Εάν συγκεντρώνονταν όλοι όσοι τις τελευταίες δεκαετίες έχουν υποστεί ακρωτηριασμούς ή τραυματισμούς από κροτίδες, βαρελότα, βεγγαλικά, μπαλοθιές, θα σχημάτιζαν πληθυσμό μικρής κωμόπολης. Και θα ήταν η πόλη αυτή η διαρκής υπόμνηση μιας κοινωνίας που, σε αγαστή συνεργασία με εκπροσώπους της πολιτείας, έχει αναπτύξει αξιοθαύμαστες δεξιότητες να μεταμφιέζει τη στεγνή παρανομία σε «έθιμο» και «τουριστική ατραξιόν». Παλιότερη έρευνα του Κέντρου Ερευνας και Πρόληψης Ατυχημάτων (ΚΕΠΑ), το οποίο είχε επεξεργαστεί τα στοιχεία από το Σύστημα Καταγραφής Ατυχημάτων Εξωτερικών Ιατρείων, ανέφερε ότι περισσότερα από 110 παιδιά τραυματίζονται κάθε χρόνο από τα πυροτεχνήματα (σημερινή «Κ», σελ. 3). Φέτος, στους ελέγχους που έγιναν πριν από το Πάσχα κατασχέθηκαν περίπου μισό εκατομμύριο βεγγαλικά. Ο,τι… περίσσεψε έφτασε για να πληροφορηθεί και ο υπόλοιπος κόσμος τι συμβαίνει το Μεγάλο Σάββατο στη Σαντορίνη, στο Αγρίνιο, αλλά και στη λεβεντογέννα Κρήτη από τις μπαλοθιές.
Ο αριθμός εκείνων που έχουν υποστεί μόνιμη βλάβη, αθροιστικά, μετά το 1980, θα πρέπει να υπερβαίνει τους χίλιους. «Μας είπαν ότι θα είναι ωραία την Ανάσταση, με πυροτεχνήματα, ένα θέαμα εντυπωσιακό», δήλωσε ο τραυματίας 51χρονος Κρις, σύζυγος της Αμερικανίδας που δίνει μάχη για τη ζωή της στην Εντατική του Βενιζέλειου νοσοκομείου. Συνολικά, η αναστάσιμη «φαντασμαγορία» στην Οία έστειλε στα επείγοντα περιστατικά επτά ανθρώπους.
Το «έθιμο» τηρήθηκε για άλλη μια χρονιά μαζί με τις παράπλευρες απώλειες. Εθιμο και αυτό. Τι είναι ένας νεκρός και ένας βαριά τραυματισμένος μπροστά στην παραφορά ότι εξουσιάζεις έστω και για μια βραδιά; Οτι μπορείς να σκορπίσεις τον φόβο, την ενόχληση, τον θυμό; Συναισθήματα στον αντίποδα της χαράς, της γιορτής της Ορθοδοξίας, του πασχαλινού μηνύματος. Αρκεί που είσαι εκεί για να επιβάλεις τις διαθέσεις και τις επιθυμίες σου. Πώς να ερμηνεύσει κανείς την αντοχή μιας εντελώς επιβλαβούς συνήθειας η οποία αντί να απομειώνεται εντείνεται στον χρόνο; Υπάρχει κόσμος που δεν πλησιάζει καν τις εκκλησίες για την Ανάσταση. Προτιμά την ασφάλεια της απευθείας τηλεοπτικής μετάδοσης. Αλλοι κρύβονται μέσα στην εκκλησία μέχρι να κοπάσει ο ορυμαγδός, άλλοι ελίσσονται σαν να πορεύονται σε ναρκοπέδιο.
Τι και ποιον εξυπηρετεί λοιπόν η αθλιότητα που βαφτίζουμε με περισσή κατανόηση «πασχαλινό έθιμο»; Αν βάλουμε στην άκρη τις ψυχαναλυτικές ερμηνείες περί συσσωρευμένης βίας, μίσους, κακοποιήσεων και ταπεινώσεων, που καλύπτονται θαυμάσια μέσα στην ατμόσφαιρα της γιορτής, τι απομένει; Οικονομικά συμφέροντα (εμπόριο όπλων, εμπόριο βεγγαλικών και κροτίδων) που συντηρούνται και επανατροφοδοτούνται μέσα σε ένα επίσημο θεσμικό περιβάλλον. Ας μην ξεχνάμε ότι τις μπαλοθιές έχουν νομιμοποιήσει με τον λόγο και με την παρουσία τους Κρήτες πολιτικοί που δεν θέλουν να δυσαρεστήσουν την εκλογική πελατεία τους.
Ο πασχαλινός εμφύλιος, στον οποίο άλλοι χάνουν τη ζωή τους και άλλοι ακρωτηριάζονται, είναι ένας ακόμη καθρέφτης μιας κοινωνίας που μπορεί να αντλεί ικανοποίηση από τον φόβο, την απειλή, τη δυσφορία των άλλων, από την επιβολή της «δικής μας» ελευθερίας εις βάρος της ελευθερίας των άλλων. Εν ολίγοις, της «δικής μας» δημοκρατίας, που είναι πιο δημοκρατία από των άλλων.