Με ποδήλατο στην Ολλανδία

10' 52" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Κάνοντας πεντάλ επί 600 χιλιόμετρα στην πιο… ποδηλατοκρατούμενη χώρα της Ευρώπης, ανακαλύπτεις έναν άλλο τρόπο ζωής, έναν υψηλό πολιτισμό της καθημερινότητας, μια διαφορετική σχέση των ανθρώπων με τον δημόσιο χώρο – και τη φύση.

Είναι όντως παράξενο. Υστερα από λίγο, το μάτι συνηθίζει και στην ομορφιά. Οπως αποκτάς ανοσία στην ασχήμια που σε περιβάλλει στην πόλη όπου γεννήθηκες, στο χυδαίο tagging, στην αυθαιρεσία, στη ρυπαρότητα και στο κυκλοφοριακό χάος, έτσι, χωρίς να το επιδιώκεις, μετά από μερικά εικοσιτετράωρα, ο ζωγραφικός πίνακας που σε κάνει να τα χάνεις με το που πατάς το πόδι σου σ’ αυτήν τη χώρα γρήγορα ομογενοποιείται. Γίνεται μια ομοιόμορφη ταπετσαρία. Ενα καλοζωγραφισμένο κινηματογραφικό background. Ή τουλάχιστον αυτό συνέβη σ’ εμένα, που πρωτοαντίκρισα τα κάλλη των Κάτω Χωρών αρκετά νωρίτερα από αυτό το φετινό ταξίδι…

Ομως, αυτό το ταξίδι ήταν διαφορετικό. Το προγραμματίζαμε επτά μήνες. Αλλάξαμε πολλές φορές άποψη για το αν είναι «διακοπές» ένα πλάνο που περιλαμβάνει 15 μέρες πάνω στη σέλα ενός ποδηλάτου, διαπεράσαμε (ναι, «διαπεράσαμε» ήθελα να γράψω, γιατί ήταν μια ιδέα που μπήκε από το ένα αυτί και βγήκε γρήγορα από το άλλο) την πρόταση να νοικιάσουμε ένα άνετο αυτοκίνητο και απλώς να βολτάρουμε με τα ποδήλατα στους καθημερινούς προορισμούς μας και ξεκινήσαμε, τέσσερις εμείς, τέσσερα τα ποδήλατα, αναδιπλούμενα, ευέλικτα, καλοσυντηρημένα και φορτωμένα με ένα μέσο όρο δεκαπέντε κιλά μπαγκάζια το καθένα.

Κανείς μας δεν είναι «επαγγελματίας» ποδηλάτης. Αλλά ούτε και απροπόνητος καναπεδάκιας. Είμαστε κανονικοί άνθρωποι, μέσα σε ένα ηλικιακό φάσμα που ξεκινάει από τα 45 και πέφτει δύο δεκαετίες πιο κάτω, λάτρεις του ποδηλάτου για την αυτονομία και την αίσθηση ελευθερίας που προσφέρει, αλλά όχι ζηλωτές που απαιτούν την κινεζοποίηση της προσωπικής μετακίνησης. Και βέβαια, κανείς μας δεν κάνει εξακόσια χιλιόμετρα μέσα σε λιγότερο από δύο εβδομάδες, στο αφιλόξενο περιβάλλον της Αθήνας. Αυτή ήταν η μικρή μας πρόκληση: «Quum Romae fueris, Romano vivite more». Σαν βρεθείς στη Ρώμη, κάνε ό,τι κάνουν και οι Ρωμαίοι. Και όταν βρεθείς στην Ολλανδία…

