Mέσα από δύο αιρετικά μονόπρακτα ο Χάρης Ρώμας μας "ξανασυστήνεται" και θέτει θεμελιώδη ερωτήματα. Πώς ορίζεται το καλό και το κακό; Ο μανδύας της ιδεολογίας δικαιολογεί την βία; Ποιά είναι η σχέση μας με την θρησκεία; Μήπως η τελευταία υπηρετεί τον ύψιστο, κατά τον Γιάλομ, φόβο του ανθρώπου, τον θάνατο;
Το κοινό παρακολουθεί μια διπλή αφήγηση κάτω από τον ενιαίο άξονα του καλού και του κακού, μίας πάλης όχι σαν και αυτή που ενυπάρχει μέσα μας αλλά με την έννοια δύο τεράστιων δυνάμεων που "κινούν" τα νήματα της ύπαρξης του κόσμου μας. Η βία και η τρομοκρατία παντρεύτηκε με το μεταφυσικό, με τον Χριστό εν τω κόσμο, "μπαίνοντας ακόμα πιο βαθιά στην ανθρώπινη ψυχή και τους φόβους της", όπως επισήμανε ο κ. Ρώμας.
Οταν ο ιός του HIV και η ιστορία του Jerome Bixby γέννησαν "Αυτόν που θα έσωζε τον κόσμο".
Οι ιστορίες που παντρεύτηκαν σε μια θεατρική παράσταση γύριζαν χρόνια στο μυαλό σας, καθώς, όπως αναφέρεται, πρόκειται για δύο δυνατά ερεθίσματα που προσελάβατε από τον αμερικανικό τύπο στα τέλη της δεκαετίας του '90. Το πρώτο αφορούσε σε ένα άρθρο που υποστήριζε ότι ο ιός του HIV κατασκευάστηκε με στόχο την εξολόθρευση μερίδας του πληθυσμού και μία άλλη ιστορία που αφορά στον Jerome Bixby, έναν άνθρωπο που δεν πεθαίνει ποτέ. Γιατί ενσαρκώνονται αυτές το 2014 και μάλιστα κάτω από το μανδύα του καλού και του κακού;
– Πιστεύω ότι ακριβώς επειδή ζούμε σε μια εποχή παγκόσμιας κρίσης, η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες που είναι στην κορυφή του προβλήματος επί της ουσίας και όχι μόνο για το οικονομικό σκέλος, αλλά και για το όλο πρόβλημα της νοοτροπίας. Ηταν εμφανές εδώ και χρόνια πως χρειαζόταν ένας επαναπροσδιορισμός αξιών. Και χρειάζεται ακόμα. Υπάρχουν παθογένειες που δεν έχουν να κάνουν μόνο με την οικονομική κρίση.
Ο δικός μου εαυτός έτσι όπως έχει τοποθετηθεί και εξελιχθεί μέσα στα χρόνια, αισθάνεται την ανάγκη να μιλήσει για κάποια πράγματα που είναι θεμελιώδη, να κάνει ένα διάλογο με τους θεατές μέσα από την τέχνη του για θέματα των οποίων η απάντηση μοιάζει πιο επιτακτική από ποτέ.
Με αφορμή τα δημοσιεύματα κατασκεύασα αυτά τα δύο μονόπρακτα στα οποία το ένα μιλάει για την βία και την τρομοκρατία, κάτι το οποίο το γνωρίζουμε και το βλέπουμε να επανέρχεται συνεχώς και να λειτουργεί σε όλο τον κόσμο. Και η τρομοκρατία γεννιέται κάτω από συγκεκριμένες συνισταμένες της κοινωνικής ζωής. Στο άλλο εμφανίζεται ένας παράφρων που δηλώνει ότι είναι ο Χριστός.
