Αν η Rachel Erickson περίμενε τον δικό της πρωθυπουργό, δηλαδή τον David Cameron, να δημιουργήσει 550.000 νέες θέσεις εργασίας έως το 2021 (σύμφωνα με όσα υποσχέθηκε στις 20.5.2014 ο κ. Αντώνης Σαμαράς), θα είχε πεθάνει της πείνας. Η άνεργη ηθοποιός του Λονδίνου όμως σκέφτηκε να κάνει κάτι μόνη της. Εφτιαξε μια μονοπρόσωπη εταιρεία υπηρεσιών ξενάγησης στις δημόσιες τουαλέτες του Λονδίνου! Και απ’ ό,τι δείχνει ένα σχετικό ρεπορτάζ του BBC (21.5.2014) έχει πάντα δουλειά. Η ίδια διάβασε πολλά για τη βικτωριανή εποχή και τη βιομηχανική επανάσταση (τότε φτιάχτηκαν οι πολλές δημόσιες τουαλέτες στο Λονδίνο), διανθίζει τις γνώσεις της με την υποκριτική της τέχνη και όσοι την ακολούθησαν στις ενενηντάλεπτες ξεναγήσεις της, έχουν τα καλύτερα να πουν στέλνοντάς της περισσότερους πελάτες. Το ίδιο καλές εντυπώσεις καταγράφονται και σε διάφορα ταξιδιωτικά περιοδικά, όπως TimeOut London, TwentySomething London, London On the Inside κ.ά.
Βεβαίως, κάποιοι θα πουν ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν δημόσιες τουαλέτες βικτωριανής εποχής με τα περίτεχνα σηματάκια των κατασκευαστών τους και τα περίτεχνα σκαλίσματα, ώστε κάποιος νέος άνθρωπος να βγάζει μεροκάματο εξηγώντας ταυτόχρονα τον ρόλο της αισθητικής στον δημόσιο χώρο, ακόμη και εκεί όπου δεν το περιμένει κανείς. Μπορεί, στην Ελλάδα, να μην υπάρχουν καν δημόσιες τουαλέτες για να ξεναγήσει κάποιος τους ξένους, αλλά το ζήτημα δεν είναι εκεί. Το θέμα είναι ότι η Rachel Erickson είχε αυτή την εντελώς εξωφρενική ιδέα για να καταπολεμήσει την ανεργία της και της επετράπη να δοκιμάσει.
Δικαιολογητικά
Οπως διαβάζουμε το National Career Service (έναν δημόσιο οργανισμό που προσφέρει και online συμβουλές για την επαγγελματική αποκατάσταση νέων και ανέργων) δεν υπάρχουν άδειες, χαρτιά και γραφειοκρατία για να κάνει κάποιος το επάγγελμα αυτό. Πρέπει όμως να ξέρουν ότι τα ταξιδιωτικά πρακτορεία που «συμβουλεύουν» (δηλαδή στέλνουν) τους πελάτες τους για διάφορες ξεναγήσεις θέτουν αυστηρές προϋποθέσεις (χρήση γλώσσα, πληροφοριακό περιεχόμενο κ.λπ.) για να προτείνουν κάποιον ξεναγό. Λειτουργεί δηλαδή κάποιος «επιχειρηματικός αυτοματισμός», χωρίς το κράτος να εμπλέκεται με άδειες και συνακόλουθη γραφειοκρατία. Εκτός αυτού υπάρχει και η «συντεχνία της Μπλε Κονκάρδας» (Blue Badge Tourist Guides), οι ξεναγοί των οποίων προτείνονται από τον βρετανικό ΕΟΤ και τις αντίστοιχες τουριστικές αρχές δήμων, όπως και από πολλές άλλες ταξιδιωτικές εταιρείες. Για να δουλέψει κάποιος σαν ξεναγός δεν είναι ανάγκη να έχει άδεια, αλλά εάν έχει την απαιτητική (σε προϋποθέσεις) «μπλε κονκάρδα» έχει σίγουρα δουλειά.
Αντιθέτως, σήμερα στην Ελλάδα, εάν κάποιος άνεργος έχει την «εξωφρενική ιδέα» να δείξει στους τουρίστες τα underground bar της Αθήνας ή τα απομεινάρια των βιομηχανιών στην οδό Πειραιώς ή… (δεν ξέρουμε τι άλλο μπορεί να φανταστεί ένας νέος άνθρωπος) θα πρέπει υποχρεωτικώς να καταθέσει τα ακόλουθα δικαιολογητικά: 1) Αίτηση-Υπεύθυνη Δήλωση. 2) Αντίγραφο διπλώματος Σχολής Ξεναγών του Οργανισμού Τουριστικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΟΤΕΚ), που οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να το αποκτήσουν ύστερα από φοίτηση 2,5 ετών σε μία από τις τέσσερις εκπαιδευτικές μονάδες που λειτουργούν σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο και Κέρκυρα. 3) Αντίγραφο ποινικού μητρώου γενικής χρήσης, έκδοσης τελευταίου τριμήνου. 4) Δύο φωτογραφίες τύπου ταυτότητας του αιτούντος, στην πίσω όψη των οποίων να αναγράφεται το ονοματεπώνυμό του.
Ολα αυτά τα διαβάζουμε σε εγκύκλιο του υπουργείου Εσωτερικών, που ξεκινά ως εξής: «Απλοποιείται η διαδικασία χορήγησης άδειας ασκήσεως επαγγέλματος ξεναγού…». Η απλοποίηση έγκειται στο ότι πλέον αυτά τα δικαιολογητικά θα μπορούν να κατατίθενται και στα ΚΕΠ!