Υψηλό επίπεδο σε χαμηλό υψόμετρο

Η Ολλανδία είναι μια περίεργη χώρα. Οχι μόνο για την ιδιοσυγκρασία του μέσου Ελληνα. Γενικώς. Από τις αρχές του περασμένου αιώνα πολέμησε λυσσαλέα με το νερό, υπέστη δύο βιβλικές καταστροφές από τη Βόρεια Θάλασσα και αντεπιτέθηκε με όπλα την τεχνολογία και το πείσμα ενός λαού που όχι μόνο δεν έκανε βήμα πίσω, αλλά κατάφερε να εκχερσώσει τεράστιες εκτάσεις και να κατασκευάσει τιτάνια φράγματα για να πάρει από τη θάλασσα το κομμάτι που ανέκαθεν πίστευε ότι του ανήκει. Με μόλις σαράντα χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα έκταση και το ένα τέταρτο αυτών κάτω από τη στάθμη της θάλασσας, η Ολλανδία είναι η πιο πυκνοκατοικημένη χώρα της Ευρώπης: τετρακόσιοι κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο! Και δεν της φαίνεται καθόλου. Γιατί, αντί να στοιβαχτούν στα αστικά κέντρα, οι Ολλανδοί ζουν απλωμένοι σε όλη τη χώρα. Η γεωμορφολογία της «τηγανίτας» βοηθάει βέβαια, αλλά δεν είναι μόνον αυτή: οι άνθρωποι εδώ είναι περήφανοι για την αγροτική οικονομία τους, και η σχέση τους με την άγρια χλωροπανίδα είναι -ίσως- ευρωπαϊκό υπόδειγμα. Σε μια χώρα όπου οι αγριόχηνες προσγειώνονται στις αυλές των σπιτιών και οι πελαργοί χτίζουν φωλιές στις καμινάδες, θα πρέπει να προσπαθήσεις σθεναρά για να μη χτίσεις μια υγιή σχέση με τη φύση. Και σε αυτήν τη σχέση πρωταγωνιστής είναι το ποδήλατο.

Ένα δίκτυο που σε πάει παντού

Για όποιον έχει ταξιδέψει στην Ολλανδία, δεν θα ήταν έκπληξη η πληροφορία ότι ο πρώτος ποδηλατόδρομος φτιάχτηκε εδώ. Η χρονολογία της κατασκευής του όμως μπορεί να καταμαρτυρήσει το πρωτοπόρο πνεύμα των εμπνευστών της μαζικής ποδηλατοκίνησης: καλοκαίρι του 1892. Βέβαια, λίγο αργότερα έκανε την εμφάνισή του ένα τεχνολογικό επίτευγμα που θα άλλαζε την ιστορία της ανθρωπότητας, αλλά η παγκόσμια επικράτηση του αυτοκινήτου επί κάθε άλλου μέσου μετακίνησης ελάχιστες φθορές επέφερε στο ολλανδικό μοντέλο.

Σήμερα 35.000 χιλιόμετρα ποδηλατόδρομων και 18.000.000 ποδηλάτων (περισσότερα από ένα ανά κάτοικο…) διατηρούν με άνεση τη χώρα στην πρώτη θέση των ποδηλατοτουριστικών προορισμών. Ετσι κι αλλιώς, οι ίδιοι οι Ολλανδοί δεν κάνουν τίποτα το διαφορετικό. Οι στατιστικές του 2011 λένε ότι το ένα τρίτο όλων των εθνικών μετακινήσεων γίνεται με ποδήλατα (όπως και οι μισές αστικές μετακινήσεις), ενώ οι πολίτες άνω των 64 ετών (η επίσημη τρίτη ηλικία) περνούν το ένα τέταρτο της υπόλοιπης εποχούμενης ζωής τους επάνω στη σέλα του ποδηλάτου.

Το να πούμε ότι το ποδήλατο απολαμβάνει ένα καθεστώς προτεραιότητας εδώ είναι μόνο η μισή ιστορία. Ο αστικός ιστός είναι έτσι διαμορφωμένος, ώστε να ενθαρρύνει τη χρήση των ήπιων μέσων μετακίνησης. Οι Ολλανδοί τον ονομάζουν Woonerf – ζωντανό δρόμο και θεωρούν σχεδόν απρέπεια τη χρήση Ι.Χ. μέσα στην πόλη, αν αυτή δεν είναι απολύτως επιβεβλημένη.

