Οι ζωές των ανθρώπων και τα πάθη τους είναι, έτσι κι αλλιώς, το κεντρικό ζητούμενο: στη λογοτεχνία, στο θέατρο, στον κινηματογράφο, στα εικαστικά, στον χορό. Στην τέχνη. Οταν όμως δύο μορφές τέχνης συνδυάζονται για να αναζητήσουν, ξανά, αυτά τα μεγάλα «γιατί», τότε έχουμε κάτι διαφορετικό. Αυτό το διαφορετικό μάς καλούν να δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών αρκετοί σκηνοθέτες, νεότεροι και παλαιότεροι, που διάλεξαν φέτος να αφηγηθούν ένα κομμάτι της ελληνικής και της παγκόσμιας λογοτεχνίας από τη σκηνή του θεάτρου. Η λογοτεχνική βεντάλια μεγάλη. Από τον Ντοστογιέφσκι έως τον Μ. Καραγάτση και τον Γιάννη Σκαρίμπα, με ενδιάμεσες στάσεις στον Τσέχοφ και τον Κάφκα.
Διαβάζοντας Ντοστογιέφσκι
Την αρχή κάνει, από τη Δευτέρα 9 Ιουνίου, ο Ηλίας Κουνέλας, επιλέγοντας τους «Αδελφούς Καραμάζοφ» του Φ. Ντοστογιέφσκι και τον αύλιο χώρο του Ιερού ναού Αγίου Νικολάου Ραγκαβά, στην Πλάκα, για σκηνικό χώρο. Εξι ηθοποιοί θα μοιραστούν με το κοινό τα συναισθήματά τους από την ανάγνωση του ίδιου βιβλίου του Ντοστογιέφσκι, από το οποίο ο καθένας αποκόμισε κι ένιωσε διαφορετικά συναισθήματα. Τίτλος αυτής της ιδιαίτερης παράστασης «Αδελφοί Καραμάζοφ – Η εμπειρία μιας ανάγνωσης» (9-10, 12-15, 19-22, 26-29/6, έναρξη 9.30 μ.μ.).
Καφκικός εφιάλτης
Ακολουθεί ο Φραντς Κάφκα και η «Σωφρονιστική αποικία» του από την Ομάδα Σημείο Μηδέν και τον σκηνοθέτη Σάββα Στρούμπο. Θα αναζητήσουν «την τραγικωμωδία και την απο-ανθρωποποίηση του σύγχρονου ανθρώπου». Είναι μια παράσταση που είχε παρουσιάσει η ομάδα, το 2009, στα παλιά κρατητήρια της Γκεστάπο στην οδό Κοραή. Ο Σάββας Στρούμπος διερωτάται «πώς ένα σύστημα εγγράφει στους ανθρώπους ηθικούς κώδικες, αξίες, συμπεριφορές, τρόπους σκέψης και δράσης έτσι ώστε αυτό το ίδιο σύστημα να συνεχίζει την ύπαρξή του, καταδικάζοντας τους ανθρώπους σε υπανθρώπους;». Ο νεαρός σκηνοθέτης αγγίζει ένα πολιτικό θέμα και παραδέχεται ότι αυτό είναι πολιτικό θέατρο. «Εκατό χρόνια πριν, όταν γράφτηκε, το κείμενο θεωρήθηκε προφητικό και εξακολουθεί να είναι μια προβολή από το άμεσο μέλλον της ανθρωπότητας». Το σκηνικό – εγκατάσταση της παράστασης είναι του εικαστικού Ηλία Παπανικολάου (18 – 20 Ιουνίου, στον χώρο Αποθήκη της Πειραιώς 260).
Ερωτικός Καραγάτσης
Ενα από τα πιο ερωτικά, αλλά και τολμηρά ελληνικά μυθιστορήματα του 20ού αιώνα, τη «Μεγάλη Χίμαιρα» του Μ. Καραγάτση, θα παρουσιάσει ο εγγονός του συγγραφέα, Δημήτρης Τάρλοου. Ενα μυθιστόρημα που δεν άγγιξε μόνο τις καταπιεσμένες ερωτικές διαθέσεις των ανθρώπων της ελληνικής επαρχίας τον 20ό αιώνα, αλλά εμμέσως πλην σαφώς άγγιξε και την απόσταση που χώριζε την Ανατολή από τη Δύση, την Ελλάδα από την Ευρώπη. Στην παράσταση του Δημήτρη Τάρλοου δεν συνδιαλέγονται μόνο διαφορετικές οπτικές και συμπεριφορές, μα και η τέχνη του θεάτρου με εκείνη του κινηματογράφου. Τη σαγηνευτική Μαρίνα του μυθιστορήματος υποδύεται η Αλεξάνδρα Αϊδίνη, ενώ τη διασκευή υπογράφει ο Στρατής Πασχάλης. Ο Δημήτρης Τάρλοου θα ζωντανέψει επί σκηνής τον Μ. Καραγάτση (από 14 έως 17 Ιουλίου, στο Κτίριο Η της Πειραιώς 260).
Κλασικός Τσέχοφ
Τον Μ. Καραγάτση θα διαδεχθεί στην Πειραιώς 260 ο… Αντον Τσέχοφ και η παράσταση του Γιάννη Μόσχου «Διασκεδαστικές ιστορίες περί θνητότητας», μια σύνθεση βασισμένη σε διηγήματα του μεγάλου Ρώσου κλασικού. Ο Γιάννης Μόσχος τον επέλεξε όχι μόνο γιατί είναι ο αγαπημένος του συγγραφέας και πάντα τον συγκινεί βαθιά, αλλά και γιατί θεωρεί ότι σε εποχές κρίσης του πολιτισμού «πρέπει να μιλάμε κάπως παράλληλα με την πραγματικότητα. Σε τέτοιες εποχές φοβάται κανείς να επαναλάβει το αυτονόητο και ο καταγγελτικός τόνος δεν βοηθάει πάντα τους ανθρώπους να δουν το πρόβλημα. Η λογοτεχνία δίνει μεγαλύτερες ελευθερίες», μας λέει. Οι ηθοποιοί Αλέξανδρος Μυλωνάς, Μιχάλης Οικονόμου, Εύη Σαουλίδου και Λυδία Φωτοπούλου θα αφηγηθούν αυτές τις διασκεδαστικές ιστορίες (18-20 Ιουλίου, στην Αίθουσα Ε της Πειραιώς 260).
Μουσικός Σκαρίμπας
Λίγο πριν φύγει ο Ιούλιος, ο σκηνοθέτης Αρης Μπινιάρης φέρνει στο Φεστιβάλ Αθηνών τον Γιάννη Σκαρίμπα και το διήγημά του «Το θείο τραγί». Τον επέλεξε «γιατί δεν περιγράφει και δεν σχολιάζει. Γιατί ο τρόπος γραφής του, η θεματολογία του, τα σημεία στίξης είναι ένα όχημα για τη δημιουργία ζωντανής σχέσης μεταξύ αναγνώστη – συγγραφέα. Ο Σκαρίμπας δεν θα περιγράψει ένα τοπίο, θα πει πώς αισθάνεται για το τοπίο», λέει στην «Κ». Μας εξηγεί ότι είναι μια παράσταση «που μιλάει για την αγάπη, αλλά όπως είναι. Από την πιο λυρική μορφή της ώς την πιο βίαιη έκφρασή της. Γιατί ο Σκαρίμπας λέει ότι είμαστε άνθρωποι που έχουμε όλα τα ζώα του δάσους, ακόμα και τα μαύρα πρόβατα». Η μουσική παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην παράσταση, βαδίζοντας παράλληλα με τη μουσικότητα του λόγου του συγγραφέα. Τους στίχους έγραψε ο Αρης Μπινιάρης που τα ερμηνεύει, ενώ τη μουσική σύνθεση υπογράφουν ο Τάκης Βαρελλάς και ο Βασίλης Γιασλακιώτης. Και στο ερώτημα γιατί επιλέγει λογοτεχνικό κείμενο, η απάντηση είναι σαφής: «Στρεφόμαστε εκεί ελλείψει μιας σαφούς σύγχρονης ελληνικής δραματουργίας» (25-26 Ιουλίου, στον χώρο Ε της Πειραιώς 260).
Στο επίκεντρο η ηρωίδα
Στο κλείσιμο των εκδηλώσεων στην Αθήνα και στην Πειραιώς 260, στις 30 και 31 Ιουλίου, ο Δημήτρης Μαυρίκιος θα συνομιλήσει διαφορετικά με τον Εμμανουήλ Ροΐδη και τον τρόπο που εμπνεύστηκε την Πάπισσα Ιωάννα μέσα από την προσωπικότητα της μητέρας του, της Κορνηλίας Ροδοκανάκη. Αυτή τη φορά στο επίκεντρο είναι το πρόσωπο που ενέπνευσε έναν μεγάλο συγγραφέα και έδωσε ένα μεγάλο μυθιστόρημα.