Γι’ αυτό ψευδώς υπόσχεται ο κ. Σαμαράς 550.000 νέες θέσεις εργασίας (ομιλία για το αναπτυξιακό σχέδιο της Ελλάδας, 20.5.2014). Ο ίδιος δεν μπορεί να τις δημιουργήσει και το κράτος που διοικεί δεν επιτρέπει να δημιουργηθούν. Υπάρχουν εκεί έξω Ελληνόπουλα με πολύ καλύτερες ιδέες από τις ξεναγήσεις της Rachel Erickson, παιδιά που θα μπορούσαν να επιχειρήσουν μόνα ή με φίλους τους, αλλά το ελληνικό κράτος δεν τους το επιτρέπει. Αντιθέτως, το βρετανικό κράτος επέτρεψε τον Ιούνιο του 2009 στην πρώην δημοσιογράφο Sarah Henshaw να ανοίξει ένα πλωτό… βιβλιοπωλείο. Οπως λέει η ίδια στο BBC (18.4.2014) στην αρχή πήγαινε πολύ καλύτερα απ’ ό,τι περίμενε, παρά το γεγονός ότι οι τράπεζες δεν χρηματοδότησαν την ιδέα της διότι τη θεώρησαν παιδιάστικη. Τώρα έχει προβλήματα λόγω της κρίσης, αλλά το παλεύει.
Ανακύκλωση
Η βιώσιμη ανάπτυξη θα έρθει από εκεί που δεν το περιμένουμε και σίγουρα όχι εκεί που τη σχεδιάζουμε. Οι νέες ιδέες δεν προκύπτουν στα γραφεία των δημοσίων υπηρεσιών –εκεί απλώς ανακυκλώνονται οι παλιές–, αλλά με το μεράκι νέων ανθρώπων που σκέφτονται διαφορετικά. Γράφαμε και παλιότερα για το «ερώτημα της ανάπτυξης» ότι «κάποια από τα “συγκριτικά πλεονεκτήματα” της χώρας μας για να μπει σε τροχιά ανάκαμψης είναι προφανή. Ο τουρισμός, η ναυτιλία, η εξειδικευμένη αγροτική παραγωγή είναι μερικά που έρχονται στο μυαλό όλων. Το καλύτερο όμως είναι ότι υπάρχουν άλλα προϊόντα που κανείς μας σήμερα –πολλώ δε μάλλον κάποιος γραφειοκράτης– δεν μπορεί να τα σκεφτεί. Αυτά θα αποκαλυφθούν μέσα από εκατομμύρια δοκιμές, χιλιάδων νέων ανθρώπων – αν, φυσικά, τους επιτρέψουμε να επιχειρήσουν. Δεν θα επιτύχουν όλοι· πολλοί μπορεί να αποτύχουν και άλλοι, επίσης πολλοί, απλώς να βγάλουν τα προς το ζην. Οι τρεις ή οι πέντε που θα καινοτομήσουν επιτυχώς για τις διεθνείς αγορές θα κάνουν τη μεγάλη διαφορά. Υπάρχει ιστορικό προηγούμενο. Αν κάποιος Αμερικανός στις αρχές της δεκαετίας του ’60 έλεγε ότι το μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα των ΗΠΑ στην παγκόσμια αγορά για τα επόμενα πενήντα χρόνια θα είναι η πληροφορική, οι υπόλοιποι σίγουρα θα χαμογελούσαν συγκαταβατικά. Και όμως κάποιοι πιτσιρικάδες έκαναν μια τεράστια αγορά εκ του μηδενός. Δεν είναι ότι έφτιαξαν στο γκαράζ του σπιτιού τους ένα μικροϋπολογιστή, έγραψαν την πρώτη γλώσσα προγραμματισμού, έφτιαξαν το πρώτο ηλεκτρονικό λογιστικό φύλλο. Αυτό είναι καινοτομία και πιθανώς πολλές καινοτομίες μπορεί να παράγονται σήμερα σε κάποιο ελληνικό ΑΕΙ, ΤΕΙ ή εργαστήριο. Η διαφορά είναι ότι επετράπη σ’ αυτούς τους πιτσιρικάδες να δοκιμαστούν στην αγορά, ή έστω δεν τους αποθάρρυνε η αμερικανική γραφειοκρατία. Δεν έγιναν όλοι Στιβ Τζομπς ή Μπιλ Γκέιτς· η Σίλικον Βάλεϊ είναι διάσπαρτη από πτώματα εταιρειών που δεν τα κατάφεραν. Αλλοι, που είναι και οι περισσότεροι, τα κατάφεραν μερικώς. Ομως, η ελεύθερη (και μάλιστα χωρίς επιδοτήσεις) οικονομία έφτιαξε συγκριτικά πλεονεκτήματα από εκεί που δεν τα περίμενε κανείς, δηλαδή από την άμμο απ’ όπου προέρχεται το πυρίτιο» («Το παραγωγικό έλλειμμα της χώρας», «Καθημερινή» 29.4.2012).
«Πώς θα είναι αυτή η Νέα Ελλάδα;» ρώτησε ρητορικά στην προαναφερθείσα ομιλία ο κ. Σαμαράς. «Πού θα διαφέρει από εκείνο που αφήνουμε πίσω μας;» Προς το παρόν, στο μόνο που διαφέρει είναι ότι τα δικαιολογητικά που πνίγουν τη νεανική επιχειρηματικότητα κατατίθενται στα ΚΕΠ και όχι σε κάποιο άλλο ανήλιαγο γραφείο του Δημοσίου.