Εκπλήξεις από την αρχή

Τα δικά μας πρώτα χιλιόμετρα, από τη στιγμή που περάσαμε τα σύνορα και μπήκαμε στη χώρα (μέσα από το τριεθνές Γερμανίας – Βελγίου – Ολλανδίας), ήταν γεμάτα εκπλήξεις. Για να τις συγκρατήσετε ευκολότερα, θα σας τις παραθέσω σε τίτλους:

  •  Είτε με τη μορφή αυτόνομων ποδηλατόδρομων, είτε ως ποδηλατολωρίδες στους δρόμους και τις λεωφόρους, είτε ως ποδηλατικά μονοπάτια, το ποδηλατικό δίκτυο είναι πιο εκτεταμένο από οποιοδήποτε άλλο στη χώρα. Υπάρχουν εκατοντάδες σημεία ενδιαφέροντος, όπου μπορείς να πας μόνο με ποδήλατο – ή περπατώντας.
  •  Η Ολλανδία είναι μια σχεδόν καθολικά επίπεδη χώρα. Ομως, δεν είναι εύκολη για να την ποδηλατήσεις. Ακόμη και μέσα στο καλοκαίρι, οι βροχοπτώσεις καλύπτουν τις μισές μέρες από τον Ιούνιο έως και τον Αύγουστο, η σχετική υγρασία βρίσκεται πάντα πολύ ψηλά και οι άνεμοι που πνέουν ανεμπόδιστοι προκαθορίζουν το σχεδιασμό του ταξιδιού σου.
  •  Από το 1990 μέχρι και τις αρχές του νέου αιώνα τα μοτοποδήλατα απαγορεύονταν στους ποδηλατόδρομους. «Λογικό», θα μου πείτε. Μάλλον όχι και τόσο, διότι η παρουσία τους επιτράπηκε ξανά πρόσφατα και σήμερα οι ποδηλάτες αναγκάζονται να μοιραστούν τους «δρόμους τους» με μηχανοκίνητα οχήματα έως 50 κυβικά εκατοστά. Ολοι το βρήκαμε ενοχλητικό, προσβλητικό προς το θεσμό της ποδηλασίας και κάπως επικίνδυνο, όταν έχεις να κάνεις όχι μόνο με ανθρώπους που πηγαίνουν στη δουλειά τους, αλλά και με πιτσιρικάδες που νομίζουν ότι είναι ο Ρόσι.
  •  Για όσους κυκλοφορούν στους ποδηλατόδρομους, ποδηλάτες και μοτοποδηλατιστές μαζί, η χρήση κράνους δεν είναι υποχρεωτική. Παρότι στο ένα τέταρτο των θανατηφόρων τροχαίων στην Ολλανδία θύματα είναι ποδηλάτες, ο νομοθέτης εδώ αναγκάστηκε να υποχωρήσει στις πιέσεις του κοινού, που απείλησε ότι θα εγκαταλείψει το ποδήλατο αν του επιβάλλουν τη χρήση κράνους. Ετσι, σήμερα, κράνος φοράνε μόνο… όταν βρέχει, ως στέγαστρο.
  •  Η χάραξη των ποδηλατικών διαδρομών περιλαμβάνει στην πλειονότητά της ανοιχτές, άνετες στροφές και ατελείωτες ευθείες. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη και ποδηλατώντας «τουριστικά», μπορεί κανείς να κρατήσει μέσες ωριαίες ταχύτητες άνω των 15 χιλιομέτρων ανά ώρα. Μέσα σε ένα πεντάωρο άνετης βόλτας, κάνεις το Αθήνα – Κόρινθος χωρίς να το καταλάβεις.
  •  Μπορεί να τις λέμε «Κάτω Χώρες», αλλά σε σχέση μ’ εμάς είναι «Ανω Χώρες». Η μεγάλη διαφορά σε γεωγραφικό πλάτος ανάμεσά μας σημαίνει ότι στην Ολλανδία νυχτώνει πολύ αργά (μέσα στον Ιούλιο, μετά τις 10 το βράδυ), γεγονός που μας χαρίζει πολλές ώρες για ποδήλατο…
