Τη μετάβαση στη μετά την κρίση εποχή σηματοδοτεί για την Alpha Bank η απόφαση του προέδρου του ομίλου Γιάννη Κωστόπουλου να αποχωρήσει από το τιμόνι της τράπεζας ύστερα από 40, και πλέον, χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας.
Τρίτης γενιάς τραπεζίτης, έχοντας γεννηθεί και ανδρωθεί στην τράπεζα, ο κ. Κωστόπουλος παραδίδει τη σκυτάλη έχοντας μεταμορφώσει την Alpha Bank από μια μικρή οικογενειακή τράπεζα, με μερίδιο αγοράς κάτω του 3%, σ’ ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό οργανισμό, με μερίδιο στην Ελλάδα άνω του 25%. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, όταν ανέλαβε τα ηνία της τράπεζας, ο αριθμός καταστημάτων της δεν ξεπερνούσε τα 10, ενώ σήμερα, δεύτερη σε μέγεθος τράπεζα της χώρας, αριθμεί τα 1.000 εκ των οποίων τα 600 είναι στην Ελλάδα και τα υπόλοιπα σε έξι χώρες της ΝΑ Ευρώπης. Στο τέλος της κρίσης, ο κ. Κωστόπουλος δεν παραδίδει μόνο μια πολύ μεγάλη τράπεζα αλλά -μετά την πρόσφατη αύξηση κεφαλαίου- μια τράπεζα υπερκεφαλαιοποιημένη με ισχυρές βάσεις για να πρωταγωνιστήσει στη μετά την κρίση εποχή.
Η πορεία αυτή δεν ήταν ούτε ανέφελη ούτε χωρίς αναταράξεις. Το αντίθετο. Πολύ γρήγορα τη δεκαετία του 1980 βρέθηκε αντιμέτωπος με τη σοσιαλο-μανία της εποχής και την παντοκρατορία όχι μόνο του κράτους αλλά και των κομμάτων που παρενέβαιναν σε κάθε έκφανση της οικονομικής και επιχειρηματικής ζωής. Τα δύσκολα αυτά χρόνια, ο κ. Κωστόπουλος θα τα ανακαλούσε με μια γλυκιά νοσταλγία, όταν το τσουνάμι της δημοσιονομικής κρίσης έφερε τη χώρα αντιμέτωπη με το αδιανόητο: τη χρεοκοπία.
Το τραπεζικό σύστημα συμπαρασύρθηκε από τη δίνη της κρίσης και τη διετία 2011 – 2012 υπήρξαν αρκετές στιγμές που το βίαιο τέλος φαινόταν αναπόδραστο. Τις δύσκολες εκείνες στιγμές, ο κ. Κωστόπουλος ήρθε αντιμέτωπος με το φάσμα του αφανισμού του δημιουργήματος της οικογένειάς του και το ασήκωτο βάρος η τράπεζα να χαθεί έπειτα από περισσότερα από 100 χρόνια ανεξάρτητης πορείας. Αυτό δεν συνέβη. Η διοίκηση της Alpha Bank, ενεργώντας πάντα προσεκτικά, με μετρημένα και καλομελετημένα βήματα, σημαντικές συνεργασίες, όπως με το Κατάρ, και έχοντας τη συντηρητική στόφα που χαρακτηρίζει τους παραδοσιακούς, πραγματικούς, τραπεζίτες, κατάφερε όχι μόνο να διασώσει το σκαρί, αλλά και να το καταστήσει ισχυρότερο. Οταν έγινε η ανακεφαλαιοποίηση, η Alpha Bank ήταν η μόνη τράπεζα με θετική καθαρή θέση, γεγονός που της επέτρεψε να λάβει τη μικρότερη κρατική βοήθεια και να ανακεφαλαιοποιηθεί με τρόπο που περιόρισε τις απώλειες για τους μετόχους της.
Η αποχώρηση του κ. Κωστόπουλου δεν θα οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές στη διοικητική πυραμίδα του ομίλου. Τη σκυτάλη, ως μη εκτελεστικός πρόεδρος, αναλαμβάνει ο καθηγητής Βασίλης Ράπανος, άνθρωπος ευγενής, με μεγάλο κύρος, που χαίρει σεβασμού και καθολικής εκτίμησης. Ο κ. Κωστόπουλος θα συνεχίσει να δίνει το «παρών», αναλαμβάνοντας τη θέση του επίτιμου προέδρου.
Μια πορεία-ιστορία
Το 1879, πριν καλά καλά το νέο ελληνικό κράτος σταθεί στα πόδια του, ο Ιωάννης Φ. Κωστόπουλος ξεκινά τις εμπορικές του δραστηριότητες στην Καλαμάτα, και επωφελούμενος από ισχυρό μεταναστευτικό ρεύμα προς την νότια Πελοπόννησο επικέντρωσε τις δραστηριότητές του στις τραπεζικές εργασίες. Εν πολλοίς διευκόλυνε τους μετανάστες να στέλνουν χρήματα στους δικούς τους στην Ελλάδα. Το 1918 δημιουργείται η Τράπεζα Καλαμών που το 1923 μετεξελίσσεται σε Τράπεζα Ελληνικής Εμπορικής Πίστεως.
