζει αυτή η τιμωρία για λόγους που οι ίδιοι γνωρίζουν – όλο και κάποιος φυροφυγάς θα είναι στην οικογένειά τους ή στην παρέα τους, όλο και κάποια απόδειξη δεν ζήτησαν…
Ο φορομπηχτισμός ως επιστήμη λησμονεί το άλλο πρωθύστερο: ότι για να υπάρχουν φόροι πρέπει να υπάρχει παραγωγή. Το να φορολογήσεις μια δραστηριότητα ως το σημείο να κλείσει, ισοδυναμεί με το να σερβίρεις την κότα που κάνει τα χρυσά αυγά στον φούρνο με πατάτες. Το να φορολογείς εισόδημα που δεν υπάρχει, θα καταλήξει, αργά ή γρήγορα, σε δήμευση, εκτός και αν το περιουσιακό στοιχείο αλλάξει χέρια ή μετακομίσει.
Ο συνδυασμός επιστήμης και ιδεολογίας παράγει τη δική της ηθική: Ταυτίζει την πατρίδα με το κράτος (στη δεξιά εκδοχή) ή την κοινωνία με το κράτος (στην αριστερή εκδοχή). Και οι δύο εκδοχές αναγορεύουν την τροφοδοσία του κράτους με φόρους σε ύψιστο καθήκον για τον πολίτη. Παροχετεύονται αποθέματα που προορίζονται για επενδύσεις στην πληρωμή φόρων. Κατάσχονται παραγωγικά στοιχεία για την πληρωμή φόρων. Κλείνουν παλιές θέσεις εργασίας και δεν ανοίγουν άλλες για την πληρωμή φόρων.
Επακόλουθο της προσήλωσης στον φορομπηχτισμό είναι η μονιμοποίηση εκτάκτων φόρων και εισφορών. Οι συνταξιούχοι κάθε μήνα βλέπουν σε μόνιμη βάση τις «έκτακτες εισφορές». Πλήθος «έκτακτων» φόρων και εισφορών υπενθυμίζουν ότι όταν κάτι μπαίνει, ποτέ δεν βγαίνει.
Στην Ιστορία κάθε νέα θρησκεία δημιουργούσε τα αντισώματά της – τα οποία ρίπτονται στην πυρά ή τίθενται εκτός νόμου. Ορθώς, λοιπόν, καταγγέλλουμε την αντεθνική στάση του φορομπουχτισμού – της όλως παράλογης απαίτησης να μειώσουμε το κράτος προκειμένου, επί τέλους, να μειωθεί η φορολογία.
* Η κ. Λυμπεράκη είναι καθηγήτρια Οικονομικών στο Πάντειο και αντιπρόεδρος της Δράσης.