Ο ηθικός κίνδυνος από ένα «κούρεμα» των δανείων

Ο ηθικός κίνδυνος από ένα «κούρεμα» των δανείων

4' 20" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η διαχείριση του ιδιωτικού χρέους, και ειδικά ο βραχνάς των μη εξυπηρετούμενων δανείων, θα αποτελέσει τη μεγάλη πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίσουν άμεσα οι τράπεζες.

Σήμερα οι υποχρεώσεις του ιδιωτικού τομέα -επιχειρήσεις και νοικοκυριά- ανέρχονται σε 215 δισ. ευρώ, εκ των οποίων εκτιμάται ότι το 35%, δηλαδή συνολικό ποσό ύψους 75 δισ. ευρώ, βρίσκεται στο «κόκκινο», δηλαδή δεν εξυπηρετείται. Τα δάνεια είναι κατά 52 δισ. ευρώ (ή κατά 32%) υψηλότερα από τις καταθέσεις που διατηρούν επιχειρήσεις – νοικοκυριά (163 δισ. ευρώ).

Η εικόνα για τις επιχειρήσεις είναι δραματική: οι υποχρεώσεις τους στις τράπεζες διαμορφώνονται στα 101 δισ. ευρώ ενώ οι καταθέσεις τους μόλις ξεπερνούν τα 20 δισ. ευρώ. Αν συνυπολογιστούν οι υποχρεώσεις προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία αλλά και η «εξαέρωση» των κεφαλαίων -αποτέλεσμα της παρατεταμένης κρίσης-, τότε δεν μένει η παραμικρή αμφιβολία για τη δεινή θέση στην οποία βρίσκονται οι επιχειρήσεις και εξηγεί το γιατί ένα μεγάλο μέρος των επιχειρηματικών δανείων -άνω του 30%- δεν εξυπηρετείται.

Καλύτερη είναι η εικόνα για τα νοικοκυριά: ναι μεν υπάρχουν ισχυροί θύλακοι υπερδανεισμού, ωστόσο -έξι χρόνια μετά την άνευ προηγουμένου ύφεση και την υπερφορολόγηση- οι πολίτες διατηρούν καταθέσεις ύψους 134,9 δισ. ευρώ, σημαντικά υψηλότερες των συνολικών δανείων τους προς τις τράπεζες, που διαμορφώνονται στα 99,8 δισ. ευρώ. Η εικόνα αυτή αποτελεί μια ένδειξη ότι κάποιοι μπορεί να έχουν δει την κρίση ως μια χρυσή ευκαιρία να μην πληρώσουν τα δάνειά τους.

«Το πρόβλημα είναι ότι εδώ και πολύ καιρό καλλιεργούνται προσδοκίες και ελπίδες ότι θα υπάρξει μια γενική διευθέτηση, κάποια οριζόντια ρύθμιση, που θα οδηγήσει σε κάποιου είδους μείωση των δανείων που έχουν λάβει επιχειρήσεις και ιδιώτες. Κάτι τέτοιο είναι όμως αδύνατο να συμβεί χωρίς να έχει σοβαρή επίπτωση στην κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών». Δηλαδή, τα λεφτά που θα χαθούν μέσω ενός γενικευμένου «κουρέματος» δανείων θα πρέπει να αντικατασταθούν με νέα κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών. «Αυτό που δεν γίνεται συχνά κατανοητό στον δημόσιο διάλογο», υπογραμμίζει επιτελικό στέλεχος τράπεζας, «είναι ότι εκείνο που δεν θα πληρώσει κάποιος θα πρέπει να το πληρώσει κάποιος άλλος».

Αν η τράπεζα γράψει μια έκτακτη ζημία από διαγραφή δανείων, αυτή θα αναπληρωθεί είτε από τα κέρδη, δηλαδή υψηλότερα επιτόκια που θα επιβαρύνουν όλους όσοι είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους, είτε μέσω νέας ανακεφαλαιοποίησης με κεφάλαια του Δημοσίου είτε μέσω αντίστοιχου «κουρέματος» καταθέσεων. Ετσι με τον έναν (υψηλά επιτόκια) ή τον άλλο τρόπο (φόροι ή «κούρεμα» καταθέσεων) τον λογαριασμό θα τον πληρώσουν οι πολλοί: οι πολίτες. Και εδώ μπαίνει ένα κρίσιμο δίλημμα: γιατί να πληρώσεις το δάνειό σου όταν τελικά θα μπορούσε να το πληρώσει κάποιος τρίτος; Ή, με άλλα λόγια, ο αποκαλούμενος ηθικός κίνδυνος, δηλαδή η τάση ενός ανθρώπου ή μιας επιχείρησης να κάνει απερίσκεπτες κινήσεις και να αναλαμβάνει υπερβολικούς κινδύνους ή υποχρεώσεις γνωρίζοντας ότι στο τέλος, όταν έρθουν τα δύσκολα, κάτι, κάπως θα τον σώσει.

