Προϊδεάζει για πολλά δεινά η είδηση μιας νέας στάσης πληρωμών από μια χώρα που πριν από 13 χρόνια γνώρισε αρνητική δημοσιότητα και μαζική δυστυχία ύστερα από μια πτώχευση. Το χρηματιστήριο του Μπουένος Αϊρες υποδέχθηκε χθες την είδηση με πτώση 7%. Εκείνο, όμως, που οδηγεί σήμερα την Αργεντινή σε στάση πληρωμών δεν είναι η έλλειψη φερεγγυότητας αλλά μια δικαστική διαμάχη.
Προτού εκπνεύσει η προθεσμία για μια διευθέτηση του χρέους της, ο οίκος Standard & Poor’s υποβάθμισε τη χώρα στη βαθμίδα της «επιλεκτικής χρεοκοπίας». Ωρες αργότερα, η Διεθνής Ενωση Swap και Παραγώγων (ISDA) ανακοίνωνε πως είχε ήδη δεχθεί αίτημα για να κρίνει αν πρόκειται για πιστωτικό γεγονός, για πραγματική αδυναμία εξυπηρέτησης του χρέους. Το αίτημα έχει υποβάλει η ελβετική τράπεζα UBS και δεν αποκλείεται να υπάρξει και σήμερα η απάντηση από την οποία θα κριθεί το πώς θα εξελιχθεί η νέα περιπέτεια της τρίτης οικονομίας της Λατινικής Αμερικής.
Αν η ISDA αποφανθεί πως πρόκειται για αδυναμία εξυπηρέτησης χρέους, τότε θα δίνει στο σύνολο των ομολογιούχων της χώρας το δικαίωμα να διεκδικήσουν άμεσα τα χρήματά τους. Αυτό μπορεί να προκαλέσει θύελλα δικαστικών διεκδικήσεων αλλά και περιπέτειες για όσα περιουσιακά στοιχεία της Αργεντινής βρίσκονται στο εξωτερικό και μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο κατάσχεσης. Είναι, ωστόσο, πιθανό να αποφευχθούν όλα αυτά, σύμφωνα με ορισμένους παράγοντες της αγοράς όπως ο Ολιβιέ ντε Τίμερμαν, διαχειριστής κεφαλαίων στην KBC Asset Management του Λουξεμβούργου, ο οποίος επισημαίνει πως «μάλλον δεν είναι αυτό που θα ήθελαν οι περισσότεροι ομολογιούχοι». Ο ίδιος πιθανολογεί μια συμφωνία με τα hedge funds στα τέλη του έτους, οπότε θα έχει εκπνεύσει η επίμαχη πρόβλεψη της συμφωνίας ανταλλαγής των ομολόγων που υπαγορεύει ίση μεταχείριση όλων των πιστωτών. Την πρόβλεψη αυτή έχει, άλλωστε, επικαλεστεί επανειλημμένως το Μπουένος Αϊρες, υποστηρίζοντας πως, αν καταβάλει στα hedge funds την ονομαστική αξία των ομολόγων που διακρατούν, θα προκαλέσει συλλήβδην αγωγές από τους υπόλοιπους ομολογιούχους και αιτήματα για πληρωμές άνω των 120 δισ. δολαρίων.
Αλλοι παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι δεν θα ενεργοποιηθούν τα συμβόλαια ασφάλισης έναντι πτώχευσης (CDS) καθώς πρόκειται για τεχνική στάση πληρωμών και όχι για πτώχευση. Οπως τονίζει ο Εμιλιάνο Σουρμπάγ, αναλυτής της Bank Julius Baer, «ο παράγοντας που οδήγησε στη στάση πληρωμών ήταν μια δικαστική διαμάχη και όχι μια αδυναμία της χώρας να εξυπηρετήσει το χρέος της».
