Στις πρόσφατες δημοτικές, περιφερειακές και ευρωπαϊκές εκλογές, αντίθετα ευτυχώς με τις βουλευτικές εκλογές του 1920, ο ελληνικός λαός έστειλε μηνύματα με πολλούς αποδέκτες που αθροίζονται σε μια φράση: «Ελληνες έχετε λίγο χρόνο ακόμα για να κάνετε τις απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις».
Στα δύο κόμματα της συγκυβέρνησης το ηχηρό μήνυμα είναι: «Φτάνει πια με τις πολιτικές της λιτότητας, οι οποίες προκάλεσαν και διατηρούν την ύφεση, την ανεργία, και την κοινωνική απόγνωση. Εχετε την ευκαιρία να αλλάξετε προσανατολισμό στο επόμενο διάστημα και να οδηγήσετε επί τέλους την οικονομία μας προς την ανάκαμψη και -πολύ σύντομα- την ανάπτυξη». Προς την αξιωματική αντιπολίτευση, το αντίστοιχο αιχμηρό μήνυμα είναι: «Φτάνει πια με τη ρητορεία που χωρίζει τους Ελληνες σε δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα και που μας γυρίζει πίσω στους δύο μεγάλους διχασμούς του 20ού αιώνα. Οι απαραίτητες αλλαγές στην κοινωνία και το πολιτικό μας σύστημα πρέπει να γίνουν μέσα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της Ευρωζώνης».
Τα εξειδικευμένα μηνύματα επίσης αφθονούν: Προς τη Νέα Δημοκρατία και τον πρωθυπουργό Σαμαρά το μήνυμα είναι: «Δεν κυβερνάτε μόνοι, αλλά συναποτελείτε μια κυβέρνηση συνεργασίας που δεν μπορεί να εξασφαλίσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία χωρίς τις ψήφους του ΠΑΣΟΚ/Ελιάς». Προς το ΠΑΣΟΚ και τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Βενιζέλο: «Μην υπερεκτιμάτε το 8% που σας έδωσαν οι ευρωεκλογές, διότι αν θεωρηθείτε υπεύθυνοι για την πτώση της κυβέρνησης (και πρόωρες εκλογές) θα έχετε παρόμοια τύχη με αυτήν της ΔΗΜΑΡ και του κ. Κουβέλη. Προς τον ΣΥΡΙΖΑ: «Ισως πλησιάζει ο καιρός να αγοράσετε γραβάτες και συγχρόνως να συντονίσετε τις στρατηγικές επιλογές σας ως κόμματος πλέον του ελληνικού “κατεστημένου" – με την καλή έννοια της λέξεως». Προς τη Χρυσή Αυγή, αλλά συγχρόνως και προς όλα τα κόμματα του λεγόμενου συνταγματικού τόξου: «Στον τόπο μας διώκονται (συλλογικά και ατομικά) οι εγκληματικές πράξεις και όχι οι απόψεις και οι πολιτικές ιδεολογίες – όσο απεχθείς και αν οι τελευταίες ηχούν στα αυτιά των πολλών». Προς το ΚΚΕ: «Η διατήρηση της κατατομής ενός καλοήθους πολιτικού όγκου μπορεί να μην απειλεί την υγεία μιας κοινωνίας, αλλά σας καθηλώνει σε μονοψήφια μετεκλογικά ποσοστά». Προς τους Ανεξάρτητους Ελληνες: «Δεν αρκεί ο παραληρηματικός λόγος. Απαιτείται και ουσία». Τέλος, το μήνυμα προς τη ΔΗΜΑΡ: «Η αμφιθυμία σκοτώνει. Διδαχθείτε από τον Αμλέτο».