  •  Παντού υπάρχουν ταμπέλες. Πινακίδες με χιλιομετρικές αποστάσεις, κατευθύνσεις, ειδικά διαμορφωμένες προτεινόμενες διαδρομές (με πράσινες κουκκίδες), αλλά και φανάρια, φωσφορίζοντα «μανιτάρια» στις διασταυρώσεις και, φυσικά, πάρκινγκ, όπου τα ποδήλατα στοιβάζονται κατά εκατοντάδες.
  •  Οι κλοπές ποδηλάτων είναι μια συνήθης πρακτική. Στο Αμστερνταμ, πριν από χρόνια, ένας αστυνομικός μού έλεγε ότι ο συνολικός όγκος των δηλωμένων κλεμμένων ποδηλάτων ξεπερνάει σε αριθμό τα καταχωρισμένα ποδήλατα. Και αυτό συμβαίνει επειδή κάποιοι δηλώνουν ως κλαπέν ακόμη και ποδήλατο που… έκλεψαν! Ακούγεται απίστευτο, αλλά ένα αντικείμενο που δεν έχει αριθμό πλαισίου και σχεδόν κανείς δεν κάνει τον κόπο να το μαρκάρει όταν το αγοράζει, δεν είναι και τόσο απίθανο να αλλάξει πολλές φορές χέρια, έχοντας μόνο έναν αρχικό αγοραστή.
  •  Τα περισσότερα ποδήλατα στην Ολλανδία είναι ποδήλατα-«εργαλεία». Παλιά, βαριά, ταλαιπωρημένα και με τεχνολογία που θυμίζει κατοχική BMW στην Αθήνα του σήμερα. Οι συχνές κλοπές είναι ένας λόγος που αποτρέπει τον κόσμο από το να αγοράσει κάτι πιο σύγχρονο και ελαφρύ, αλλά υποθέτω ότι έχει να κάνει και με την ποδηλατική (αλλά και συνολική) νοοτροπία του μέσου Ολλανδού: «αν κάνει τη δουλειά του, δεν το αλλάζουμε».
  •  Οι δύο φίρμες που θα δεις συχνότερα εδώ είναι η Gazelle και η Batavus. Δεν λείπουν ωστόσο τα ακριβά ποδήλατα, τα ποδήλατα με υψηλό design, οι γρήγορες κούρσες και οι ειδικές κατασκευές. Απλώς τα περίμενα περισσότερα…
  •  Τα ποδήλατα, ως προέκταση των ανθρώπων εδώ, πάνε παντού: στα τρένα ταξιδεύουν σε ειδικό βαγόνι, στα λεωφορεία υπάρχει ειδικά διαμορφωμένος χώρος για να τα τοποθετήσεις και στα πλεούμενα μπαίνουν μέσα στην καμπίνα, δίπλα στους επιβάτες. Ωστόσο, η χρήση αναδιπλούμενου ποδηλάτου, σαν τα δικά μας, συμφέρει περισσότερο, γιατί δεν πληρώνεις ξεχωριστό εισιτήριο, όπως για τα «κανονικά». Ακόμη και για να διασχίσεις ένα κανάλι, θα βρεις χειροκίνητα πορθμεία που χωράνε άνετα έως και πέντε ποδήλατα.
  •  Το καλύτερο όμως το κράτησα για το τέλος. Χρόνια τώρα, στα διάφορα ποδηλατικά fora, επιχειρηματολογώ μάταια (αγνοώντας μέχρι τώρα το ολλανδικό παράδειγμα) για το πόσο σημαντικό είναι στο ζητούμενο της ασφαλούς μετακίνησης, τα ποδήλατα να κυκλοφορούν ανάποδα στους μονόδρομους χαμηλών ταχυτήτων. Στις πόλεις της Ολλανδίας, αυτό συμβαίνει κατά κόρον: μονόδρομος για τα αυτοκίνητα, διπλής κυκλοφορίας για τα ποδήλατα. Οι λόγοι είναι προφανείς, αλλά χρειάζεται και η σχετική κουλτούρα, το ομολογώ…