Ο Μάουρο Ρόκα, αναλυτής της Goldman Sachs, επισημαίνει πως «πρόκειται για μια πολύ ιδιάζουσα στάση πληρωμών, δεν υφίσταται πρόβλημα φερεγγυότητας και ως εκ τούτου όλα θα εξαρτηθούν από το πόσο γρήγορα θα βρεθεί μια λύση». Γι’ αυτό και στην πλειονότητά τους οι οικονομικοί αναλυτές εκτιμούν πως οι επιπτώσεις της στάσης πληρωμών δεν θα είναι βαρύτατες για την ίδια την Αργεντινή και δεν περιμένουν επανάληψη των εφιαλτικών εικόνων του 2001 και του 2002, όταν το Μπουένος Αϊρες είχε γεμίσει άστεγους. Οπως τονίζει ο Ρουν Χετζάρσκοφ, διαχειριστής επενδύσεων χαρτοφυλακίου στην Jyske Invest που διακρατεί χρέος της Αργεντινής, «μάλλον θα είναι ένα πολύ πιο ήπιο σενάριο πτώχευσης καθώς η κυβέρνηση χαίρει μεγάλης εμπιστοσύνης σε ό,τι αφορά τους χειρισμούς της». Εξάλλου, σήμερα το ύψος του χρέους που δεν εξυπηρετείται είναι 30 δισ. δολάρια, ενώ η στάση πληρωμών του 2001 αφορούσε χρέος 100 δισ. δολαρίων. Η οικονομία της Αργεντινής βρίσκεται μεν ήδη στα πρόθυρα ύφεσης, αλλά πριν από την πτώχευση του 2001 είχε γνωρίσει βαθιά ύφεση ετών. Είναι, άλλωστε, πολύ καλύτερη η δημοσιονομική της εικόνα, με το χρέος της να έχει περιορισθεί στο 40% από το 160% στο οποίο είχε εκτιναχθεί το 2003.
Εν ολίγοις, η κρίση ωχριά μπροστά σ’ εκείνη του 2001, όπως προδίδουν και οι εικόνες των τελευταίων εβδομάδων από τους κεντρικούς δρόμους του Μπουένος Αϊρες, που δείχνουν τους πολίτες να συνεχίζουν την καθημερινότητά τους και συχνά να κρατούν πλακάτ με συνθήματα κατά της αποπληρωμής του χρέους στα hedge funds. Μια στάση πληρωμών δεν παύει, βέβαια, να είναι στάση πληρωμών και σίγουρα θα αυξήσει το κόστος του δανεισμού για τις επιχειρήσεις της Αργεντινής, συμπιέζοντας περαιτέρω το νόμισμα της χώρας, το πέσο, και τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα που έχουν περιορισθεί στα 29 δισ. δολάρια. Δεν αναμένεται, πάντως, να προκαλέσει αναστάτωση στις διεθνείς αγορές, αφού η Αργεντινή παραμένει αποκλεισμένη από αυτές από το 2002.
Πώς οι «γύπες» εξώθησαν σε στάση πληρωμών το Μπουένος Αϊρες και η οργισμένη αντίδραση της κυβέρνησης Κίρχνερ
Οργισμένη ήταν η αντίδραση του Μπουένος Αϊρες στην εξαναγκαστική στάση πληρωμών και στην υποβάθμιση της χώρας σε «επιλεκτική χρεοκοπία». Ο επικεφαλής του υπουργικού συμβουλίου, Χόρχε Καπιτάνιτς, ενεθάρρυνε όσους ομολογιούχους έχουν δεχθεί «κούρεμα» των ομολόγων τους να ζητήσουν τα χρήματά τους από τον Αμερικανό δικαστή Τόμας Γκρίεζα που εμπόδισε την πληρωμή τους. «Οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης, οι παράγοντες του χρηματοπιστωτικού συστήματος και οι σχολιαστές που προσπαθούν να πείσουν πως η Αργεντινή έχει πτωχεύσει παίζουν ένα παράλογο παιχνίδι που στοχεύει στο να καταστρέψει τη διαδικασία αναδιάρθρωσης του αργεντίνικου χρέους» τόνισε ο κ. Καπιτάνιτς.
Η δήλωσή του απηχεί την προειδοποίηση του ΔΝΤ και της UNCTAD, υπηρεσίας των Ηνωμένων Εθνών. Τον Ιούνιο, όταν η αμερικανική δικαιοσύνη διέταξε ουσιαστικά την Αργεντινή να καταβάλει στα hedge funds όσα θέλουν, το ΔΝΤ εξέφρασε ανησυχία τονίζοντας πως η απόφαση δημιουργεί κακό προηγούμενο, καθώς δυσχεραίνει τις προσπάθειες υπερχρεωμένων χωρών να αναδιαρθρώσουν το χρέος τους. Πολλοί αναλυτές εκτιμούν, άλλωστε, πως το μόνο σίγουρο θύμα της στάσης πληρωμών θα είναι οι αναδιαρθρώσεις χρέους.
