Ψήφο κατά συνείδηση ανάμεσα στους δύο υποψηφίους του β΄ γύρου για τη δημαρχία του Πειραιά, Γιάννη Μώραλη και Βασίλη Μιχαλολιάκο, πρότεινε στους ψηφοφόρους του ο επικεφαλής του συνδυασμού «Το Λιμάνι της Αγωνίας», Θοδωρής Δρίτσας (ΣΥΡΙΖΑ), αλλά και η ΔΗΜΑΡ. Το ίδιο έκαναν ο απερχόμενος δήμαρχος Κώστας Τζανακούλης και ο Ντίνος Διαμάντος στη Λάρισα, ο Νίκος Οικονομόπουλος στην Πάτρα, ο Γιάννης Αργυρόπουλος στον Πύργο, ο Ηλίας Λυγερός στο Ηράκλειο και πλήθος άλλοι υποψήφιοι σε όλη τη χώρα.
Ψήφος κατά συνείδηση εν προκειμένω σημαίνει ότι, όταν ο συνδυασμός προτίμησής σου δεν περνάει στον β΄ γύρο, ψηφίζεις έναν από τους δύο μονομάχους (δήμαρχο, περιφερειάρχη), κατά συνείδηση.
Ομως, στην πραγματικότητα εννοείται, πάντοτε, ακριβώς αυτό; Μήπως λειτουργεί ενίοτε ως προκάλυμμα ανομολόγητων συμφωνιών; Συνήθως, όταν ένα κόμμα δεν μπορεί να επιβάλει τη γραμμή του για κάτι ενάντια στην ιδεολογία του, υπέρ κάποιου που έως χθες αντιμαχόταν, προτείνει την ψήφο κατά συνείδηση. Και φυσικά, συνήθως δεν το εννοεί. Αντίθετα, υπαινίσσεται αυτό που στην πραγματικότητα η ηγεσία του επιθυμεί, την προτίμηση σε εκείνον (ακόμη και τον ιδεολογικό εχθρό) που θα κατατροπώσει τον μεγαλύτερο πολιτικό του αντίπαλο.
Αλλά και μια στενή ερμηνεία του όρου πού οδηγεί; Σε ένα οχληρό παράδοξο. Διότι «ψήφος κατά συνείδηση» σημαίνει ότι υπάρχει και ψήφος που υπαγορεύεται από κάποιον άλλο, το κομματικό σύστημα, τον πολιτικό αρχηγό… Στην πραγματικότητα είναι σαν να παραδεχόμαστε ότι έχουμε δύο συνειδήσεις, την ατομική και την κομματική, που προφανώς δεν ταυτίζονται. Σαν να υπονοούμε ότι καλούμαστε να ψηφίσουμε κατά συνείδηση μόνο όταν το κόμμα το επιτρέπει. Αλλιώς ψηφίζουμε καθ’ υπαγόρευσιν, χωρίς ίχνος συνείδησης.
Αυτά και άλλα πολλά έχουν οδηγήσει στην απώλεια της ουσίας της πολιτικής. Απέμεινε μόνο η επικοινωνία της, που δεν μπορεί να της ξαναδώσει οξυγόνο γιατί δεν μπορεί να προτείνει άλλο από τη μάχη για την εξουσία, άλλο κριτήριο επιλογής εκτός από την ίδια τη νίκη.
Την ίδια στιγμή, ένας αριθμός πολιτών μοιάζει να απορροφούνται από συγκεκριμένου τύπου συλλογικότητες, οι οποίες τους κατευθύνουν περισσότερο με βάση τις συγκινήσεις, τα ένστικτα, τα πάθη, και λιγότερο με τον λόγο. Αυτά τα πλήθη, τα στρατιωτικοποιημένα, τα συσπειρωμένα γύρω από αμφιλεγόμενες μορφές ηγετών, για άλλη μια φορά στην ιστορία, καταρρίπτουν εδραιωμένες δημοκρατικές αξίες, παγιωμένες νίκες. Για παράδειγμα, θεωρούν ότι το άτομο δεν είναι αυτόνομο, αλλά ένα εργαλείο στα χέρια της ομάδας ή του έθνους.
Από την άλλη πλευρά, η ατομική συνείδηση δεν μπορεί να είναι ένα είδος Ατλαντα που κρατάει στους ώμους της τον κόσμο, επειδή η εμπιστοσύνη στις πολιτικές δυνάμεις έχει αποδυναμωθεί! Οι ανθρώπινες υπάρξεις οφείλουν να οργανώνονται για να υπερβούν συλλογικά τις μεγάλες τους αντιθέσεις. Τίνι τρόπω; Με τη διασκέλιση, όχι την επανάληψη, των πολιτικών παραδόσεων της σύγχρονης εποχής, και την κοινή ανθρώπινη έγνοια, που θα τις εξανθρωπίσει, θα τις ανανεώσει. Η ιστορία, έλεγε ο Σοπενάουερ, μας δίνει ένα μόνο μάθημα: όλα επαναλαμβάνονται απαράλλακτα, αλλά με διαφορετικό τρόπο· με άλλη ματιά, άλλη φωνή. Διότι σημασία δεν έχουν μόνο οι ιδέες, αλλά και η φωνή. Καλή ψήφο, αβίαστη και ελεύθερη – κατά συνείδηση.