Το ταξίδι μας

Για λόγους που είχαν να κάνουν με την οικονομικότερη επιλογή αεροπορικού ναύλου, το ταξίδι μας ξεκίνησε από τη Γερμανία και μας πήγε δυτικά και ύστερα βόρεια, κατά μήκος σχεδόν ολόκληρης της ολλανδικής ακτογραμμής. Οι άνεμοι αποδείχτηκαν σε γενικές γραμμές ευνοϊκοί (ή, τουλάχιστον, όχι εχθρικοί), εκτός από δύο διαδρομές, στις οποίες ευχηθήκαμε να είχαμε ξεκινήσει αντίθετα και να τους έχουμε συμμάχους κατεβαίνοντας από τα βόρεια αντί για βασανιστές ανεβαίνοντας.

Σε μία από τις χειρότερες εμπειρίες μας, μάλιστα, η θαλασσινή αύρα μάς φιλοδώρησε με εκατομμύρια έντομα, πολλά από τα οποία δοκιμάσαμε ανοικειοθελώς (αφού κάποια στιγμή έπρεπε να ανοίγουμε το στόμα για να αναπνεύσουμε), καλύπτοντας τις πρωτεϊνικές ανάγκες της ημέρας και με το παραπάνω.

Ωστόσο, τίποτα δεν μπορεί να σε προετοιμάσει, φίλε αναγνώστη -ψημένε ποδηλάτη ή φιλοπερίεργε ταξιδιώτη-, για την ομορφιά που σημαίνει μέσα σου η ποδηλασία στην ολλανδική εξοχή. Οι φωτογραφίες αδυνατούν να μεταφέρουν όλο το φάσμα των αισθήσεων που ξυπνάει αυτή η μοναδική ευκαιρία επαφής με το περιβάλλον. Η υγρασία, η ανυπόφορη ζέστη που συναντήσαμε, όλες οι μικρές και μεγαλύτερες αντιξοότητες δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τα τοπία, τις μυρωδιές, την ευπροσηγορία των ανθρώπων, την παρουσία των άγριων ζώων και την αίσθηση ότι εδώ ανήκεις έτσι όπως ήρθες, με ένα ζευγάρι γερά πόδια, ένα όχημα που ελάχιστα έχει αλλάξει τα τελευταία 150 χρόνια, ένα σακίδιο με κολατσιό και νερό και την καλύτερη παρέα που μπορούσες να ελπίσεις.

Δεν είναι μόνο ο τόπος κατάλληλος. Είναι η βραδύτητα της μετακίνησης που τον κάνει ιδανικό. Ποδηλατώντας σε άγνωστα μέρη, βλέπεις περισσότερα. Η μέρα επιμηκύνεται και οι ώρες γεμίζουν με νόημα. Κι αν είσαι ξένος -και φαίνεται-, γίνεσαι φιλοξενούμενος και επίτιμος καλεσμένος. Ή τουλάχιστον έτσι μου φάνηκε εμένα. Η Ολλανδία μέσα από το αυτοκίνητο είναι άλλη μια πεδινή χώρα. Μόνο πάνω στο ποδήλατο ανακαλύπτεις ότι είναι μια άλλη χώρα.

Η διαδρομή

> Από τις πόλεις που επισκεφτήκαμε, το Αμστερνταμ παραμένει η τουριστική πρωτεύουσα της Ολλανδίας. Πολύβουο, βιαστικό, απωθητικό, αν επιζητάς την ηρεμία που προϋποθέτει ο ποδηλατοτουρισμός, ελκυστικό αν είσαι κοσμοπολίτης.