Απέναντι στα 75 δισ. ευρώ των «κόκκινων» δανείων οι τράπεζες έχουν να αντιπαρατάξουν 35 δισ. προβλέψεων, ενώ επιπλέον 5 δισ. ευρώ θα εξοικονομούνταν σε κεφάλαια αν οι τράπεζες απαλλάσσονταν από το βάρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Υπάρχει επίσης το κεφαλαιακό απόθεμα των 11,5 δισ. ευρώ του ΤΧΣ, που θεωρητικά θα μπορούσαν να «ριχτούν στη μάχη» για την εξάλειψη των «κόκκινων» δανείων. Αν αθροιστούν όλα τα παραπάνω, συγκεντρώνονται 52 δισ. ευρώ, δηλαδή λείπουν 23 δισ. ευρώ, νούμερο αισθητά υψηλότερο των συνολικών κεφαλαίων των τραπεζών σήμερα.

Αλλά ακόμα και αν τα κεφάλαια επαρκούσαν για την ολική διαγραφή των «κόκκινων» δανείων, είναι εξαιρετικά απίθανο το 65% των δανειοληπτών, που μέχρι τώρα με ιδρώτα και αίμα εξυπηρετεί τις υποχρεώσεις του, να συνεχίσει να πληρώνει ανεπηρέαστο από το γεγονός ότι κάποιοι είδαν τις υποχρεώσεις τους να διαγράφονται. Αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο για τις επιχειρήσεις. Γιατί ένας επιχειρηματίας, που έχει υποστεί τα πάνδεινα την τελευταία 6ετία για να μείνει όρθιος και να εξυπηρετεί τις υποχρεώσεις του, να συνεχίσει, όταν ένας ανταγωνιστής, που απολαμβάνει μια εξαιρετικά πολυτελή ζωή και διαθέτει καταθέσεις στο εξωτερικό (τα οποία πιθανότατα «χρηματοδοτήθηκαν» από «επιχειρηματικά» δάνεια), πετύχει μια μεγάλη διαγραφή οφειλών;

Ποια είναι η άποψη των τραπεζιτών

Στελέχη τραπεζών υπογραμμίζουν ότι το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων δεν μπορεί -ειδικά στις επιχειρήσεις- να αντιμετωπιστεί μέσω γενικευμένων ρυθμίσεων, αλλά θα πρέπει να εξεταστούν κατά περίπτωση. Τονίζουν ότι η Πολιτεία θα πρέπει να κάνει τις απαραίτητες θεσμικές παρεμβάσεις, με επίκεντρο την εξωδικαστική διευθέτηση διαφορών και την αναμόρφωση του πτωχευτικού δικαίου, ώστε να δημιουργήσει το κατάλληλο περιβάλλον και να διευκολύνει την αναδιάρθρωση. Πρέπει να κρατηθεί μακριά από πειρασμούς για «ειδικού τύπου διευθετήσεις» ή και εξυπηρέτησης «φίλιων» επιχειρηματικών δυνάμεων. Αντίστοιχα, το συναλλακτικό ήθος πρέπει να διαφυλαχθεί και το ζήτημα των «κόκκινων» δανείων να μην αποτελέσει ζήτημα μικροπολιτικής και ψηφοθηρίας.

Η Πολιτεία πρέπει να διαμορφώσει το περιβάλλον, ώστε οι τράπεζες εν συνεχεία να κινηθούν με αποκλειστικά τραπεζικά κριτήρια στην αντιμετώπιση των προβλημάτων. Το κρίσιμο είναι να γίνει γρήγορα και αποτελεσματικά ο διαχωρισμός μεταξύ βιώσιμων και μη επιχειρήσεων, και όσες κριθούν βιώσιμες να ενισχυθούν με ρευστότητα και κεφάλαια ώστε να σταθούν και πάλι στα πόδια τους. Αυτό απαιτεί τη συνεισφορά και των μετόχων – επιχειρηματιών, οι οποίοι θα πρέπει να στηρίξουν έμπρακτα τις επιχειρήσεις τους. Οσοι δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να εισφέρουν νέα κεφάλαια θα πρέπει να δώσουν τη σκυτάλη σε άλλους επενδυτές. Οι επιχειρήσεις που δεν είναι βιώσιμες θα πρέπει γρήγορα να ενταχθούν στα βιώσιμα σχήματα πριν απαξιωθεί εντελώς η όποια παραγωγική ικανότητά τους παραμένει ενεργή.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή