Συνήθως, μετά μία εκλογική αναμέτρηση οι πρωταγωνιστές της δηλώνουν ότι έλαβαν το μήνυμα. Συνηθίζεται, επίσης, πριν το λάβουν, να το έχουν φιλοτεχνήσει. Ητοι, να κλείνουν τα μάτια στο πραγματικό μήνυμα, επιλέγοντας να «λάβουν» εκείνο το μήνυμα που οι ίδιοι φιλοτέχνησαν. Οσα συμβαίνουν σήμερα, δεν φαίνεται να σπάνε αυτή την παράδοση. Και όχι μόνον: Επί μέρες μετά την καταγραφή των αποτελεσμάτων μιας εκλογικής αναμέτρησης με έντονα χαρακτηριστικά εθνικών εκλογών, το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα επιβάλλει μια ανούσια φλυαρία – σαφές δείγμα μεγάλης αμηχανίας.
Πολιτικά επιτελεία που δεν βρίσκουν χρόνο να σκεφτούν κάτι πραγματικά έξυπνο για τον τόπο διότι αναλώνουν όλο τον χρόνο τους να σκαρφιστούν μια «ξύπνια» ατάκα ενάντια στον αντίπαλο, εκτρέπουν τη δημόσια συζήτηση μακριά από το «διά ταύτα».
Μία βδομάδα μετά, σήμερα ακόμη, αναλώνονται πολλές τηλεώρες για να «διερευνηθεί» αν και ποιος κέρδισε, αν και ποιος έχασε στις εκλογές – λες, ήταν τόσο σύνθετα τα αποτελέσματα! Αναλώνονται επίσης πολλές τηλεώρες με ανόητα διλήμματα του τύπου «ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο», η κυβέρνηση ή η αντιπολίτευση – λες και δεν είναι ούτε αυτό γνωστό, πρέπει να (ξανα)ανακαλύψουμε την Αμερική. Και, με την απουσία μέτρου και νηφαλιότητας, αλαζονικές διατυπώσεις και φοβικές συμπεριφορές εκτρέπουν τη συζήτηση από κάθε πραγματικό ζήτημα προς κάποιο φαντασιακό: Αν, για παράδειγμα, είναι νόμιμη η διεκδίκηση συναίνεσης στον ορισμό του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας και του/της Επιτρόπου ή, μήπως, κάτι τέτοιο συνιστά… συνταγματική εκτροπή.
Αδικεί τη χώρα τέτοιου είδους «διάλογος» και, κυρίως, τη βλάπτει. Είναι κατώτερος από το επίπεδο συνεννόησης που είχε επιτευχθεί σε επίπεδο πολιτικού συστήματος προ των εκλογών. Εξηγούμαι:
Είναι δεδομένη η ευρύτατη συμφωνία για το μέλλον της χώρας μέσα σε μια Ευρώπη που θα τείνει προς την ομοσπονδία, με νόμισμα το ευρώ. Οσοι περιθωριακοί νοσταλγούν μια αδύναμη δραχμή, έρμαιο στις θύελλες των αγορών, απλώς υπογραμμίζουν την ισχύ αυτής της συμφωνίας – έτσι, όπως μια μικρή εξαίρεση υπογραμμίζει τον κανόνα.
Εχει εδραιωθεί και διακηρυχθεί η πεποίθηση ότι χρειαζόμαστε πλεονασματικούς κρατικούς προϋπολογισμούς, ότι δεν πάει άλλο με τα κρατικά και άλλα δημόσια ελλείμματα.
Υπάρχει μια ευρύτατη συναίνεση ότι το δημόσιο χρέος δεν είναι βιώσιμο. Το νέο θετικό στοιχείο είναι η αναζήτηση και διατύπωση εναλλακτικών προτάσεων για την επίλυση του προβλήματος, οι οποίες υπερβαίνουν το μονοδιάστατο «κούρεμα», αναζητώντας δέσμες διαπραγματευτικών προτάσεων που θα εστιάζουν στην αύξηση του ΑΕΠ, στην ανάπτυξη νέου παραγωγικού δυναμικού με επενδύσεις που θα χρηματοδοτηθούν από μη δανειακούς πόρους και με την προσέλκυση ξένων ιδιωτικών κεφαλαίων.
Τέλος, αλλά κάθε άλλο παρά τελευταίο σε σημασία, έχει εμπεδωθεί μια ευρεία συμφωνία ότι βία και ανομία είναι απαράδεκτες, είναι ασύμβατες με τους αγώνες του ελληνικού λαού για δημοκρατική ομαλότητα, ότι η Ελληνική Δημοκρατία πρέπει να είναι ισχυρή, να τη φοβούνται οι εχθροί της. Αντί για μάχες με ανεμόμυλους, θα ήταν ευκταίο να αξιοποιηθεί το πλαίσιο συνεννόησης που έχει ήδη κατακτηθεί ώστε (με καθένα πολιτικό κόμμα να υπερασπίζεται και να μάχεται για να διευρύνει την απήχηση της πολιτικής του…) ο δημόσιος διάλογος να προσγειωθεί στο πεδίο των πραγματικών προκλήσεων που αντικρίζει η χώρα. Σε αυτό το πεδίο να διεξάγονται η αντιπαράθεση και η σύγκρουση πολιτικών.
Τι θα γίνει με τις εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες που στερούνται από φάρμακα μέχρι ηλεκτρικό ρεύμα, πώς θα αναχαιτισθεί η ανθρωπιστική κρίση; Πώς θα αξιοποιηθεί η συγκυρία που σπρώχνει μαζικά τα μεσαία στρώματα πίσω στη δημόσια παιδεία, με ποιες ιδέες, πολιτικές και μέτρα θα την αναβαθμίσουμε; Πώς θα αξιοποιηθεί η συμμετοχή του ΤΧΣ (δηλ. του φορολογούμενου…) στις ελληνικές τράπεζες, ώστε να τις συντονίσει και να τις υποχρεώσει να ανασυγκροτήσουν τον επιχειρηματικό χάρτη και να εξυγιάνουν τα χαρτοφυλάκιά τους με βάση ένα σχέδιο ανάπτυξης και προσέλκυσης κεφαλαίων; Πώς, αλλιώς, θα βρεθεί ρευστότητα; Πώς, άραγε, θα μπει πάτος στο βαρέλι ύφεσης και ανεργίας; Πολλά τα πραγματικά διλήμματα. Δεν υπάρχουν επεξεργασμένες πειστικές απαντήσεις. Και όπως έχει ειπωθεί, αν θέλεις να έχεις καλές ιδέες, πρέπει να διαθέτεις πολλές ιδέες. Δημόσιος διάλογος, επί της ουσίας, το οξυγόνο.
Ας αποφύγουμε δύο λάθη, την απλοϊκότητα και την ουτοπία. Το ένα είναι οι «junk απαντήσεις». Οπως έγραφε ένας παλιός Αμερικανός δημοσιογράφος, ο H.L. Mencken, «για κάθε σύνθετο πρόβλημα, υπάρχει μια απάντηση σαφής, απλή και λανθασμένη». Τέτοιες απαντήσεις, ούτε χρειάζονται ούτε πείθουν. Το δεύτερο είναι η «τακτική της κουκουβάγιας». Οταν πήγαν τα ζώα του δάσους να τη ρωτήσουν πώς μπορούν να προφυλαχτούν από το λιοντάρι, τους είπε να του κρεμάσουν ένα κουδούνι που θα τα ειδοποιεί όταν πλησιάζει το λιοντάρι και θα παίρνουν τα μέτρα τους. Και πώς θα το κρεμάσουμε; – τη ρώτησαν. Αυτό, απάντησε, δεν είναι δικιά μου δουλειά. Εγώ σας είπα την ιδέα. Εσείς βρείτε τρόπο να την εφαρμόσετε…