Εντυπωσιακό επίτευγμα χωρίς προηγούμενο παγκοσμίως και απτή απόδειξη της αποφασιστικότητας της κυβέρνησης χαρακτηρίζει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τη δημοσιονομική προσαρμογή που επετεύχθη στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα, όμως, εκφράζει την ανησυχία του για την «κόπωση» που παρατηρείται και εκτιμά ότι η πολιτική δέσμευση στη στρατηγική της μείωσης του χρέους θα δοκιμαστεί σοβαρά το προσεχές διάστημα.
Προκλήσεις
Γνωρίζοντας τις μεγάλες προκλήσεις που έχει μπροστά της η Αθήνα, τόσο στο δημοσιονομικό πεδίο όσο και στις μεταρρυθμίσεις, τα στελέχη του ΔΝΤ, στην έκθεσή τους που συνοδεύει το επικαιροποιημένο Μνημόνιο, υπογραμμίζουν:
1. Η δημοσιονομική προσαρμογή συνεχίζει να εντυπωσιάζει. Η Ελλάδα κατόρθωσε σε διάστημα μόλις 4 ετών να περάσει από την ασθενέστερη στην ισχυρότερη κυκλικά προσαρμοσμένη (χωρίς τις επιπτώσεις της ύφεσης) δημοσιονομική θέση μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωζώνης. Αυτό είναι ένα εκπληκτικό επίτευγμα διεθνώς και υποδηλώνει πάνω απ’ όλα την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης να βγάλει την Ελλάδα από την κρίση.
2. Η «κόπωση» που προκαλεί η προσαρμογή είναι τώρα εμφανής και οι υποσχέσεις των πολιτικών ηγετών για «κοινωνικά μερίσματα» και «όχι άλλα μέτρα» δείχνουν ότι η πολιτική δέσμευση στη στρατηγική μείωσης του χρέους θα δοκιμαστεί σοβαρά στο μέλλον. Προκειμένου να προλάβει πολιτικές χαλάρωσης λόγω του εκλογικού κύκλου, το ΔΝΤ υπογραμμίζει ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για σημαντικές αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις εν όψει των εκλογών. Μάλιστα τονίζει ότι δεδομένων των ακόμη πιο φιλόδοξων δημοσιονομικών στόχων των επομένων ετών, προϋπόθεση για να αποτραπούν περαιτέρω μειώσεις μισθών και συντάξεων –που παραμένουν σε υψηλά επίπεδα ως ποσοστό του ΑΕΠ σε σχέση με τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ– είναι η δραματική βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα. Γι’ αυτό το πρόγραμμα είναι «βαρύ» σε διαρθρωτικά μέτρα ανάπτυξης δημοσιονομικών θεσμών και αναδιάρθρωσης του δημόσιου τομέα, ο οποίος παραμένει εξαιρετικά αναποτελεσματικός. Αν και υπάρχουν σημάδια βελτίωσης της φορολογικής διοίκησης, η πρόοδός της ακόμη απογοητεύει και αποτελεί κίνδυνο για το πρόγραμμα, σημειώνουν τα στελέχη του Ταμείου.
Η έκδηλη ανησυχία του ΔΝΤ πηγάζει από το γεγονός ότι η παρατηρούμενη «κόπωση» έρχεται σε μια στιγμή κατά την οποία η κυβέρνηση έχει μπροστά της σημαντικές προκλήσεις.
