Το τρίτο και τελευταίο ντιμπέιτ όλων των υποψηφίων για την προεδρία της Κομισιόν, αφού εστιάστηκε σε κόντρες για την οικονομία και τη διαχείριση των κρίσεων, τελείωσε με μία κοινή έκκληση. Το μοναδικό πράγμα στο οποίο κατάφεραν να συμφωνήσουν απολύτως και οι πέντε υποψήφιοι ήταν η στήριξή τους, διά της ανατάσεως ενός απλού χαρτιού, στην καμπάνια για την απελευθέρωση των κοριτσιών που απήχθησαν στη Νιγηρία. Συμφώνησαν δηλαδή σε ένα θέμα για το οποίο κανείς δεν περιμένει πραγματική δράση από την Ευρώπη.
Στην Ελλάδα, σε όλες τις παρουσίες των υποψηφίων ευρωβουλευτών στα τηλεοπτικά πάνελ υπήρχε επίσης μια κοινή παραδοχή από όλους: ότι δεν μίλησαν αρκετά για την Ευρώπη. Αντιθέτως, ακούσαμε θέσεις για το Μνημόνιο, για την τρόικα, για την κυβερνητική σταθερότητα, για τον κατώτατο μισθό και το χρέος.
Το κοινό στοιχείο των δύο αφηγήσεων για τις ευρωεκλογές, της γενικότερης ευρωπαϊκής και της ελληνικής, είναι ότι σχεδόν πάντα επικεντρώνονται στη δημοσιονομική πολιτική και την κρίση, ενώ το όραμα της πολιτικής ενοποίησης μάλλον συγκινεί πλέον ελάχιστους φανατικούς φεντεραλιστές. Παρά το γεγονός ότι η ενίσχυση ευρωσκεπτικιστών διαφόρων αποχρώσεων σοκάρει, η Ευρώπη φαίνεται να αδυνατεί να δείξει συναίνεση σε ζητήματα αρχών τα οποία ήταν ένα προνομιακό πεδίο συνεννόησης για τις σύγχρονες δυτικές ευρωπαϊκές δημοκρατίες: τα ζητήματα ατομικών, θρησκευτικών και πολιτικών δικαιωμάτων, η αντιμετώπιση των πολιτικών άκρων, η μετανάστευση και οι βίαιες συγκρούσεις.
Οταν οι πέντε υποψήφιοι διαφωνούν με πάθος επί μία ώρα για την οικονομία, αλλά «ξεπετάνε» το θέμα της Ουκρανίας με δηλώσεις ενός λεπτού, στις οποίες δεν μπορούν να συμφωνήσουν ούτε επί της αρχής, έχουν δώσει το μήνυμα ότι το όραμα της Ευρώπης που συζητά και διαμορφώνει κοινή γραμμή σε σοβαρά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής έχει αντικατασταθεί από έναν γραφειοκρατικό οργανισμό που ασχολείται μόνο με τις τράπεζες.
Εξίσου χαρακτηριστικό είναι ότι στη χώρα μας, στα νερά της οποίας έχουν πνιγεί τόσοι μετανάστες, οι υποψήφιοι των προοδευτικών δυνάμεων δεν έκαναν σημαία τους τα ζητήματα μεταναστευτικής πολιτικής, αλλά ασχολήθηκαν βασικά με το αν θα σκιστεί το Μνημόνιο.
Προφανώς, ζούμε στην εποχή που ακόμα και μεγάλες οικονομίες της Ευρωζώνης αντιμετωπίζουν σοβαρές οικονομικές κρίσεις, για την αντιμετώπιση των οποίων τα ευρωπαϊκά εργαλεία αποδείχθηκαν μάλλον ανεπαρκή και ανέτοιμα. Ως εκ τούτου, οι διαχρονικές διαφωνίες για το πώς θα γίνει ανταγωνιστική η Ευρώπη έχουν καταστεί το βασικό και απόλυτο πεδίο ευθείας πολιτικής σύγκρουσης των κυριότερων πολιτικών ομάδων της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Γιατί όμως διαμαρτυρόμαστε ότι δεν μιλάμε αρκετά για την Ευρώπη, αφού ακούμε τόσα για τη δημοσιονομική της πολιτική; Πώς γίνεται να θεωρούμε ότι η Ευρώπη δεν είναι αποφασιστική και ταυτοχρόνως αυτή να παρουσιάζεται ως ένας γραφειοκρατικός λαβύρινθος με επίκεντρο ένα ημισκότεινο διευθυντήριο που αποφασίζει για το μέλλον μας; Πώς γίνεται η Ευρώπη να θεωρείται τόσο παρούσα αλλά και τόσο απούσα μαζί;
Ισως τελικά να είναι θέμα ατζέντας. Γιατί, όσο και αν συμφωνούμε ότι η δημοσιονομική πειθαρχία είναι στόχος, ο στόχος δεν μπορεί να βαπτίζεται όραμα, ειδικά όταν μιλάμε για κάτι τόσο ελάχιστα ρομαντικό όσο τα ελλείμματα των προϋπολογισμών.
Φαίνεται ότι μέχρις ότου διαμορφωθεί σε κυρίαρχο πολιτικό επίπεδο ένα νέο πρότυπο για την οικονομία, την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα, άλλα θέματα παραμένουν στη σκιά. Αυτά τα άλλα όμως αναφέρονται σε θεμελιώδεις αρχές της κοινωνικής μας συμβίωσης, σε αξίες και αρχές πάνω στις οποίες η Ευρώπη έχει ήδη κάνει βαθιά και σημαντικά κοινά βήματα από το 1945. Μήπως, εν αναμονή του νέου κυρίαρχου προτύπου για την οικονομία, θα άξιζε να επιχειρήσουμε να συνεχίσουμε την οικοδόμηση της ευρωπαϊκής μας ταυτότητας πάνω σε όσα ούτως ή άλλως μας ενώνουν; Αλλωστε, σε αυτά θα συμφωνήσουμε πιο εύκολα.
Γιατί όσο και αν οι ευρωσκεπτικιστές προσπαθούν να μας επαναφέρουν στο όραμα της Ευρώπης των κρατών και όσο και αν η αντιμνημονιακή ρητορική έπεισε ότι η Ευρώπη παρεμβαίνει με μη δημοκρατικό τρόπο, όταν τα πράγματα σκουραίνουν επανέρχεται το ταλαίπωρο όραμα της Ευρώπης της αλληλεγγύης, γιατί αυτό της δίνει αυτομάτως τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα στον οποίον πίστεψαν εκατομμύρια άνθρωποι σε αυτήν την ήπειρο, από την εποχή του Μονέ και του Σουμάν, που οπωσδήποτε μπορούσαν να εμπνεύσουν περισσότερο από τον κάθε κύριο Φάρατζ.
* Η κ. Τζίνα Μοσχολιού εργάζεται ως δημοσιογράφος στον 9,84.