Financial Times: Το παρασκήνιο του δημοψηφίσματος και των Καννών

Financial Times: Το παρασκήνιο του δημοψηφίσματος και των Καννών

5' 27" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Προς έκπληξη όλων των παρευρισκομένων στην αίθουσα, η Αγκελα Μέρκελ άρχισε να κλαίει. Η πιο ισχυρή ηγέτις της Ευρώπης δεν άντεξε στις πιέσεις και ξέσπασε: «Δεν είναι δίκαιο, δεν πρόκειται να διαπράξω αυτοκτονία», είπε με δάκρυα στα μάτια. Η εικόνα εκείνο το βράδυ του Νοεμβρίου του 2011 ήταν σοκαριστική για όσους βίωσαν την «έκρηξη» αυτή της Μέρκελ στο θέρετρο των Καννών και ιδιαίτερα για τον τότε Γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί και τον Αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα, που είχαν προκαλέσει την οργή της. Το αποκαλυπτικό αφιέρωμα των Financial Times φέρνει στο φως δραματικές προσωπικές στιγμές, αλλά και ουσιαστικά στοιχεία για τις κινήσεις που έγιναν ή δεν έγιναν στη διάρκεια του παρατεταμένου ευρωπαϊκού δράματος στην κορυφή του οποίου είχε βρεθεί η Ελλάδα.

Στη συναισθηματικά φορτισμένη συνάντηση, ο Σαρκοζί καθόταν δίπλα στη Μέρκελ, με τον Ομπάμα στην άλλη άκρη του τραπεζιού. «Ηταν το σημείο όπου η Ευρωζώνη όπως τη γνωρίζαμε θα εξερρήγνυτο», δήλωσε μέλος της γαλλικής αντιπροσωπείας. «Επικρατούσε η αίσθηση ότι μια ενδεχόμενη μετάδοση θα μας οδηγούσε στο χείλος της έκρηξης». Εάν οι πρόεδροι των ΗΠΑ και της Γαλλίας ήταν ενοχλημένοι από τον τρόπο λειτουργίας του γερμανικού κράτους, θα έπρεπε να επικρίνουν τις χώρες τους, οι οποίες επέβαλαν στη Γερμανία το Σύνταγμά της, ανέφερε η Μέρκελ.

Ηταν η βραδιά που πολλοί από τους συμμετέχοντες θα θυμούνται για πάντα ως το ναδίρ της τριετούς κρίσης στην Ευρωζώνη, η οποία ωστόσο γεννούσε ελπίδες στον Σαρκοζί ότι λόγω της ηγετικής του θέσης στη Σύνοδο G20 θα καθιερωνόταν στην παγκόσμια σκηνή και θα ενίσχυε τις προοπτικές επανεκλογής του. Αντιθέτως, τα πάντα κατέρρεαν. Η Ελλάδα κατέρρεε πολιτικά και η Ιταλία βρισκόταν ένα βήμα πριν από τον αποκλεισμό της από τις αγορές. Η Γερμανία αρνούνταν να αυξήσει τη συνεισφορά της στο «τείχος προστασίας» της Ευρωζώνης, που έπρεπε να ενισχυθεί δραματικά ώστε να αποφευχθούν οι επιθέσεις από επενδυτές που βρίσκονταν σε πανικό.

Οταν γραφτεί η ιστορία της κρίσης της Ευρωζώνης, η περίοδος από τα τέλη του 2011 και καθ’ όλη τη διάρκεια του 2012, θα περιγράφεται ως οι μήνες που άλλαξαν για πάντα το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Ωστόσο, μέσα στον χρόνο που ακολούθησε, σημειώνουν οι Financial Times, η κρίση ξεπεράστηκε. Οι αυστηροί δημοσιονομικοί κανόνες έγιναν απαράβατοι και οι Αρχές των χωρών-μελών στερήθηκαν την επιτήρηση των τραπεζών τους.

Αναφερόμενη στο σκεπτικό της απόφασης του τότε πρωθυπουργού της Ελλάδας για διενέργεια δημοψηφίσματος επί του προγράμματος διάσωσης, η βρετανική εφημερίδα σημειώνει ότι ο κ. Παπανδρέου εκτιμούσε πως η πίεση του δημοψηφίσματος θα υποχρέωνε τους επικριτές του, τόσο τον κ. Σαμαρά όσο και τους εσωκομματικούς αμφισβητίες, να ταχθούν υπέρ της διάσωσης ως μοναδικής σανίδας σωτηρίας για τη χώρα. «Ολοι έλεγαν ότι στην κυβέρνηση είναι προδότες. Συνειδητοποίησα ότι η κατάσταση ξέφευγε από τον έλεγχο», είχε πει ο κ. Παπανδρέου στους Ευρωπαίους ομολόγους του.

Ο τότε Ελληνας πρωθυπουργός δεν είχε συμβουλευθεί παρά έναν στενό κύκλο συνεργατών, με αποτέλεσμα να προκληθεί έκπληξη από την ανακοίνωσή του ακόμα και στους κόλπους του ΠΑΣΟΚ, συμπεριλαμβανομένου και του τότε υπ. Οικονομικών Ευ. Βενιζέλου. Σύμφωνα με τον τελευταίο, στη μεταξύ τους συνάντηση ο Παπανδρέου είχε αναφερθεί μόνο σε ενδεχόμενο ψήφου εμπιστοσύνης. Ενας άλλος υπουργός φέρεται να σχολιάζει ότι η πρώτη σκέψη του όταν ανακοινώθηκε η πρόθεση για δημοψήφισμα ήταν ότι ήλπιζε ο πρωθυπουργός «να το έχει πει στη Μέρκελ».

Αναφέρεται επίσης ότι κάποιοι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν θυμούνται να είχαν πρότερη ενημέρωση από τον Ελληνα πρωθυπουργό, ενώ άλλοι λένε πως δεν το είχαν εκλάβει ως σοβαρό ενδεχόμενο. Πολλές πηγές πάντως κάνουν λόγο για έναν εξοργισμένο Σαρκοζί στο άκουσμα της πρόθεσης Παπανδρέου.

Η αρχική σκέψη του Γάλλου προέδρου ήταν να πει στον Γιώργο Παπανδρέου να αποσύρει την πρόθεσή του, ωστόσο κατόπιν συζήτησης με συμβούλους του, που είπαν ότι η ακύρωση του δημοψηφίσματος θα ήταν ενάντια στην γκωλική παράδοση, αποφάσισε να αποδεχθεί τη διενέργεια δημοψηφίσματος, όχι όμως με διακύβευμα το Μνημόνιο, αλλά την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. Στη στρατηγική αυτή συμφώνησε και η Μέρκελ, η οποία άκουγε από συνεργάτες της -όπως ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε- ότι ίσως θα ήταν καλύτερα για την Ευρωζώνη αν η Ελλάδα αποχωρούσε, πόσο μάλλον οικειοθελώς μέσω ενός δημοψηφίσματος.

Την ημέρα της συνάντησης με τον Παπανδρέου στις Κάννες, στο περιθώριο της Συνόδου του G20, ο Σαρκοζί κάλεσε τη Μέρκελ, τον Γιουνκέρ, τη Λαγκάρντ, τον Μπαρόζο και τον Βαν Ρομπέι, και τους μοίρασε ένα έγγραφο με έξι σημεία, το οποίο κατέληγε στην πρόταση για δημοψήφισμα υπέρ ή κατά της παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ. «Η ιδέα ήταν να στριμωχτεί ο Παπανδρέου στη γωνία», αναφέρει χαρακτηριστικά αξιωματούχος που ήταν παρών.

Το πνεύμα των έντονων παρατηρήσεων προς τον Ελληνα πρωθυπουργό από τον Σαρκοζί ήταν ότι είχε «προδώσει» τους εταίρους του που είχαν στηρίξει την Ελλάδα. Ο συντάκτης αναφέρει πως ενώ ο Παπανδρέου αργότερα είπε πως η καγκελάριος ήταν στο πλευρό του, παρόντες στην αίθουσα λένε ότι τόσο αυτή όσο και οι υπόλοιποι ηγέτες ελάχιστα αντέδρασαν σε όσα έλεγε ο Γάλλος πρόεδρος. Ενας αξιωματούχος θυμάται ότι αυτό που αντιμετώπισαν οι κ. Παπανδρέου και Βενιζέλος ήταν ένας «πλήρης Σαρκοζί». Κάποιοι από τους παρευρισκόμενους ένιωσαν άβολα βλέποντας τη συμπεριφορά απέναντι σε έναν εκλεγμένο ηγέτη. Ο Παπανδρέου εξεπλάγη από τη σφοδρότητα της επίθεσης Σαρκοζί, ενώ ο Βενιζέλος χαρακτήρισε «επιθετική» και «όχι ευγενική» τη στάση του Γάλλου ηγέτη. Αναφέρεται πως ο κ. Παπανδρέου έδειχνε ορατά κουρασμένος και ότι τη διαπραγμάτευση από ένα σημείο και μετά ανέλαβε ο κ. Βενιζέλος –«που πάντα εποφθαλμιούσε την πρωθυπουργία»– εκμεταλλευόμενος τις αλλαγές στις περιστάσεις, σημάδι της ξαφνικής διαπίστωσης ότι ο τότε πρωθυπουργός ήταν «εξαντλημένη πολιτική δύναμη».

Το δημοσίευμα αναφέρει πως πριν από τη συνάντηση με τον Παπανδρέου, ο Μπαρόζο είχε επικοινωνήσει με τον τότε ηγέτη της αντιπολίτευσης, Αντώνη Σαμαρά, γνωρίζοντας πως εκείνος ήθελε να αποφύγει το δημοψήφισμα. Εκεί ο κ. Σαμαράς είπε στον κ. Μπαρόζο ότι ήταν πια διατεθειμένος να συμμετάσχει σε κυβέρνηση εθνικής ενότητας με το ΠΑΣΟΚ, «κάτι που απέφευγε επί μήνες ελπίζοντας ότι θα μπορούσε να εξασφαλίσει ο ίδιος την πρωθυπουργία». Ο κ. Μπαρόζο δεν είπε στους Σαρκοζί και Μέρκελ για αυτή τη συνομιλία, αλλά πρότεινε τον Λουκά Παπαδήμο ως πιθανό ηγέτη μιας τεχνοκρατικής κυβέρνησης.

Κλείνοντας τη συνάντηση, ο κ. Σαρκοζί είπε στον κ. Παπανδρέου να επιστρέψει στην Αθήνα και να «λάβει μία απόφαση», ενώ ο κ. Μπαρόζο έπιασε τον κ. Βενιζέλο και του είπε ότι έπρεπε να «σκοτώσει» το δημοψήφισμα. Ο τότε υπ. Οικονομικών συμφώνησε άμεσα. Στον δρόμο προς το αεροδρόμιο, προς απορία του κ. Βενιζέλου ο Γιώργος Παπανδρέου του είπε ότι «τα πράγματα δεν είχαν πάει όσο άσχημα φοβόταν». Με τον Παπανδρέου στο αεροπλάνο της επιστροφής να κοιμάται, ο Βενιζέλος έδωσε εντολή να συνταχθεί μία δήλωση για να διανεμηθεί με την προσγείωση. Αναφερόταν στην «ιστορική κατάκτηση» της ελληνικής συμμετοχής στην Ευρωζώνη και στην ουσία αποκήρυττε το δημοψήφισμα. «Το δημοψήφισμα του κ. Παπανδρέου ήταν νεκρό. Το ίδιο και η πρωθυπουργία του», σχολιάζει ο συντάκτης.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή