Τη στιγμή που ο πρόεδρος Ομπάμα, με αφορμή τις κινήσεις της Ρωσίας, δεσμεύθηκε έναντι των Ευρωπαίων ότι οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να παρέχουν αμυντική κάλυψη στη Γηραιά Ηπειρο, τα αποτελέσματα των πρόσφατων ευρωεκλογών έχουν δημιουργήσει προβληματισμό στην Ουάσιγκτον για το μέλλον της συνεργασίας ανάμεσα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
«Το τοπίο είναι θολό, περιμένουμε να δούμε πώς θα επηρεασθεί η λειτουργία του νέου Ευρωκοινοβουλίου», τόνισε στην «Κ» Αμερικανός διπλωμάτης, καθώς οι ευρωσκεπτικιστές, που θα έχουν ηχηρή παρουσία στην ολομέλεια και στις επιτροπές του ευρωπαϊκού νομοθετικού οργάνου, αντιτάσσονται στη σύσφιγξη της ευρωατλαντικών σχέσεων την οποία σηματοδοτεί κυρίως ο Διατλαντικός Συνεταιρισμός Εμπορίου και Επενδύσεων τον οποίο διαπραγματεύονται οι δύο πλευρές, το τελευταίο εξάμηνο υπό την ελληνική προεδρία της Ε.Ε.
Στο δύσκολο αυτό περιβάλλον, που έχουν επιδεινώσει οι αποκαλύψεις για τις παρακολουθήσεις Ευρωπαίων πολιτών αλλά και ηγετών από την αμερικανική Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας (NSA), ένας τομέας που θα λειτουργήσει συνεκτικά στις σχέσεις ΗΠΑ – Ε.Ε. είναι η ενέργεια. Καθώς η στάση της Μόσχας έχει ανησυχήσει τους Ευρωπαίους, οι τελευταίοι αναζητούν άλλες πηγές για την ενεργειακή τους τροφοδοσία και οι ΗΠΑ που, λόγω και του σχιστολιθικού αερίου που διαθέτουν, εξελίσσονται σε βασικό προμηθευτή αερίου στην παγκόσμια αγορά, εμφανίζονται ως σημαντική εναλλακτική λύση. Ηδη έχουν γίνει συζητήσεις για την έναρξη μεταφοράς αερίου από τις αμερικανικές ακτές στις ευρωπαϊκές, με ορίζοντα το 2016.
Στο νέο ενεργειακό τοπίο που δημιουργείται εντάσσεται και η προοπτική εξόρυξης υδρογονανθράκων εντός της ελληνικής επικράτειας, διαδικασία η οποία, όπως τονίζουν στην «Κ» Αμερικανοί διπλωμάτες, προσελκύει το ενδιαφέρον και αμερικανικών εταιρειών. Εξετάζονται, δε, και οι δυνατότητες μεταφοράς στις ευρωπαϊκές αγορές αερίου από το Ισραήλ και την Κύπρο μέσω Ελλάδας, προοπτική που πέρα από την αυτονόητη οικονομική διάσταση έχει μείζονα γεωπολιτική σημασία για τον ρόλο της Αθήνας.
Οι συνομιλίες
Αμερικανοί αξιωματούχοι παρακολουθούν με ανησυχία την άνοδο των «αντισυστημικών» κομμάτων, που θα αποτελούν περίπου το ένα τέταρτο των ευρωβουλευτών. «Είμαστε έτοιμοι να εργαστούμε με όλες τις πολιτικές δυνάμεις και τους ηγέτες που υποστηρίζουν τις βασικές αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, και ελπίζουμε να συνεργαστούμε με την ευρωπαϊκή ηγεσία ώστε η ευρωατλαντική σχέση να συνεχιστεί και στο μέλλον», περιορίστηκε να τονίσει η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
«Εάν δεν υπάρξει κάποια δραματική ρήξη στις σχέσεις με μια από τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Ε.Ε. θα συνεχιστούν όπως και πριν», εκτίμησε σε συνέντευξή του στην «Κ» ο διευθυντής του ιδρύματος Brookings, Μπιλ Ανθόλις, ο οποίος αναγνώρισε, πάντως, ότι υπάρχουν σύννεφα στον ορίζοντα τονίζοντας πως «οι διαπραγματεύσεις σε συγκεκριμένους τομείς, όπως σε ό,τι αφορά τον Διατλαντικό Συνεταιρισμό Εμπορίου και Επενδύσεων, ίσως να καθυστερήσουν». Οι διαπραγματεύσεις έχουν «κολλήσει» σε διαφορές σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα ή ακόμη και σε θέματα υγείας και τροφίμων, και οι ευρωσκεπτικιστές, με τη Μαρίν Λεπέν να πρωτοστατεί, υπόσχονται να παρεμποδίσουν τις νομοθετικές διαδικασίες ολοκλήρωσης της συμφωνίας.
Το όλο σκηνικό δεν βοηθά η αδυναμία των ευρωπαϊκών θεσμών να δώσουν λύσεις σε κοινωνικά προβλήματα όπως η ανεργία, τονίζει στην «Κ» ο πρώην επικεφαλής της Pimco, του μεγαλύτερου κεφαλαίου διαχείρισης ομολόγων του κόσμου, Μοχάμεντ ελ Εριάν, ο οποίος σημειώνει ότι «η ευρωπαϊκή κοινωνία είναι λιγότερο συνεργάσιμη και έχει απολέσει την υπομονή της, όπως έδειξε η ψήφος διαμαρτυρίας στις ευρωεκλογές», και αυτό θα φανεί στις σχέσεις Ε.Ε. – ΗΠΑ παρότι παραμένουν οι δύο βασικοί πυλώνες του παγκόσμιου οικονομικού και πολιτικού συστήματος.
Σε ανάλογο πνεύμα, το German Marshall Fund σημειώνει ότι «οι ευρωσκεπτικιστές αμφισβητούν μερικές από τις βασικές φιλοσοφίες της ευρωατλαντικής σχέσης» και επισημαίνει την ανάγκη οι ΗΠΑ και η Ευρώπη «να ενδυναμώσουν την οικονομική και αμυντική συνεργασία τους μπροστά σε νέα μέτωπα που δημιουργούνται και ενώ οι νέες τεχνολογίες και οι αυξανόμενες ανισότητες στις δυτικές κοινωνίες επηρεάζουν καθοριστικά την ευρωατλαντική σχέση».