Η δημοσιονομική κρίση, που κόντεψε να διαλύσει τη χώρα το 2009-2010, έχει πλέον αντιμετωπιστεί. Εξακολουθούμε όμως να συμπεριφερόμαστε ως να μην μπορούμε να ξεφύγουμε από την τανάλια των χρεών.
Γιατί, άραγε, η κυβέρνηση θέτει ως κρίσιμο ορόσημο την ολοκλήρωση της συμφωνίας που πέτυχε τον Νοέμβριο 2012 με τους ευρωεταίρους μας; Οσο το πρόγραμμα προσαρμογής παραμένει πλήρως χρηματοδοτημένο, το βάρος πρέπει να πέσει στην ολοκλήρωση των διαρθρωτικών μεταβολών στις αγορές, στις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, στην αποτελεσματικότητα των κρατικών υπηρεσιών.
Οι πολιτικοί αποφεύγουν να απαντήσουν στο απλό ερώτημα: «Πόσοι άνεργοι θα έβρισκαν δουλειά αν, αύριο το πρωί, μας διέγραφαν ολόκληρο το χρέος;». Η απάντηση είναι απογοητευτική, επειδή την ανεργία δεν την προκαλεί το δημόσιο χρέος, αλλά η αντιεπιχειρηματική συμπεριφορά των περισσοτέρων και ειδικώς των πολιτικών, υπό την ευρύτατη έννοια, που συμπεριλαμβάνει υπουργούς, βουλευτές, δημάρχους, δημοσιογράφους κ.ά.
Γιατί ο Αλέξης Τσίπρας, από τη δική του πλευρά, επιμένει ότι πρώτο μέλημά του, όταν έρθει «εν τη βασιλεία του», θα είναι η ολοκληρωτική σύγκρουση με τους δυνατούς της Ευρώπης, μέχρι να τους σύρει στην αποκοπή μεγάλου μέρους του εναπομένοντος χρέους; Γιατί αυτός, εκπρόσωπος όπως θέλει να αποκαλείται, του κόσμου της εργασίας, δεν νοιάζεται για τους πρακτικούς τρόπους που μπορούν να επηρεάσουν την παραγωγή; Αντί να εξαντλεί τον όποιο ριζοσπαστισμό διαθέτει, σε δονκιχωτικές επιθέσεις στους ανεμόμυλους του χρέους, γιατί δεν μας εξηγεί το σχέδιό του για την προσέλκυση περισσότερων επενδυτών, μοναδικό μέσο δημιουργίας θέσεων εργασίας;
Τα δύο συστατικά της δημοσιονομικής κρίσης, το τρέχον έλλειμμα εσόδων και το πρόσθετο βάρος για την εξυπηρέτηση χρεολυσίων και τόκων, βρίσκονται πλέον υπό στενό έλεγχο. Το γνωρίζουν άριστα οι Ευρωπαίοι, γεγονός που τους επιτρέπει να καθησυχάζουν αλλήλους για την έκβαση της απροσδόκητου μεγέθους ελληνικής κρίσης.
Το θέμα του χρέους έχει, πρακτικώς, ήδη αντιμετωπιστεί.
Η εικόνα του ελληνικού υπερδανεισμού, που προκάλεσε πανικό και φόβο στις διεθνείς αγορές, προξένησε σοβαρότατες ζημίες στο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα, σε αποταμιευτές, Ταμεία και μακροχρόνιους επενδυτές, έχει αλλάξει άρδην. Το σημείο καμπής στην ιστορία του ελληνικού χρέους ήταν ο Μάρτιος 2012. Το ονομαστικό ύψος του χρέους μειώθηκε στα 321 δισ. ευρώ (από 365 δισ. τον Δεκέμβριο 2011). Το κόστος εξυπηρέτησης σε τόκους μειώθηκε στο 2% (και κάτι ψιλά) από το σεβαστό 4,75%. Η μέση διάρκεια λήξης των υποχρεώσεων πήγε στα 16 έτη, από 6,5 έτη που ήταν πριν από τη μεγάλη αναδιαπραγμάτευση του 2012.
Θα αρκούσαν αυτά τα τρία χαρακτηριστικά για να αποδείξει κανείς ότι η αναδιαπραγμάτευση του χρέους, την οποία εξακολουθούν να πωλούν οι πολιτικοί μας ως το επόμενο θέμα επί του οποίου χρειάζεται να τους εμπιστευθούμε, έχει, σχεδόν, πραγματοποιηθεί.
Βεβαίως, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες και αυτό το «σχεδόν» μπορεί να φέρει την καταστροφή όταν όλα δείχνουν ότι θα τα καταφέρουμε. Δεν θα είναι η πρώτη φορά που το πλοίο μιας χώρας θα βυθιστεί μπροστά στο λιμάνι!
Ενα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα της σκληρής προσαρμογής που πετύχαμε είναι η μετατροπή των παλαιότερων χρεών σε μια πολύ ασφαλέστερη σχέση, συγκριτικά με την κατάσταση που επικρατούσε όταν, το φθινόπωρο 2008, ξέσπασε ασυγκράτητη η μεγάλη κρίση. Τότε, σε κάθε 10 ευρώ χρέους χρωστούσαμε τα 9 στις αγορές, δηλαδή σε ιδιώτες πιστωτές. Οι τελευταίοι αυτοί μπορεί να είναι πιο βολικοί και να μη ζητούν «μνημόνια» για να σε δανείσουν. Είναι όμως πολύ απαιτητικοί αν βρεθείς σε αδυναμία πληρωμών. Η υποψία ότι τα πράγματα μπορεί να είναι πολύ χειρότερα από όσο δείχνουν, τους οδηγεί σε ακραίες τοποθετήσεις.
Επειδή ακριβώς η βασική αναδιαπραγμάτευση του χρέους έχει ήδη συμβεί, η συζήτηση που μένει να γίνει με τους εταίρους μας, και έχει μικρό περιεχόμενο και δεν είναι όσο επείγουσα, ήταν πριν από λίγο καιρό. Θα ήταν εθνικής ευχής έργον αν οι πολιτικοί των βασικών παρατάξεων συμφωνούσαν σε μία από κοινού συζήτηση με τους εταίρους για την Τελική Διευθέτηση του Χρέους.