Κάτι τέτοιες ημέρες ο νους μου τρέχει στον Αλμπέρ Καμί των «Σημειωματαρίων». Στη χώρα μας έχουν κυκλοφορήσει από την εξαιρετική «λευκή» σειρά των εκδόσεων Εξάντας. Ωστόσο, μια επίσης πολύ ωραία έκδοση στα αγγλικά έχει κυκλοφορήσει από τον Penguin το 1970, με έναν ιδιαίτερα επιβλητικό Καμί στο εξώφυλλο. «Selected Essays and Notebooks», ο τίτλος, ενώ τη μετάφραση και τη γενική επιμέλεια υπογράφει ο Philip Thody.
Η σκέψη ταξιδεύει στα «Σημειωματάρια» κάθε καλοκαίρι, καθώς εκεί είναι όπου μιλά με την απαράμιλλη δεξιοτεχνία του στοχαστή που γράφει σαν ποιητής, για τη Μεσόγειο, για το καλοκαίρι της Μεσογείου, κυρίως σε δύο δοκίμια, τους «Γάμους» (Noces, 1939) και το «Καλοκαίρι» (L’Ete, 1954), κείμενα που, πάντως, πατάνε γερά πάνω σε έναν άλλο εραστή του μεσογειακού φωτός, τον Ζαν Γκρενιέ (τον οποίο ο Καμί θαύμαζε πολύ).
Ο μικρός Αλγερινός δεν έσβησε ποτέ μέσα στην καρδιά του Γάλλου, που σημαίνει ότι ποτέ δεν λησμόνησε αυτήν τη γιορτή των αισθήσεων του μεσογειακού καλοκαιριού. Με μια προϋπόθεση: ότι όλο αυτό δεν εξατμίζεται σε εύκολες νοσταλγίες και αδιάφορες γραφικότητες, αλλά δένει αρμονικά με την αγωνία μπροστά στο αίνιγμα και τον τελικό αφανισμό της ύπαρξης.
Απαλύνεται η αγωνία χάρη στον ήλιο και τη θάλασσα; Γίνεται πιο σπαρακτική χάρη ακριβώς σε αυτά τα στοιχεία της φύσης; Το (γυμνό) σώμα γνωρίζει τη δική του αποθέωση, μετουσιώνεται σε κάτι πνευματικό; Ή όλα διαλύονται κάτω από αυτό το αδυσώπητο φως και τη λυσσώδη αλμύρα; Ας μη λησμονούμε ότι συχνότατα εν μέσω του θέρους οι μελαγχολίες κορυφώνονται: το φως που διαλύει τα πάντα είναι σαν να φέρνει στην επιφάνεια εσωτερικές καταστάσεις διάλυσης του καθενός μας. «Κι όλα έγιναν σκότος», όπως σχολιάζει ο Σεφέρης στην εισαγωγή του στη μετάφραση της Αποκαλύψεως του Ιωάννη, καθώς αντικρίζει τον εκτυφλωτικό ήλιο να ανατέλλει πάνω από την Πάτμο.
«Η Μεσόγειος έχει τη δική της ηλιοφωτισμένη τραγωδία η οποία δεν έχει σχέση με εκείνη της ομίχλης», γράφει στην «Εξορία της Ελένης» ο Καμί. Κάποια απογεύματα, πλάι στη θάλασσα ή στα ριζά του βουνού, καθώς πέφτει η νύχτα, «η τραγωδία, μέσα σε αυτήν τη χρυσαφένια λύπη, φτάνει στο αποκορύφωμά της». Κατά τον Καμί, «σε τέτοια τοπία, εάν οι Ελληνες βίωσαν την απελπισία, ήταν πάντοτε μέσα από το ωραίο και τη δυναστευτική του υφή». Αυτό το αέναο παιχνίδι ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι. Στη Μεσόγειο το γνωρίζουμε καλά.
Με αυτές τις κάπως διαλυμένες από τον μεσημεριανό ήλιο σκέψεις, εύχομαι σε όλους ένα καλό, χορταστικό, γαλήνιο, οργασμικό, ηλιόφωτο, νυχτερινό, αλμυρό, θαλασσινό καλοκαίρι.