Η μεγάλη κρίση του 1929 έπληξε τους πάντες, ωστόσο η Πίστεως ξεπέρασε τις δυσκολίες. Το 2011-12, όταν ο κίνδυνος ενός bank run στη χώρα αποτελούσε ζήτημα καθημερινής συζήτησης, ο κ. Γ. Κωστόπουλος θυμόταν πώς ο παππούς του αντιμετώπισε τότε την ανησυχία: Πήγε στην κεντρική πλατεία της Καλαμάτας και έπιανε έναν έναν τους πελάτες της τράπεζας και ρωτούσε αυστηρά, «αληθεύει ότι θέλεις να βγάλεις τα λεφτά σου από την τράπεζα;». Ολοι απαντούσαν αρνητικά και κάπως έτσι η ανησυχία εκτονώθηκε. Οι περιπέτειες δεν σταμάτησαν εδώ.
Η ανυπολόγιστη καταστροφή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οδήγησε τις περισσότερες τράπεζες στην Ελλάδα σε αδιέξοδο. Η Τράπεζα Εμπορικής Πίστεως ήταν η μοναδική μικρή τράπεζα που επιβίωσε. Οπως εκμυστηρεύεται ο κ. Γ. Κωστόπουλος, η τράπεζα επιβίωσε τις ταραγμένες εκείνες εποχές λόγω ορισμένων ακινήτων που είχε την προνοητικότητα να κατέχει. Αυτά της έδωσαν το οξυγόνο για την επιβίωσή της. Το 1972, ο κ. Γιάννης Κωστόπουλος ανέλαβε τα ηνία, ενώ η επωνυμία της τράπεζας άλλαξε σε Τράπεζα Πίστεως.
Η ιστορία έχει ως εξής: Ο πατέρας του κ. Κωστόπουλου πάντα ήταν επικριτικός στις ιδιόρρυθμες επιχειρηματικές τακτικές του Ανδρεάδη, τότε μετόχου της Εμπορικής Τράπεζας. Γι’ αυτόν τον λόγο υπογράμμιζε ότι καλό είναι με την πρώτη ευκαιρία το Εμπορική να φύγει από την επωνυμία της Πίστεως. Πίστευε ότι ένα στραβοπάτημα της Εμπορικής θα μπορούσε να προκαλέσει σύγχυση στους πελάτες της Πίστεως.
Τη δεκαετία του 1980, ο εκσυγχρονισμός της τράπεζας συνεχίζεται και σταδιακά αρχίζει να διαμορφώνεται η νέα της φυσιογνωμία με σημαντικές επενδύσεις σε τεχνολογία και ταχεία επέκταση του δικτύου καταστημάτων. Τη δύσκολη για τον ιδιωτικό τομέα δεκαετία του 1980 η Τράπεζα Πίστεως ήταν μια όαση ιδιωτικής τραπεζικής παρουσίας. Σε μια εποχή παντοκρατορίας του κράτους αποτέλεσε τον μοναδικό αξιόπιστο συνεργάτη επιχειρήσεων, χρηματοδοτώντας μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις.
Τις δεκαετίες του 1990 και 2000 συνεχίστηκε με εκθετικό ρυθμό η ανάπτυξη αλλά πάντα με τα αυστηρά, συντηρητικά χαρακτηριστικά που παραδοσιακά χαρακτήριζαν τις «κανονικές» τράπεζες. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η μεγάλη πλην επίφοβη Εμπορική το 2013 πέρασε στον έλεγχο της πάλαι ποτέ μικρής Τράπεζας Πίστεως.
Ο κ. Κωστόπουλος παραδίδει τη σκυτάλη αφού πέρασαν τα δύσκολα. Αφού διασφάλισε τον ιδιωτικό χαρακτήρα και την ιστορική συνέχεια της Alpha Bank. Στον δημόσιο λόγο, όταν χρησιμοποιείται η λέξη τραπεζίτες, οι περισσότεροι στο μυαλό τους σχηματίζουν μία και μόνο εικόνα: τη μορφή του «πατριάρχη» Γ. Κωστόπουλου. Ομως, ο κ. Κωστόπουλος είναι πολλά περισσότερα πέρα από τραπεζίτης. Ευπατρίδης, διανοούμενος, βιβλιοφάγος με μεγάλη αδυναμία στην Ιστορία, αθλητής (με πολλές διεθνείς διακρίσεις στη ιστιοπλοΐα), ο κ. Κωστόπουλος είναι πολύ περήφανος για τα λιγότερο γνωστά: τη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank -μιας από τις σημαντικότερες διεθνώς- το ευρύτατο κοινωνικό έργο μέσω του Ιδρύματος Ιωάννου Γ. Κωστόπουλου, αλλά και τη φροντίδα του Εθνικού Κήπου.