Με αυτήν του την δήλωση τίθεται το ερώτημα αν υπάρχει θεός ή αν είναι κατασκευή του ανθρώπινου νου για να ξορκίσει πράγματα που του δημιουργούν ύψιστο φόβο, όπως το φόβο του θανάτου που καθορίζει την ανθρώπινη συμπεριφορά. Ο φόβος της απώλειας αγαπημένων προσώπων και ο φόβος του τέλους. Οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να πιστεύουν ότι έτσι κι αλλιώς δεν είναι τυχαίο όλο αυτό που μας συμβαίνει και είναι πολύ πιθανόν ο παράδεισος να είναι μια κατασκευή του ανθρώπινου νου για να μην τρελαθείς. Είναι κάτι που έχει απασχολήσει όλους μας κάποια στιγμή σαν θεμελιώδες ερώτημα και δεν θεωρώ ότι εδώ ο κόσμος καίγεται και γιατί εμείς να ασχοληθούμε με τέτοια προβλήματα.
Δηλαδή φαντάζει την δεδομένη στιγμή πιο επιτακτικό από ποτέ;
– Ναι, είναι πιο επιτακτικό από ποτέ να τοποθετηθείς πάνω στα ουσιώδη υπαρξιακά προβλήματα. Κάνοντας αυτήν την παράσταση με πολύ μεγάλο κόπο και χωρίς καμία πρόθεση να κάνω εμπορική επιτυχία και να βγάλω χρήματα σε ένα πολύ ιδιαίτερο χώρο που έχει ένα ποιοτικό στίγμα έτσι κι αλλιώς, ήθελα να επικοινωνήσω με τους θεατές μου, τους όποιους θεατές μου, τους άλλους θεατές μου γιατί είχα πλήρη συνείδηση και την έχω εδώ και 6 -7 χρόνια που δοκιμάζω άλλου είδους γραφή, άλλου είδους σκηνοθεσία και άλλου είδους ερμηνεία.
Είχα την ανάγκη να κάνω αυτόν τον διάλογο με όποιους θεατές μου γιατί δεν σου κρύβω ότι υπάρχει πια μια πολύ μεγάλη μερίδα των ανθρώπων που ακολουθούσαν την πορεία μου σαν θαυμαστές μου, οι οποίοι δεν μπορούν να πειστούν και να έρθουν σε αυτού του είδους τα θεατρικά εγχειρήματα.
Μπαίνετε σε ένα χώρο που πραγματεύεται και κοινωνικά και υπαρξιακά και θρησκευτικά θέματα. Υπήρξαν αντιδράσεις πάνω στο ευαίσθητο θέμα του δεύτερου μονόπρακτου; Εχουμε ανάγκη από ένα σωτήρα;
– Είναι κάτι που παρουσιάζεται και στα δύο μονόπρακτα αυτό, δηλαδή και οι τρομοκράτες, παρόλο που χειρίζονται διαφορετικά την βία ο καθένας, πιστεύουν ότι με την συμπεριφορά τους θα σώσουν τον κόσμο. Πίσω από τον μανδύα της ιδεολογίας του ο καθένας τείνει να θεωρεί ότι είναι σωτήρας. Σαν αντίλογος στους δολοφόνους έρχεται το δεύτερο μονόπρακτο στο οποίο παρουσιάζεται ο ίδιος ο υιός του Θεού ως σωτήρας και αυτός, όπως τον γνωρίζουμε μέσα από την θρησκεία.
Απάντηση δεν μπορεί να δοθεί, μόνο τροφή για προβληματισμό. Το κομμάτι μέσα μας που όλοι έχουν διαπραγματευθεί και η λαϊκίστικη διατύπωση πως ο θεός είμαστε εμείς οι ίδιοι και πως εμείς μπορούμε να κινήσουμε τα νήματα για ένα καλύτερο κόσμο, είναι εν μέρει σωστό. Συμφωνώ με το να αγωνιζόμαστε καθώς πρόκειται για μια αέναη πάλη να σώσεις αρχικώς τον εαυτό σου. Ενας αγώνας που μπορεί να σε κάνει να λειτουργήσεις σαν ανώτερος άνθρωπος και χωρίς να υποπέσεις στο λάθος του «επαίρομαι» για αυτό.
