Ο κόσμος θα χρειάζεται πάντα μια Παγκόσμια Τράπεζα αλλά όχι μια Παγκόσμια Τράπεζα με περισσότερους από 10.000 υπαλλήλους. Ο πρόεδρός της, Γιμ Γιονγκ Κιμ, προσπαθεί να αναμορφώσει αυτήν την Τράπεζα, το ένα από τα παγκόσμια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που προέκυψαν από την ιστορική συμφωνία του Μπρέτον Γουντς στις 22 Ιουλίου του 1944, εβδομήντα ακριβώς χρόνια πριν. Αντιμετωπίζει, ωστόσο, σθεναρή αντίσταση από τα υψηλά κλιμάκια στελεχών της που περιφρουρούν τα αρχεία των επιδοτήσεών της, ταξιδεύουν στη θέση πολυτελείας και έχουν καλυμμένα γενναιόδωρα έξοδα παραστάσεως. Κινδυνεύει, όμως, περισσότερο από την υπερβολική διστακτικότητά του.
Ο Κιμ έχει δίκιο ως προς το ότι πρωταρχική αποστολή της Τράπεζας είναι να βοηθάει τα ένα δισεκατομμύριο άτομα που ζουν με λιγότερο από 1,25 δολάρια την ημέρα. Ο καλύτερος τρόπος για να το επιτύχει είναι να συμπληρώνει τον ιδιωτικό τομέα όχι να τον ανταγωνίζεται. Η Τράπεζα που έχει αναλάβει να καταπολεμήσει τη φτώχεια, δανείζοντας στις αναπτυσσόμενες χώρες για την κατασκευή υποδομών, δρόμων, σχολείων, φραγμάτων και άλλων δημοσίων έργων, έχει εξελιχθεί σε έναν γραφειοκρατικό μηχανισμό. Και αυτό δεν είναι καν το σοβαρότερο πρόβλημά της.
Η ίδια έχει παραδεχθεί πως δεν είναι πλέον σαφές αν είναι αναγκαία εφόσον πολλοί από τους παλιούς πελάτες της δεν χρειάζονται πλέον τη βοήθειά της. Η αναδυόμενη μεσαία τάξη του αναπτυσσόμενου κόσμου προσελκύει ιδιωτικά κεφάλαια και περιορίζει την ανάγκη των αναπτυσσόμενων χωρών να δανείζονται από την Παγκόσμια Τράπεζα. Περισσότερα από ένα τρισ. δολάρια ετησίως προερχόμενα από τον ιδιωτικό τομέα αλλά και από μεγάλα φιλανθρωπικά ιδρύματα εισρέουν στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Η επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια, αντιθέτως, ανέρχεται σε μόλις 125 δισ. δολάρια. Πέρυσι, ο νέος δανεισμός της Παγκόσμιας Τράπεζας ήταν μικρότερος από 35 δισ. δολάρια. Τους τελευταίους μήνες οι αφρικανικές χώρες έχουν εκδώσει δισεκατομμύρια δολάρια κρατικών ομολόγων για τη χρηματοδότηση δημοσίων έργων. Τον Ιούνιο η Κένυα εξέδωσε ομόλογα ύψους 1,5 δισ. δολαρίων για τους θεσμικούς επενδυτές και θα μπορούσε να έχει προσελκύσει πενταπλάσιο ποσό. Η Αναπτυξιακή Τράπεζα των αναδυόμενων οικονομιών, των αποκαλούμενων BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Ν. Αφρική) που ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα αποτελεί μια ακόμη ένδειξη ότι η Παγκόσμια Τράπεζα δεν βρίσκεται πλέον στο κέντρο βάρους της παγκόσμιας οικονομίας.
Ο Κιμ προτίθεται να μετατοπίσει το ενδιαφέρον της Τράπεζας από τις έξι γεωγραφικές ζώνες που καλύπτει σε 14 παγκόσμιους τομείς μεταξύ των οποίων η δημόσια υγεία, η ενέργεια, η γεωργία και η διακυβέρνηση. Στόχος του είναι να ενθαρρύνει τη διασυνοριακή συνεργασία ώστε ένας εμπειρογνώμων να μπορεί να παρέχει συμβουλές σε οποιαδήποτε κυβέρνηση ανεξαρτήτως αν αυτή βρίσκεται στην Ασία ή στην Αφρική.
Προτίθεται επίσης να περιορίσει κατά 400 εκατ. δολάρια, ποσοστό 8%, τον προϋπολογισμό της Τράπεζας και να μειώσει το προσωπικό της κατά περίπου 1.000 άτομα τα επόμενα χρόνια. Παράλληλα περιορίζει τον στόχο της Τράπεζας στην εξάλειψη της ακραίας φτώχειας και την αύξηση του εισοδήματος του φτωχότερου 40% του παγκόσμιου πληθυσμού μέχρι το 2030. Ο αναπροσανατολισμός αυτός είναι χρήσιμος και θα έπρεπε να έχει γίνει προ πολλού. Θα μπορούσε να είναι ακόμη πιο φιλόδοξος. Η Τράπεζα θα μπορούσε, για παράδειγμα, να αποχωρεί όταν υπάρχει η δυνατότητα παρέμβασης των ιδιωτικών κεφαλαίων ιδιαιτέρως σε χώρες μεσαίου εισοδήματος όπως η Κίνα και η Ινδία. Το σημαντικότερο όλων είναι πως η Τράπεζα θα έπρεπε να επανεξετάσει τη βασική προσέγγισή της στη χρηματοδότηση δημοσίων έργων. Στην Ανατολική Αφρική συνεργάζεται με άλλες οργανώσεις βοήθειας και με την Ε.Ε. για τη χρηματοδότηση ενός σχεδίου υδροηλεκτρικής ενέργειας που θα ανήκει στο Μπουρούντι, τη Ρουάντα και την Τανζανία αλλά θα το διαχειρίζονται ιδιώτες. Ανάμεσα στα τρία όργανα που προέκυψαν από τη συνάντηση που έγινε πριν από 70 χρόνια στο Νιου Χαμσάιρ, η Παγκόσμια Τράπεζα είναι εκείνη που έχει περισσότερο ξεπεραστεί από τις εξελίξεις. Υπάρχει κάτι ακόμη που πρέπει να κάνει. Για να είναι και πάλι χρήσιμη πρέπει να αναλάβει περισσότερες πρωτοβουλίες εκτός από τις αλλαγές στον καταστατικό της χάρτη.