Ενώ η διαφθορά μειώθηκε στη χώρα μας κατά 15% το 2013, σύμφωνα με έκθεση που παρουσίασε προ ημερών η «Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς», στα νοσοκομεία αυτή αυξήθηκε κατά 5%. Που σημαίνει ότι αν η κρίση «ψαλίδισε» τις αθέμιτες συναλλαγές, τα εκμαυλιστικά αργύρια, τις ελαστικές συνειδήσεις, τον βόρβορο του κοινού βίου (ελάχιστα στις κύριες εστίες διαφθοράς, τις εφορίες και τις πολεοδομίες, κατά 1,2% και 2,8% αντίστοιχα), στον τομέα της υγείας αντίθετα μεγέθυνε τη «θεία οικονομία», ενίσχυσε την πλάγια δράση, τη δωροδοκία, για το στοιχειώδες – τη γιατρειά. Το ταρακούνημα, αν και αρκετά ισχυρό, δεν έθεσε σε αχρηστία παλιές έξεις. Η ραγδαία εκπτώχευση άφησε ανέπαφο τον σκληρό πυρήνα των μηχανισμών συναλλαγής στο ΕΣΥ. Τα φακελάκια και τα γρηγορόσημα όχι μόνο παραμένουν αλώβητα, αλλά και ανθούν στο πλαίσιο του πιο πικρού και του πιο άφθαρτου από τα «ελληνικά παράδοξα». Ενώ ως πρακτική παραπέμπουν σε εποχές επίπλαστης ευημερίας, απερίσκεπτης και κρουνηδόν ροής εύκολου χρήματος, υλοποιούνται στην πιο αντίξοη από τις πραγματικότητες, τον χώρο των δημόσιων νοσοκομείων με τα πλέον εκκωφαντικά σημάδια της κρίσης να θυμίζουν ότι αναμφιβόλως λεφτά δεν υπάρχουν. Η Ομοσπονδία Εργαζομένων στα Δημόσια Νοσοκομεία μιλά για «τριτοκοσμικές συνθήκες νοσηλείας και εργασίας». Τα νοσοκομεία, λένε, «ρημάζουν από τις ελλείψεις. Υποχρηματοδοτούνται και «αδυνατούν να αντιμετωπίσουν ανάγκες σε υλικά, τρόφιμα, φάρμακα». Παράλληλα «έχουν αποδεκατιστεί από ανθρώπινο δυναμικό αφού αποχώρησαν προς συνταξιοδότηση 15.000 και δεν έχει προσληφθεί ούτε ένας».
Σίγουρα, κρίση και διαφθορά αποτελούν τον πιο ισχυρό φαύλο κύκλο. Οι χαμηλοί μισθοί και η οικονομική δυσπραγία διογκώνουν την παραοικονομία, την τάση για μαύρο κέρδος ώστε να περιοριστεί το οικονομικό πλήγμα, να ισοφαριστεί η σοβαρή απώλεια. Και το μαύρο κέρδος, από την άλλη, επιτείνει την ύφεση, διογκώνει την ανέχεια. Διότι το φακελάκι δεν αφαιρεί μόνο αναγκαίους πόρους από την τσέπη του ασθενούς, αλλά και πολύτιμο χρήμα από την επίσημη οικονομία.
Πάντως το φακελάκι με πρόσχημα την ανάγκη, «διότι παίρνουμε λίγα», στον χώρο της υγείας κάνει ακόμη πιο πιεστική, ακόμη πιο προβληματική τη συναλλαγή. Δεν είναι εύκολο κάποιος να μη δεκάσει, εάν θεωρεί ότι κινδυνεύει η υγεία του δικού του ανθρώπου. Ψυχολογία που συντηρεί την κυνική βιομηχανία παραγωγής πλούτου με πρώτες ύλες τον ανθρώπινο πόνο και την άγνοια πάνω σε ζητήματα ζωής και θανάτου. Είναι αποδεδειγμένο ότι υπάρχουν αταλάντευτοι γιατροί που δεν ανταλλάσσουν τη φροντίδα με κρυφό χρήμα, όπως υπάρχουν και ασθενείς που αποκρούουν με αποφασιστικότητα τις έκνομες απαιτήσεις. Ομως, εν τω συνόλω, η κρίση δεν στάθηκε από ό,τι φαίνεται αρκετή για να ξηλώσει -σε νοσοκομεία, και όχι μόνο- τους δεσμούς που μας ενώνουν με πρακτικές πλέον τεκμηριωμένα επιζήμιες. Αύξηση κατά 1% της διαφθοράς συνεπάγεται μείωση κατά 2% του κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Ομως ποιος νοιάζεται…
Οι μεγάλες μεταβολές απαιτούν συλλογικούς στόχους. Η φιλοσοφία της ατομικής ευδαιμονίας όχι μόνο καθιστά το πνεύμα ανυπεράσπιστο απέναντι στη σειρήνα της απληστίας, αλλά συνιστά και την παρέκκλιση που μας χωρίζει από το κοινό καλό. Από τις πράξεις συμφιλίωσης και μόχθου που θα αποθέσουν στον εξαντλημένο ελληνικό «λειμώνα» και πάλι μια κουκκίδα ορθοφροσύνης. Μια ώση ανόδου.