Τα επόμενα δύο χρόνια (με προϋπόθεση ότι θα εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας στις αρχές του 2015 με την ψήφο 180+ βουλευτών από το υπάρχον κοινοβούλιο) μπορούν να προετοιμάσουν το έδαφος για την εδραίωση μιας κανονικής/φυσιολογικής Ελλάδας που θα παραμείνει αναπόσπαστο τμήμα της Ενωμένης Ευρώπης και της Ευρωζώνης. Μπορούμε να αποκαλέσουμε τη μακρά περίοδο που θα ακολουθήσει «μεταμανιχαϊκή»: συνεπάγεται αναλογικότερους εκλογικούς νόμους (και σίγουρα την κατάργηση ή τη δραστική μείωση του μπόνους των πενήντα εδρών για το πρώτο σε ψήφους κόμμα), την ανάδειξη του πολυκομματισμού στη θέση του δικομματισμού των τελευταίων δεκαετιών, τον σχηματισμό κυβερνήσεων διακομματικής συνεργασίας, τη μείωση του αριθμού των βουλευτών στους διακόσιους, το ασυμβίβαστο της ιδιότητας του βουλευτή με αυτήν του υπουργού, την κατάργηση της υπουργικής ασυλίας από τις ευθύνες απέναντι στον νόμο όπως για κάθε άλλο πολίτη, και –γενικότερα- όλες τις συναφείς μεταρρυθμίσεις.
Καίριας σημασίας για μια φυσιολογική Ελλάδα, που στην καλύτερη των περιπτώσεων θα προσομοιάζει σε σκανδιναβικού τύπου πολιτικά συστήματα, θα είναι η δημιουργία και η διατήρηση μιας μικρότερης σε όγκο, σφιχτοδεμένης, αυτόνομης, και αποτελεσματικής γραφειοκρατικής μηχανής που θα ξεφεύγει από προσωπικούς τακτικισμούς, πελατειακές συνήθειες, και κομματικές σκοπιμότητες. Και έτσι θα εξασφαλίζεται η συνέχεια του κράτους σε προεκλογικές και μετεκλογικές περιόδους, καθώς τα κόμματα θα διαπραγματεύονται για τον σχηματισμό λειτουργικών και πολυσυλλεκτικών κυβερνήσεων. Συμπερασματικά, το άλφα και το ωμέγα για τη διαιώνιση ενός σύγχρονου δημοκρατικού συστήματος είναι η αποδοχή από τη πλειονότητα των κομμάτων μιας χώρας του στρατηγικού της προσανατολισμού.
Σε ένα τέτοιο πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον, ο ΣΥΡΙΖΑ θα έχει μια χρυσή ευκαιρία να ενηλικιωθεί και να ωριμάσει. Και να βρεθεί σε θέση να διεκδικήσει την πρωτιά στις εθνικές εκλογές του Ιουνίου 2016. Η Νέα Δημοκρατία θα πρέπει να διατηρήσει, ως κόρη οφθαλμού, την όψη μιας κεντροδεξιάς παράταξης. Θα έχει κάθε δυνατότητα να συγκινήσει ψηφοφόρους που στράφηκαν προς τους ΑΝΕΛ και δεξιότερα, χωρίς όμως να εγκαταλείψει την κληρονομιά του ιδρυτή της – του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Και το ΠΑΣΟΚ μαζί με τις υπόλοιπες κεντροαριστερές δυνάμεις του τόπου, θα πρέπει να συσπειρώσουν τους ψηφοφόρους ενός μεγάλου εκλογικού χώρου που πελαγοδρομεί στις μέρες μας ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και τη Νέα Δημοκρατία. Και το δυσκολότερο εδώ θα είναι να ξεφύγει ο υπολογίσιμος αυτός κεντροαριστερός χώρος από τη σκιά του μεγάλου μάστορα του λαϊκισμού – του Ανδρέα Παπανδρέου.
Τέλος, τα αντισυστημικά κόμματα (όπως το ΚΚΕ και η Χρυσή Αυγή) θα πρέπει να συνεχίσουν να λειτουργούν ανενόχλητα, αλλά πάντοτε μέσα στα όρια του νόμου. Σε τελευταία ανάλυση, αυτού του είδους τα αντικαθεστωτικά μορφώματα θα στερηθούν το οξυγόνο που τους προσφέρεται από συγκρουσιακά διλήμματα του τύπου «είσαι υπέρ ή κατά των μνημονίων;».
* Ο κ. Θεόδωρος Κουλουμπής είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.