Είναι αναμφισβήτητο για μένα, ωστόσο, ότι ο κόσμος χρειάζεται ένα σωτήρα. Ο κόσμος θέλει πρότυπα, ψάχνει για πρότυπα, έχει την ανάγκη για αυτά. Είναι σίγουρο ότι σε όλη την διάρκεια της ζωής αυτού του πλανήτη, πάντα κάποιοι άνθρωποι θα θεωρούνται χαρισματικοί, θα χρίζονται καθοδηγητές και οι περισσότεροι εξ' αυτών θα απογοητεύουν τελικά τους υπόλοιπους. Η πρόσφατη πορεία τη χώρας απέδειξε ότι η λέξη "χαρισματικός" δεν πρέπει να χρησιμοποιείται. Γιατί οι χαρισματικοί ηγέτες είναι που φτάσανε την χώρα σε αυτό το χάλι και αδίκως τα ακούν όλα οι τωρινοί πολιτικοί. Οχι ότι είναι και αυτοί άμοιροι ευθυνών.
Ακαδημαϊκό ενδιαφέρον αλλά και ύβρις…
– Ναι, υπήρξαν αντιδράσεις. Φτιάχτηκε για να υπάρξουν αντιδράσεις, ήταν μια συνειδητή απόφαση. Το πρώτο μονόπρακτο το επέλεξε το τμήμα Εγκληματολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου ως αντικείμενο μελέτης. Στο δεύτερο μονόπρακτο υπήρξαν ποίκιλλες αντιδράσεις. Μάλιστα ένας καθηγητής Θεολογίας ήρθε στο καμαρίνι και μου είπε: "πως τολμάτε να πραγματεύεστε το θέμα του Χριστού, πως τολμάτε; Τι αγωγή δίνεται στους νεότερους ανθρώπους;" Βέβαια, οι νεότεροι το αντιμετώπισαν με μεγάλο ενθουσιασμό. Ο παθητικός θεατής δεν έχει πια νόημα.
Γράφετε, παίζετε και σκηνοθετείτε…Πόσο εύκολο είναι αυτό;
– Είναι δύσκολο, αλλά είναι και τρόπος ζωής. Κομμάτια ενός παζλ που αποτελούν μια ολοκληρωμένη εικόνα για αυτό που θέλεις να παρουσιάζεις στον κόσμο. Δεν αποκλείω να λειτουργήσω με μια από τις ιδιότητές μου με τους κατάλληλους συνεργάτες. Ομως, όταν γράφω, παίζω και σκηνοθετώ αισθάνομαι ότι παρά την μεγάλη ευθύνη μπορώ να χειριστώ καλύτερα αυτό που βγαίνει στους θεατές. Δεν είναι εύκολο να σκηνοθετείς τον εαυτό σου και έχω πολλές ανασφάλειες όταν γίνεται αυτό.
Πώς διαχειρίζεστε την «αντιφατική» σας εικόνα;
– Πρέπει να σου πω αισθάνομαι ηθοποιός υπό εκπαίδευση και συγγραφέας υπό εκπαίδευση. Ξεκινώντας από το "Οι ράγες πίσω μου" που έκανα στο Τρένο στο Ρουφ και μετά το έργο "Γηραιά ηθοποιός χάνει τον έλεγχο" που πρωταγωνίστησε η κ. Σκούντζου-η εξαιρετική αυτή ηθοποιός- και τώρα με το "Αυτός που θα έσωζε τον κόσμο" αισθάνομαι ότι εκπαιδεύομαι, κάνοντας πράγματα με ένα υψηλότερο πήχυ δυσκολίας, νομίζω ότι διευρύνω τους ορίζοντές μου και είμαι ξανά μαθητής. Γεγονός που το θεωρώ απαραίτητο για έναν ηθοποιό που θέλει να αποφύγει την στασιμότητα.
Μεγάλο σχολείο αλλά και τίμημα η τηλεόραση;
– Για μας που κάναμε αυτήν την τηλεοπτική καριέρα και κατηγορηθήκαμε για μανιέρα, είναι επιτακτική ανάγκη να διερύνουμε τους υποκριτικούς και συγγραφικούς ορίζοντές μας. Χωρίς να σημαίνει ότι και εκείνες οι δουλειές δεν ήθελαν ένα ιδιαίτερο ταλέντο για να ξεχωρίσουν, άλλες λιγότερο και άλλες περισσότερο. Είμαι πεπεισμένος πια ότι είναι μεγάλος επίτευγμα για τους κωμικούς ηθοποιούς να δημιουργήσουν μια τέτοια μανιέρα που για τον θεατή να είναι αναντικατάστατη η παρουσία τους σε μερικά πράγματα.