> Το Ρότερνταμ είναι ο παράδεισος της αισθητικής. Οπου κι αν γυρίσεις το βλέμμα σου, ένα ξεχωριστό αρχιτεκτόνημα θα τραβήξει την προσοχή σου. Η πόλη είναι πάντα ήσυχη και «εν τάξει», σαν καλολαδωμένη ελβετική μηχανή.

> Η Ουτρέχτη είναι σοβαρή και επιφανής, με πολλά ακαδημαϊκά ιδρύματα, και ένα κύρος που αναδύεται από κάθε γωνιά της.

> Οι μικρότερες πόλεις όμως, αυτές έχουν το «ζουμί». Το Γκούντα, το Ενταμ, το γραφικό νησάκι του Μάρκεν, το Χάρλεμ, το Λέλισταντ, με τα μικρά κέντρα τους, τα παμπάλαια κτίσματα, τα στενά κανάλια και τον περιορισμένο τουρισμό είναι ιδανικά περάσματα για μια σοβαρή ποδηλατική βόλτα.

> Μην παραλείψετε να περάσετε μισή μέρα σε έναν από τους αμμόλοφους (Duinen στα Ολλανδικά), για να δείτε ότι δεν είναι όλη η χώρα επίπεδη, να διανύσετε όση απόσταση αντέχετε πάνω σε ένα από τα φράγματα όπως το Οστερσέλντε, να πάρετε το καραβάκι για μια βόλτα μέσα στα κανάλια ή -αν είστε τολμηροί- να κολυμπήσετε στα νερά τους (όλοι οι ντόπιοι το κάνουν, προφανώς επειδή δεν έχουν αντικρίσει ποτέ το Αιγαίο).

> Αποφύγετε τις τουριστικές παραλίες με τις χιλιάδες ομπρέλες, ξαπλώστρες, beach bars και ρακέτες. Λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω υπάρχει μια παρθένα ακτογραμμή που σας περιμένει. Και ένας ποδηλατόδρομος που θα σας πάει εκεί…

> Τέλος, μη χάσετε το Hook of Holland, ανάμεσα στη Χάγη και στο Ρότερνταμ, για να βιώσετε όλη την άγρια ομορφιά της Βόρειας Θάλασσας.

Τα ποδήλατά μας

Τα ποδήλατά μας είναι η σοφότερη επιλογή για μακρινά ταξίδια, που συμπεριλαμβάνουν αεροπλάνα, τρένα, λεωφορεία και πλοία. Ανθεκτικά, απλά και καλοφτιαγμένα, χωρίς τεχνολογικές ακρότητες, αλλά με κορυφαία ποιότητα κατασκευής και συναρμολόγησης, τα ποδήλατα της Brompton πάνε παντού και, όταν χρειάζεται, γίνονται ένα συμπαγές πακέτο, το οποίο μπορείς να πάρεις δίπλα σου, στο καφέ, στο δωμάτιο του ξενοδοχείου, στο καρέ του τρένου, ακόμη και στο ακριβό εστιατόριο.

Φορτωμένα με αποσκευές που ξεπερνούν το ίδιο το βάρος τους, παραμένουν ευέλικτα, ευκολοτάξιδα και σβέλτα. Γίνεται γρήγορα απόσβεση της υψηλής τιμής τους, ακόμη και μέσα στις φριχτές συνθήκες κυκλοφορίας στην Αθήνα ή σε οποιαδήποτε άλλη ελληνική πόλη. Αν όμως θέλετε να «βγάλουν τα λεφτά τους» όσο πιο γρήγορα γίνεται, μία είναι η λύση: αεροπορικό εισιτήριο για Αμστερνταμ και μερικές ξέγνοιαστες μέρες με πολλά χιλιόμετρα, «κατηφορίζοντας» την Ολλανδία…

Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo:

www.booking.com

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή