Η μαρτυρία έρχεται από τα χρόνια της Κατοχής. Ανήκει σε μια γυναίκα που έζησε τα γεγονότα: ένας νεαρός που ήξερε από την περιοχή του Παγκρατίου, στρατολογημένος στο ΕΑΜ (και καταζητούμενος από τους Γερμανούς), εντάχθηκε κατ’ εντολή του Κόμματος στη δύναμη της ΟΠΛΑ. Κάποτε τον διέταξαν να εκτελέσει κάποιον. Του έδωσαν μια φωτογραφία και σε ένα χαρτί τη διεύθυνση, μαζί μ’ ένα πιστόλι.
Ο νεαρός παρακάλεσε να του πούνε κάτι κακό γι’ αυτόν τον άγνωστο άνθρωπο που θα σκότωνε. Το ότι ήταν «συνεργάτης, δωσίλογος» δεν του έφτανε. «Κάντε με να θυμώσω μαζί του, δώστε μου ένα λόγο για να το κάνω». Δεν είχε επιλογή όμως. Την έστησε έξω απ’ το σπίτι του κι όταν ο άνθρωπος εμφανίστηκε στο κατώφλι, πυροβόλησε.
Η γυναίκα μού αφηγήθηκε ότι λίγες ημέρες μετά τη δολοφονία, ο νεαρός «πέρασε απ’ το σπίτι. Ηταν αναστατωμένος. Μου είπε, “δεν μπορώ να κλείσω μάτι, δεν με χωράει ο τόπος”. Μου ζήτησε να κρατήσει για λίγο στην αγκαλιά του το μωρό – είχα γεννήσει λίγο καιρό πριν. Δεν μίλησε, δεν είπε τίποτε άλλο».
Ο εν λόγω νεαρός βρέθηκε για λίγο στο διαβόητο Μπούλκες της Γιουγκοσλαβίας, εστάλη από τον Ζαχαριάδη μαζί με άλλους πίσω στην Αθήνα, σε «κανονική παγίδα – σπίτια σημαδεμένα από την Ασφάλεια» και κρύφτηκε για λίγο στο Δέλτα του Φαλήρου, κυνηγημένος απ’ όλους πλέον. «Του πηγαίναμε φαγητό τη νύχτα, με την αδελφή μου που τον αγαπούσε. Μάθαμε ότι τον έπιασαν κι ένα πρωί διαβάσαμε στην εφημερίδα για την εκτέλεσή του».
Πώς γίνεται να σκοτώνεις κάποιον που δεν γνωρίζεις, κάποιον με τον οποίο δεν είσαι καν θυμωμένος; Πώς γίνεται να ασκείς βία σε κάποιον άγνωστο; Κι όμως είναι κάτι τόσο συνηθισμένο. Το σκεφτόμουν με τον ξυλοδαρμό του Νίκου Μαραντζίδη από τρεις αγνώστους στη Θεσσαλονίκη. Δεν ήξεραν ποιος είναι ο Μαραντζίδης. Δεν ήξεραν ποιον έδερναν.
Αν το περιστατικό είχε συμβεί στα χρόνια με τα οποία ασχολείται στην ιστοριογραφία του ο Νίκος Μαραντζίδης, πιθανολογώ ότι δεν θα είχε φανερώσει την ταυτότητά του, όπως έκανε προχθές. Εδώ, επέδειξε θάρρος αλλά και άγνοια του κινδύνου. Και οι τρεις αυτοί τύποι, καθώς φαίνεται, περισσό ζήλο στο έργο τους.
Δεν εξισώνουμε φόνους με ξυλοδαρμούς. Ωστόσο, στην Ελλάδα του 2014, η πόλωση και η διαλεκτική του μίσους έχουν διαχυθεί από παντού και προς όλες τις κατευθύνσεις σαν καρκινώματα. Πνευματικοί άνθρωποι και σχολιαστές έχουν υποστηρίξει τέτοιου τύπου συμπεριφορές ή επιδεικνύουν μιαν ύποπτη ανοχή ανάλογα με το ποιος είναι το θύμα. Εχει πραγματικά δημιουργηθεί μια άκρως ανησυχητική κατάσταση. Ακόμα, όμως, και ο ΟΠΛΑτζής του 1943 υπέφερε από τύψεις συνείδησης.