Χθες ψήφισαν οι Βρετανοί και οι Ολλανδοί. Σήμερα ψηφίζουν στην Ιρλανδία και την Τσεχία, αύριο σε Λεττονία, Μάλτα και Σλοβακία· την Κυριακή στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Στο σύνολο των 28 χωρών-μελών, 400 εκατομμύρια ψηφοφόροι θα εκλέξουν 751 εκπροσώπους, οι οποίοι, με τη σειρά τους, θα εκλέξουν τον νέο πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Είναι η όγδοη τέτοια ψηφοφορία, από το 1979. Για πρώτη φορά, οι εκλογές διεξάγονται σε κλίμα αρνητικό, όπου πολλοί Ευρωπαίοι αισθάνονται ότι η Ενωση βρίσκεται σε παρακμή, ότι χάνει σε οικονομική και στρατηγική ισχύ. Την ίδια ώρα, οι συζητήσεις σε κάθε χώρα-μέλος πριν από τις εκλογές εστιάζονταν σε εσωτερικά θέματα. Πολύ συχνά, αυτά τα θέματα προκύπτουν από τη συμμετοχή της χώρας στην Ε.Ε., αλλά οι εκλογικές εκστρατείες παραμένουν καθηλωμένες στα προβλήματα της κάθε χώρας και δεν ασχολούνται με λύσεις που θα προκύψουν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Σε όλη την Ε.Ε. φουντώνει ένα κύμα αμφισβήτησης και ανησυχίας για το πού βαδίζουμε. Τα χρόνια της κρίσης ανέδειξαν αδυναμίες στο οικοδόμημα της ενιαίας Ευρώπης. Παρουσιάστηκε η ανάγκη και η ευκαιρία να βρεθούν λύσεις με τη θέσπιση νέων μηχανισμών και θεσμών. Χάθηκε, όμως, πολύτιμος χρόνος και η ακόμη πολυτιμότερη αίσθηση ότι η Ευρώπη ήταν το σπίτι στο οποίο όλοι μπορούσαμε να νιώθουμε ασφαλείς. Οσο και αν ευθύνονταν οι Ελληνες για τα δικά τους προβλήματα, δεν ευθύνονταν μόνον αυτοί. Για το καλό όλων, έπρεπε να φανεί ότι το μεγαλοπρεπές κτίριο της Ενωσης δεν κινδύνευε επειδή ένα δωμάτιο είχε πιάσει φωτιά. Η «προσωποποίηση» της κρίσης, με δηλώσεις ότι έφταιγε μόνο η Ελλάδα, η οποία ήταν «ειδική περίπτωση», ανέστησε παλιές έχθρες και εθνικά στερεότυπα. Εσπειρε τον διχασμό. Στις αγορές, η Ευρώπη φάνηκε τόσο αδύνατη όσο το ασθενέστερο μέλος της. Αποποιήθηκε την ισχύ αλλά και την ευθύνη του γεγονότος ότι εάν λειτουργούσε ως ενιαία δύναμη, θα ήταν η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο (με ΑΕΠ 13 τρισ. ευρώ το 2012), με 500 εκατ. πολίτες να αποτελούν την πλουσιότερη και καλύτερα εκπαιδευμένη ομάδα ανθρώπων που υπήρξε ποτέ. Αντιθέτως, βρέθηκε στα πρόθυρα της διάλυσης του κοινού νομίσματος. Πολλοί πολίτες αισθάνθηκαν ότι απειλούνται από ξένους – είτε αυτοί είναι μετανάστες στη δική τους χώρα είτε πολίτες άλλων χωρών που έχουν ανάγκη στήριξης. Αλλοι θύμωσαν επειδή «έδιναν», άλλοι επειδή στερήθηκαν.
Η κρίση χρέους είναι ένα από πολλά σημαντικά ζητήματα. Πώς θα μπορέσουν οι ανεπτυγμένες χώρες να συνεχίσουν να παρέχουν στους πολίτες τους αυτά στα οποία έχουν συνηθίσει, όταν η παγκόσμια αγορά καθιστά τις οικονομίες τους μη ανταγωνιστικές; Πώς θα κερδίσει η κάθε χώρα-μέλος τα μέγιστα από την ένταξη στην Ε.Ε. όταν αυτή δεν προβάλλει ισχύ ως ενιαία δύναμη επειδή υπερισχύει το συμφέρον κάθε χώρας στη λήψη αποφάσεων; Οταν οι ψηφοφόροι απορρίπτουν πολιτικές λιτότητας και μεταρρυθμίσεων επειδή τις θεωρούν άδικες, πώς θα γίνουν ανταγωνιστικές οι οικονομίες τους; Η λύση είναι να στερηθούμε κοινωνική ασφάλιση ή να επιβληθεί σε άλλες χώρες να την παρέχουν στους πολίτες τους;
Τα προβλήματα παραμένουν άλυτα. Λύνονται μόνο στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Ευρώπη θα σωθεί μόνο αν η σοβαρή συζήτηση αρχίσει μέσα σε αυτό το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – με τις τόσες φυγόκεντρες δυνάμεις που θα εκπροσωπεί.