Ολα έχουν το τίμημά τους και εγώ το πλήρωσα με τον χαρακτηρισμό του τηλεοπτικού σταρ εκείνες τις εποχές και πρέπει να ομολογήσω ότι ακόμα και τώρα έχουν υπάρξει δημοσιογράφοι που έγραψαν εγκωμιαστικά σχόλια για τις θεατρικές προσπάθειες "άλλου τύπου" που έχω κάνει, αλλά με ρώτησαν " τί θέλετε να αποδείξετε κ. Ρώμα;". Φαίνεται δεν είναι επαρκής η λογική ότι ένας ηθοποιός θέλει να επικοινωνήσει με άλλο τρόπο.
Το κοινό πείθεται τελικά από την διττή σας φύση;
– Ακόμα διαχειρίζομαι τις "αντιφάσεις" μου καθώς μεγάλο μέρος του κοινού δεν πείθεται και αυτό με ιντρικάρει κιόλας. Ακοπα δεν πρέπει να γίνεται τίποτα. Είναι σαν να κάνεις μια καινούργια καρίερα και ίσως και πιο δύσκολο, γιατί το παρθένο σώμα το αποδέχονται ή δεν το αποδέχονται πιο εύκολα. Το κέρδος είναι ότι μερικοί ενθουσιάζονται και εκεί νιώθεις ότι αξίζει να περνάς από όλη αυτήν την δυσπιστία. Αυτή είναι η ανταμοιβή μου τελικά.
Εχω πλέον προσγειωθεί, έχω ωριμάσει και ως άνθρωπος και ως καλλιτέχνης. Ξέρω πια πολύ καλά ότι τα πράγματα έρχονται και παρέρχονται και πιθανώς έτσι πρέπει να είναι. Ξέρω ότι τίποτα δεν σου χαρίζεται, όπως πίστευα όταν ξεκίνησα. Βίωσα και τον φθόνο και την απαξίωση. Δεν μπορώ να κρύψω ότι τις εποχές της μεγάλης "τηλεοπτικής δόξας" σε σχέση με την αποδοχή του κοινού, όταν χαρακτηρίστηκα ως απόλυτος τηλεοπτικός σταρ από τον τύπο, πραγματικά πληγώθηκα.
Οι ηθοποιοί της γενιάς μου την σνομπάραμε την τηλεόραση. Εγινα ηθοποιός γιατί ήθελα να παίξω στο θέατρο, επειδή είδα σε ηλικία 10 ετών την παράσταση "Τάνγκο" του Σλαβομιρ Μρόζεκ σε σκηνοθεσία του Ευαγγελάτου με τον Κούρκουλο τότε και είπα "θέλω και εγώ" και αργότερα στα 13 μου χρόνια την παράσταση "Οπερέτα" του Γκομπρόβιτζ στο Θέατρο Τέχνης.
Τηλεόραση έκανα αρχικά για να βγάλω το ψωμί μου. Και θα ξανακάνω. Γνωρίζω πολύ καλά τι θα πει βιοπορίζομαι και αγωνίζομαι. Σημασία έχει να εξελίσσεσαι.
Μιλήσατε για εξελικτική πορεία…Το επόμενό σας βήμα;
– Το επόμενο βήμα επειδή ακριβώς θέσαμε το θέμα του βιοπορισμού δεν είναι βήμα, είναι βήματα. Είμαι υποχρεωμένος για τη ζωή μου και για τους ανθρώπους που αγαπώ και θέλω να συνεχίσω να στηρίζω, να συνεχίσω αυτήν την "αντιφατική" πορεία, που για μένα δεν είναι αντιφατική γιατί ότι κάνω το αντιμετωπίζω με σοβαρότητα.
Σκέφτομαι να κάνω κωμωδία. Είμαι ώριμος να κάνω και κωμωδία που να θέσει όμως και προβληματισμό στον θεατή πέρα από το γελαστικό επίπεδο που είναι και το ζητούμενο. Θέλω οι χαρακτήρες μου πάντα να έχουν αλήθεια, να μην είναι χάρτινοι. Ο Πόποτας και ο Κατακουζηνός δεν ήταν χάρτινοι και αυτό το έδειξε ο χρόνος.