Το ΔΝΤ εκτιμά ότι για τη διετία 2015 – 2016 υπάρχει δημοσιονομικό κενό (που πρέπει να καλυφθεί με μέτρα) το οποίο ανέρχεται σωρρευτικά σε 3,7 δισ. ευρώ (2 δισ. ευρώ το 2015 και 1,7 δισ. ευρώ επιπλέον για το 2016 προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι για πρωτογενές πλεόνασμα 3% και 4,5% του ΑΕΠ αντίστοιχα). Τα στελέχη του Ταμείου εκτιμούν ότι η βελτίωση των εσόδων λόγω της ενίσχυσης του ρυθμού ανάπτυξης δεν επαρκεί για να καλύψει το δημοσιονομικό κενό, ενώ επιπλέον λήγουν και μέτρα μη μόνιμου χαρακτήρα (π.χ. η εισφορά αλληλεγγύης). Η ελληνική πλευρά από την άλλη θεωρεί ότι το κενό είναι μικρότερο (900 εκατ. ευρώ το 2015). Ετσι, το θέμα θα επανεξετασθεί το φθινόπωρο, κατά την κατάρτιση του προϋπολογισμού του επόμενου έτους. Εκτός της παράτασης της εισφοράς αλληλεγγύης, ανοικτά είναι ακόμη τα θέματα του χαμηλού συντελεστή ΦΠΑ (6,5%) σε νησιωτικές περιοχές και σε συγκεκριμένα προϊόντα και υπηρεσίες, η επανεξέταση του Ενιαίου Φόρου Ακινήτων και φοροαπαλλαγών κ.ά.
Εργασιακό – ασφαλιστικό
Οπως προκύπτει από την έκθεση του Ταμείου, αλλά και από το επικαιροποιημένο Μνημόνιο (το οποίο είχε αποκαλύψει η «Κ» στις αρχές Απριλίου) στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων θα τεθούν αλλαγές στο εργασιακό και κυρίως η κατάργηση του ορίου των ομαδικών απολύσεων. Επίσης, θα ανοίξει εκ νέου το ασφαλιστικό, με αλλαγές τόσο στις κύριες όσο στις επικουρικές συντάξεις. Τέλος, σε ό,τι αφορά τους δημοσίους υπαλλήλους, θα υπάρξει νέο σύστημα αμοιβών, ενώ θα προσδιοριστούν υπηρεσίες οι οποίες θα παρέχονται από ιδιώτες, ενώ οι δημόσιοι υπάλληλοι που απασχολούνται σήμερα σε αυτές θα απολυθούν.
Αιχμές για τη ΓΓΔΕ
Κόλαφος είναι η έκθεση του ΔΝΤ σε ό,τι αφορά τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, η οποία ήλθε στο προσκήνιο πρόσφατα, λόγω της εξώθησης σε παραίτηση του επικεφαλής της κ. Χάρη Θεοχάρη. Οι διαπιστώσεις του Ταμείου δείχνουν την απροθυμία της κυβέρνησης να στηρίξει την αυτόνομη ΓΓΔΕ. Σταδιακά γίνεται πρόοδος στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της αυτονομίας και της αποτελεσματικότητας της φορολογικής διοίκησης, αναφέρουν τα στελέχη του ΔΝΤ. Ωστόσο, εκτιμούν ότι τα οφέλη αυτής της προόδου είναι «εύθραυστα». Κι αυτό γιατί «η ανεπαρκής στελέχωση, η ανεπαρκής οικονομική αυτονομία, το ατελές νομοθετικό πλαίσιο για την αξιοκρατική και ανοιχτή διαδικασία προσλήψεων των ανώτερων διευθυντικών στελεχών και η εκτροπή από τις βασικές δραστηριότητες» προκαλούν προβλήματα στη λειτουργία της Γραμματείας. Για παράδειγμα, σημειώνει το ΔΝΤ, η μονάδα των μεγάλων φορολογουμένων έχει πολύ λιγότερο προσωπικό από το προβλεπόμενο και το έργο της έχει εκτραπεί σε υποθέσεις ενδοομιλικών συναλλαγών (transfer pricing cases) αντί να εστιάζει στις υποθέσεις των μεγάλων φορολογουμένων. Οι πολιτικές παρεμβάσεις εξακολουθούν να αποτελούν πρόβλημα. Η αποτελεσματικότητα επίσης παρεμποδίζεται από την έλλειψη σαφήνειας σχετικά με τις προσωπικές υποχρεώσεις των εφοριακών.