Ολες οι ιστορίες στον κόσμο είναι ζωή

Ολες οι ιστορίες στον κόσμο είναι ζωή

2' 53" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΑΣΗΜΑΚΗΣ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ

Τότε που ζούσαμε

εκδ. Μεταίχμιο

σελ. 528

​​Ενα νησί όπου ο Σάντσο Πάντσα είναι πιο δημοφιλής από τον Δον Κιχώτη, ό,τι να πεις ξεχωρίζει. Και ας γίνεται λόγος μόνο για τους πλούσιους, αφού τους φτωχούς ποιος τους λογαριάζει. Ετσι ξεκινά το «Τότε που ζούσαμε» (1974), η αυτοβιογραφική διήγηση που ο λόγιος, ποιητής, δοκιμιογράφος και πολιτικός Ασημάκης Πανσέληνος (1903-1984) έγραψε μέσα στη δικτατορία, μη μπορώντας να ανεχτεί τη νέα υποδούλωση του λαού του οποίου πάντα ένιωθε οργανικό κομμάτι. Πνεύμα κριτικό, ο Πανσέληνος έβαζε πάνω από όλα την ελευθερία κι έτσι προστατευόταν από τον δογματισμό. Η ζωή είναι χάος, αλλιώς γίνεται φυλακή, λέει σε ένα σημείο. Και σε ένα άλλο, σαν να μιλάει για τη σημερινή μας μοίρα: «πάντα είχα την εντύπωση πως μια χώρα που χάνει την ελευθερία της για να εξυγιανθεί οικονομικά, μοιάζει με γυναίκα που πορνεύεται για να φτιάξει προίκα. Οσοι οικονομολόγοι πιστεύουν το αντίθετο είναι γομάρια».

Πένα σατιρική, που εκτιμά στον Βάρναλη αυτήν ακριβώς τη σάτιρα στην υπερβολή της, ο Πανσέληνος ξεκινά τη διήγησή του σαν παραμύθι, γεμάτο θεριά και αγίους, «βαρκάρηδες που καβαλούσαν τα κύματα σα θεριόψαρα ή σα στοιχειά του νερού» – Μπαΐρας, Πανταλόνας, Νταραμπάρας, μπαρμπα-Γαμότος. Ολες οι ιστορίες στον κόσμο είναι ζωή, γράφει, κι αυτή τη ζωή την περιγράφει με τα πιο ζωηρά χρώματα. Φόβοι κι ενοχές παιδικές, φιλίες που χωρίς αυτές άνθρωπος δεν νοείται, σκανταλιές εφηβικές, πρώτες αγάπες και παράνομα αγγίγματα, μπορντέλα και απόρριψη του σχολειού και των δασκάλων, μυστηριακά μικρομάγαζα και καραμέλες μαγικές, Τούρκοι και καθαρευουσιάνοι Ελλαδίτες, μονομαχίες λεκτικές, τζομπανοί και ποιμένες, ο Βενιζέλος με το φωτοστέφανο, κι ύστερα το χλωμό του φάντασμα, το υφασματάδικο που ήταν άψυχο και η Νομική ως επιλογή κοινωνικής δικαιοσύνης, οι λογοτεχνικοί και οι καλλιτεχνικοί κύκλοι στη Μυτιλήνη κι έπειτα στην Αθήνα.

Ο Πανσέληνος το α΄ πληθυντικό πρόσωπο του τίτλου το εννοεί και το κάνει πράξη μιλώντας για τον εαυτό του μέσα από τις ιστορίες αυτών με τους οποίους συμπορεύτηκε για το καλό και το κακό, και εκείνων που απλώς συνάντησε, αλλά βρήκαν μια θέση στις ιστορίες του, μια κουβέντα στο γραπτό της ζωής του. Αντίληψη κοσμοθεωρητική, όπως προκύπτει από τα λίγα που λέει για τον εαυτό του, σφυρηλατημένη από τη συνάντηση του μαρξισμού με την ψυχανάλυση και άλλα ρεύματα, αυτό το γενναιόδωρο άνοιγμα, το δόσιμο φέρνει στο προσκήνιο μαζί το κοινό αίσθημα και τη χειρονομία μιας εποχής, μιας λογοτεχνικής γενιάς με τους αγώνες και τις ανησυχίες της, της δικής του, και μαζί όλη τη βουή και την αντάρα του σύντομου 20ού αιώνα, όπως έσπερνε τις θύελλές της στην Ελλάδα κι ανακάτευε τις παρέες και θόλωνε και καθάριζε τον νου των λογοτεχνών και των καλλιτεχνών. Ο Πικρός και η υπερβολή του, αργότερα ο Σικελιανός τυλιγμένος στην μπέρτα του στην κηδεία του Παλαμά, μετά η πικρία του Βάρναλη γιατί δεν τον ενθάρρυναν όταν ακόμη θα μπορούσε να συνεχίσει και να μη σωπάσει, πάντα ο Κουν και η στοχοπροσήλωσή του στο θέατρο, η Ελλη Παπαδημητρίου κι η αγάπη της για το λαϊκό στοιχείο. Από τη διασπασμένη αριστερά του Μεσοπολέμου στο φιλολογικό κουτσομπολιό που θάβει την αξία αλλά και στην άρνηση της εμμονής του αριστουργήματος, που στερεί τα καλά έργα από τον καιρό τους, από το κυνηγητό της Ασφάλειας και των Γερμανών στην πείνα και την Αντίσταση, ο Πανσέληνος αποτυπώνει τη ζωή όπως είναι, αστεία ακόμη και μες στις πιο τραγικές στιγμές, ποθητή ιδιαίτερα όταν την αγγίζει το χνώτο του θανάτου, αληθινή όταν υπερασπίζεται αξίες και δεν τιμωρεί τον εαυτό της πριν την τιμωρήσει ο Θεός. Ενα εξαιρετικό κείμενο, τερπνό αλλά και ιδιαίτερα ωφέλιμο σε εποχές εξαίρεσης.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή