Η διαφήμιση για τις ευρωεκλογές στην Τσεχία ξεκινάει με ένα φίδι που έρπει πάνω σε μία κόκκινη σημαία της Ευρωπαϊκής Ενωσης και περιλαμβάνει μοντάζ φωτογραφιών που απεικονίζουν τους υποτιθέμενους κινδύνους που ελλοχεύουν για την τσεχική εθνική ταυτότητα: ένα χαρτονόμισμα των 500 ευρώ, μία ισραηλινή σημαία και μία σύναξη ορθόδοξων Εβραίων. Μία φωνή ακούγεται να λέει: «Η Ε.Ε. είναι ένα κακό που γεννά μύρια άλλα. Είναι καθήκον μας να το αντιμετωπίσουμε. Ας σκοτώσουμε το φίδι».
Η διαφήμιση είναι έργο του 34χρονου Τσέχου δημοσιογράφου Ανταμ Β. Μπάρτος, υποψηφίου στις ευρωεκλογές. Η προεκλογική εκστρατεία του έχει έντονο αντισημιτικό στοιχείο και περιλαμβάνει μία λίστα με 220 Εβραίους που κυριαρχούν στην τσεχική ζωή, ενώ καλεί τη χώρα να εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ενωση, την οποία θεωρεί κακόηθες «υπερκράτος», το οποίο υποσκάπτει την τσεχική εθνική κυριαρχία.
Το τσεχικό ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο απαγόρευσε την αναμετάδοση της διαφήμισης. Ομως αυτή κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αποτελεί σύμβολο του αυξανόμενου θράσους της ακροδεξιάς, που πυροδοτείται από τη δυσαρέσκεια για την πολιτική και οικονομική τάξη πραγμάτων μετά το 1989.
Τα κόμματα που ανήκουν στα άκρα του πολιτικού φάσματος θα κατακτήσουν πολλές από τις 750 έδρες του Ευρωκοινοβουλίου στις ευρωεκλογές, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Οι ακροδεξιοί ηγέτες, από τη Γαλλία μέχρι την Τσεχία, απεικονίζουν την Ε.Ε. ως είσοδο για τους παράνομους μετανάστες, σύμβολο των ακόρεστων αγορών και απειλή για την εθνική κυριαρχία. Η Μαρίν Λεπέν, επικεφαλής του γαλλικού ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου, αναμένει ότι το κόμμα της θα λάβει αρκετές ψήφους προσδίδοντας αξιοπιστία σε ένα υπερσυντηρητικό κίνημα που υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα.
Ομως, ενώ στην Ευρώπη κομματικοί σχηματισμοί σαν το Εθνικό Μέτωπο και το βρετανικό Κόμμα της Ανεξαρτησίας «υποδύονται» τους πρωταγωνιστές της κεντρικής πολιτικής σκηνής, η ίδια η Λεπέν προσπάθησε να λάβει αποστάσεις από την αντισημιτική ρητορική που ανέκαθεν αποτελούσε συστατικό στοιχείο της ταυτότητας του κόμματός της.
Ο Μπάρτος ασφαλώς είναι μία περιθωριακή φιγούρα. Εχει, εντούτοις, προκαλέσει ανησυχία στις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξαιτίας των επαίνων που έλαβε από τον συντηρητικό πρώην πρόεδρο της χώρας, Βάτσλαβ Κλάους, ο οποίος εν τω μεταξύ… έλαβε αποστάσεις από τον δημοσιογράφο.
Η εκστρατεία του, πάντως, προκάλεσε ανησυχία και στην τσεχική εβραϊκή κοινότητα για την οποία οι μνήμες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν 80.000 Τσέχοι Εβραίοι εκτοπίστηκαν και δολοφονήθηκαν, παραμένουν νωπές. O ίδιος ο Μπάρτος σε συνέντευξη δήλωσε ότι στο παρελθόν θαύμαζε τους Εβραίους, αλλά οι απόψεις του άλλαξαν λόγω της ανησυχίας του για την ισχύ των «σιωνιστών» στη χώρα.
Τα ποσοστά του αντισημιτισμού, πάντως, παραμένουν χαμηλά στην Τσεχία συγκριτικά πάντα με αυτά της Πολωνίας και της Ουγγαρίας, αναφέρει η ετήσια έκθεση της τσεχικής εβραϊκής κοινότητας. Οι αναλυτές, ωστόσο, εκτιμούν ότι η άνοδος της ακροδεξιάς και η στοχοποίηση των μειονοτήτων κερδίζουν έδαφος.
Το Tyden, η μεγαλύτερη τσεχική πολιτική επιθεώρηση, αφιέρωσε το βασικό άρθρο στο φαινόμενο της ενίσχυσης της απειλής του αντισημιτισμού υπό τον τίτλο «Λίστα Εβραίων: Τσέχοι προς εκτοπισμό». Ο εκδότης Γιάροσλαβ Πλεσλ δήλωσε ότι αν και ο Μπάρτος δεν θα κερδίσει πολλές ψήφους, το ρατσιστικό του μήνυμα αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι κάποιοι πολιτικοί αρχηγοί ρέπουν προς τον υπερεθνικισμό προκειμένου να αλιεύσουν μερικές ψήφους.
Δεν είναι ο μόνος
Ταυτόχρονα η «Αυγή του Κόμματος της Αμεσης Δημοκρατίας» του επιχειρηματία Τόμιο Οκαμούρα, ενός εμπόρου με Μοραβή μητέρα και Ιάπωνα πατέρα κερδίζει ψήφους με βασικό μήνυμα ότι οι ξένοι που δεν εργάζονται είναι παράσιτα. Το κόμμα συγκέντρωσε 7% στις βουλευτικές εκλογές του 2013.
Σε Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη το συναίσθημα ότι οι επαναστάσεις που οδήγησαν στην πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων δεν υλοποίησαν τις δεσμεύσεις τους, πυροδότησε την άνοδο της ακροδεξιάς μεταξύ των «χαμένων» της μεταβατικής περιόδου μετά το 1989. Αυτοί κατηγορούν την Ε.Ε., τους μετανάστες και την παγκοσμιοποίηση για τις αποτυχίες τους, τονίζει ο Γίρι Πέχε, πρώην σύμβουλος του Βάτσλαβ Χάβελ και επικεφαλής του παραρτήματος του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης στην Πράγα.
Την Τρίτη, το ουγγρικό Κοινοβούλιο διόρισε τον πρώην «σκίνχεντ» Ταμάς Σνάιντερ αναπληρωτή πρόεδρο, μετά την άνοδο του ακροδεξιού κόμματος Γιόμπικ που συγκέντρωσε το 21% των ψήφων. Ο ίδιος έχει καταδικαστεί για την επίθεση εναντίον Ρομά. Το κόμμα του άλλωστε αποκαλεί τους Ρομά «εγκληματίες» και τους Εβραίους «απειλή για την εθνική ασφάλεια».