Ηταν μια περίεργη απόβαση στην Κρήτη. Στις 18 Μαρτίου, 16 κουταβάκια αποβιβάζονταν στο νησί με συγκεκριμένη αποστολή. Δεν επρόκειτο για τυχαία σκυλάκια, αλλά για νεοσσούς της φυλής του ελληνικού ποιμενικού σκύλου, μιας φυλής με ρίζες στην αρχαιότητα, που σήμερα βρίσκεται υπό εξαφάνιση. Τα 16 κουτάβια μεταφέρθηκαν από την περιβαλλοντική οργάνωση «Αρκτούρος» σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης – Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης. Σκοπός ήταν η διάθεση των μικρών σκύλων σε κτηνοτρόφους του νησιού, μέλη του Ευρωπαϊκού Δικτύου Κτηνοτρόφων Ενάντια στα Δηλητηριασμένα Δολώματα (ENSAIP).
Τα σκυλιά παραδόθηκαν σε 15 κτηνοτρόφους από τους συνεργάτες του «Αρκτούρου» συνοδεία εκτενούς ενημέρωσης των κτηνοτρόφων σχετικά με τον τρόπο εκπαίδευσης των σκύλων, τις ιδιαιτερότητες της φυλής και την ορθή διατροφή και διαβίωσή τους για την καλύτερη προσαρμογή τους στο περιβάλλον της Κρήτης. Στην Κρήτη δεν υπάρχουν επιθέσεις από άγρια ζώα στα κοπάδια, αλλά σοβαρό πρόβλημα από αδέσποτα σκυλιά, που δημιουργούν μεγάλες ομάδες και επιτίθενται στα οικόσιτα ζώα. Η φύλαξη των κοπαδιών μέχρι τώρα είχε ανατεθεί κυρίως σε ξενικές φυλές, γερμανικούς ή βελγικούς ποιμενικούς. Τα σκυλιά αυτά θεωρούνται καλοί φύλακες για το σπίτι, αλλά όχι τόσο αποτελεσματικά ως φύλακες κοπαδιών. Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει ο ελληνικός ποιμενικός, με σκοπό, μέσα από τη δικτύωση των αναδόχων κρητικών κτηνοτρόφων, να επιτευχθεί η επαναδιάδοση της φυλής και στην Κρήτη.
Αλλά ποιος είναι ο ελληνικός ποιμενικός; Κατατάσσεται στις μολοσσοειδείς φυλές σκύλων ποιμενικού τύπου. Το ύψος του είναι από 65 έως 75 εκ. και το βάρος του από 40 έως 55 κιλά, ενώ συχνά ξεπερνάει τις διαστάσεις αυτές. Εχει εξαιρετικά ανεπτυγμένες αισθήσεις (ακοή, όσφρηση και όραση), ενώ είναι ιδιαίτερα δραστήριος τη νύχτα, όταν είναι και πιο πιθανό να επιτεθούν στο κοπάδι. Ζει από 8-16 χρόνια και κινείται πολύ άνετα σε περιβάλλον με χαμηλές θερμοκρασίες. Αντίθετα, δυσκολεύεται σε θερμά κλίματα ή στην πόλη. Γενικά, είναι ζώο πολύ ανθεκτικό στις δύσκολες καιρικές συνθήκες και στις κακουχίες, μπορεί να καλύπτει μεγάλες αποστάσεις, έχει ανεξαρτησία δράσης και αντίληψη προστασίας του κοπαδιού, ενώ είναι πολύ θαρραλέο και επιθετικό προς τα άγρια ζώα. Διαθέτει, δηλαδή, πολλά από τα αναγκαία προσόντα για να είναι ένας πολύ καλός φύλακας κοπαδιών.
Ο ελληνικός ποιμενικός σκύλος έχει παρουσία στον ελληνικό χώρο από την αρχαιότητα ακόμη, αλλά σήμερα αποτελεί φυλή υπό εξαφάνιση. Παρά την ιδιαίτερη γεωμορφολογία της Ελλάδας, που αποτέλεσε φυσικό εμπόδιο στην επιμειξία της φυλής, ελάχιστα άτομα καθαρόαιμων ελληνικών ποιμενικών σκύλων έχουν απομείνει.
Εκτροφή από το 1998
Για να προστατεύσει τη φυλή η περιβαλλοντική οργάνωση «Αρκτούρος» ξεκίνησε το 1998 την εκτροφή ελληνικών ποιμενικών σκύλων και τη δωρεάν χορήγησή τους σε κτηνοτρόφους, με κοπάδια που βόσκουν σε ορεινές περιοχές και δέχονται επιθέσεις μεγάλων σαρκοφάγων ζώων. Ο «Αρκτούρος» διαθέτει ένα χώρο αναπαραγωγής στον Αετό Φλώρινας, όπου φιλοξενούνται περίπου 10 καθαρόαιμοι ελληνικοί ποιμενικοί και όπου γεννιούνται περίπου 50 κουταβάκια τον χρόνο. Τα κουτάβια διατίθενται δωρεάν σε κτηνοτρόφους. Το 2013 διατέθηκαν 60 κουταβάκια, ενώ συνολικά έχουν παραχωρηθεί περισσότερα από 500. Τα κουτάβια δίνονται με συγκεκριμένο συμβόλαιο παραχώρησης, που περιλαμβάνει και την ελεγχόμενη και σωστή αναπαραγωγή των ζώων, έτσι ώστε να διατηρηθεί αυτή η πολύτιμη φυλή στο μέλλον. Περισσότεροι από 100 ελληνικοί ποιμενικοί σκύλοι, που βρίσκονται σε κτηνοτρόφους, έχουν αξιολογηθεί και εγκριθεί για συμμετοχή στο πρόγραμμα Αναπαραγωγής Ελληνικού Ποιμενικού. Για την εξασφάλιση ικανοποιητικών συνθηκών διαβίωσής τους πραγματοποιούνται τακτικοί και έκτακτοι έλεγχοι στους κτηνοτρόφους. Παράλληλα, πραγματοποιούνται από τον «Αρκτούρο» δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για τη σπουδαιότητα της φυλής στην αρμονική συμβίωση ανθρώπου και άγριας ζωής στην ελληνική ύπαιθρο. Βεβαίως, το έργο αυτό της περιβαλλοντικής οργάνωσης χρειάζεται υποστήριξη, οικονομική και ηθική. Η διάσωση του ελληνικού ποιμενικού δεν έχει να κάνει με κάποια ρατσιστική προσέγγιση, αλλά με την προφύλαξη των φυλών που ανταποκρίνονται καλύτερα στο φυσικό περιβάλλον.