Μπορεί κανείς εύκολα να υποστηρίξει πως το βιβλίο του Γάλλου οικονομολόγου Τομά Πικετί «Το Κεφάλαιο στον 21ο αιώνα» θα είναι το σημαντικότερο οικονομικό βιβλίο της χρονιάς, ίσως και της δεκαετίας. Ο κ. Πικετί στηρίζει με επιχειρήματα την άποψή του ότι επιστρέφουμε στον «καπιταλισμό των κληρονομημένων περιουσιών» στον οποίο η οικονομία κυριαρχείται όχι μόνον από τον πλούτο αλλά και από τον κληρονομημένο πλούτο, τον καπιταλισμό στον οποίο είναι πιο καθοριστικό το πού γεννήθηκε κανείς από το πόσες προσπάθειες κατέβαλε ή πόσα ταλέντα διαθέτει.
Ο κ. Πικετί παραδέχεται πως δεν έχουμε ακόμη φθάσει σε αυτό το σημείο. Ως τώρα η άνοδος του 1% των Αμερικανών οφείλεται στους μισθούς των υψηλόβαθμων στελεχών και στα μπόνους και όχι σε έσοδα από επενδύσεις ή κληρονομιές. Ωστόσο, οι 6 στους 10 πλουσιότερους Αμερικανούς είναι ήδη κληρονόμοι και όχι αυτοδημιούργητοι επιχειρηματίες και τα παιδιά της σημερινής ελίτ έχουν ως αφετηρία τους ένα τεράστιο πλεονέκτημα. Οπως επισημαίνει ο κ. Πικετί, «ο κίνδυνος μιας διολίσθησης στην ολιγαρχία είναι πραγματικός και δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας». Εξετάστε τι είναι ένας σημαντικός αριθμός Αμερικανών πολιτικών. Ισως η κυοφορούμενη ολιγαρχία της Αμερικής να μην έχει ακόμη σχηματισθεί πλήρως, αλλά το ένα από τα δύο κόμματα φαίνεται αποφασισμένο να υποστηρίξει τα συμφέροντά της.
Ας αρχίσουμε με τις εφαρμοζόμενες πολιτικές και τις προτάσεις πολιτικής. Εχει γίνει αντιληπτό ότι ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος έκανε ό,τι μπορούσε για να μειώσει τους φόρους στους βαθύπλουτους, ενώ όσες μειώσεις φόρων παραχώρησε στη μεσαία τάξη τόσες ψήφους έχασε. Εκείνο που δεν είναι ευρύτερα γνωστό είναι πως οι μεγαλύτερες φοροαπαλλαγές δεν πήγαν σε ανθρώπους με υψηλές αποδοχές αλλά σε κληρονόμους μεγάλων περιουσιών. Είναι αλήθεια ότι ο υψηλότερος φορολογικός συντελεστής σε εισόδημα από εργασία υποχώρησε από το 39,6% στο 35%. Ωστόσο, ο υψηλότερος συντελεστής στα μερίσματα υποχώρησε από το 39,6% στο 15% και ο φόρος ακινήτων καταργήθηκε πλήρως. Ο πρόεδρος Ομπάμα κατήργησε ορισμένες από αυτές τις φοροαπαλλαγές. Το θέμα είναι, όμως, πως η πολιτική φοροαπαλλαγών του Μπους αποσκοπούσε κυρίως στη μείωση των φόρων επί εσόδων που δεν προέκυψαν από εργασία.
Και βέβαια, όταν οι Ρεπουμπλικανοί ανέκτησαν το ένα σώμα του Κογκρέσου παρουσίασαν σχέδιο για την κατάργηση των φόρων επί των τόκων, των μερισμάτων, των αποδόσεων κεφαλαίου και των ακινήτων. Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό, κάποιος που ζει αποκλειστικά και μόνο από πλούτη που έχει κληρονομήσει δεν οφείλει κανέναν φόρο στο κράτος.
Το 1979 το πλουσιότερο 1% των αμερικανικών νοικοκυριών αντιπροσώπευε το 17% του εισοδήματος των επιχειρήσεων. Το 2007 η ίδια κατηγορία προσποριζόταν το 43% των εσόδων από επιχειρήσεις και το 75% των αποδόσεων κεφαλαίου. Και όμως αυτή η μικρή ελίτ έχει την εύνοια των Ρεπουμπλικανών και βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής τους. Γιατί συμβαίνει αυτό; Ο μεγάλος πλούτος εξαγοράζει την πολιτική επιρροή και όχι μόνο μέσω των χορηγιών στις προεκλογικές εκστρατείες. Πολλοί συντηρητικοί ζουν σε μια πνευματική φούσκα από ερευνητικά κέντρα και ΜΜΕ σε αιχμαλωσία που χρηματοδοτούνται από έναν μικρό αριθμό μεγαλοχορηγών. Δεν εκπλήττει λοιπόν ότι όσοι βρίσκονται μέσα στη φούσκα τείνουν να υποθέτουν ενστικτωδώς πως ό,τι είναι καλό για τους ολιγάρχες είναι καλό και για την Αμερική.
Εχω ξανά υποστηρίξει ότι τα αποτελέσματα μπορεί να είναι κωμικά. Το σημαντικότερο πράγμα που πρέπει να θυμάται κανείς είναι πως όσοι βρίσκονται στο εσωτερικό της φούσκας έχουν μεγάλη εξουσία, την οποία εκμεταλλεύονται για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα των αφεντικών τους. Και η διολίσθηση προς την ολιγαρχία συνεχίζεται.