Αυτή τη φορά η Αργεντινή εξωθείται σε μια στάση πληρωμών από έναν δικαστικό αγώνα που διεξάγουν εναντίον της αυτά τα hedge funds, εκείνα που το Μπουένος Αϊρες αποκαλεί «γύπες» και «αρπακτικά» εξαιτίας της τακτικής τους να επιτίθενται σε χώρες που έχουν πτωχεύσει. Μετά τη στάση πληρωμών του 2001 η Αργεντινή προχώρησε το 2005 και το 2010 σε «κούρεμα» των ομολόγων της συνολικά κατά περίπου 70%. Βρήκε εντυπωσιακή ανταπόκριση με το 92% των πιστωτών της να συναινεί. Τα προβλήματά της δεν προέκυψαν από το 8% που αρνήθηκε αλλά από το 1/8 αυτού του 8%. Υπό την ηγεσία του ισχυρότερου όλων, του NML Capital, που είναι θυγατρική του Elliot Management Corp, τα funds αυτά προσέφυγαν στην αμερικανική δικαιοσύνη διεκδικώντας την πληρωμή των ομολόγων τους στην ονομαστική τους αξία μολονότι τα έχουν αγοράσει σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές όταν η χώρα τελούσε υπό πτώχευση.
Την υπόθεση ανέλαβε ο Αμερικανός δικαστής Τόμας Γκρίεζα που το 2012 υποστήριξε το αίτημά τους και απεφάνθη πως η Αργεντινή πρέπει να τους καταβάλει 1,5 δισ. δολάρια. Ακολούθησε σειρά εφέσεων από το Μπουένος Αϊρες που στο μεταξύ προχωρούσε σε συντονισμένες διορθωτικές κινήσεις για να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με τις διεθνείς αγορές. Προ τριών μηνών συνήψε συμφωνία με τους πιστωτές της από τη Λέσχη των Παρισίων και με τη θυγατρική της ισπανικής Repsol για την παλαιότερη κρατικοποίησή της. Βρέθηκε, όμως, αντιμέτωπη με το φάσμα μιας νέας χρεοκοπίας τον Ιούνιο όταν το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ αρνήθηκε να εξετάσει την έφεση του Μπουένος Αϊρες θεωρώντας έγκυρη την απόφαση του Τόμας Γκρίεζα.
Μέσα σε ένα κλίμα συσπείρωσης των Αργεντινών γύρω από την πρόεδρο της χώρας, Κριστίνα Φερνάντες ντε Κίρχνερ, το Μπουένος Αϊρες επιχείρησε έκτοτε όλων των ειδών τους ελιγμούς για να αποφύγει μια δεύτερη στάση πληρωμών μέσα σε λιγότερο από 13 χρόνια. Εξέτασε ακόμη και την προοπτική να κηρύξει προσωρινή στάση πληρωμών και να ανταλλάξει όσα ομόλογα υπάγονται στο αμερικανικό δίκαιο με ομόλογα υπαγόμενα στο αργεντίνικο για να πληρώσει τους πιστωτές της μέσω των δικών της τραπεζών. Τις τελευταίες ημέρες επιχείρησε να διαπραγματευθεί με τα hedge funds. Ζήτησε επανειλημμένως από τον δικαστή Γκρίεζα να αναστείλει την απαγόρευση πληρωμής των ομολογιούχων της μέχρι το τέλος του έτους οπότε εκπνέει η πρόβλεψη που υπαγορεύει την ίση μεταχείριση των δανειστών της. Τελευταία της προσπάθεια λίγες ώρες πριν τη στάση πληρωμών ήταν να προτείνει στα hedge funds ένα μικρότερο «κούρεμα» για να αγοράσει ομάδα τραπεζών της τα ομόλογα που διακρατούν και να πληρωθούν άμεσα. Δεν δέχθηκαν.
ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ
ΚΡΙΣΤΙΝΑ ΦΕΡΝΑΝΤΕΣ ΝΤΕ ΚΙΡΧΝΕΡ
Δεν υποκύπτει στον εκβιασμό των «αρπακτικών»
Αμετακίνητη όσο και τα hedge funds, η πρόεδρος της Αργεντινής, Κριστίνα Φερνάντες ντε Κίρχνερ, οφείλει ώς ένα βαθμό τη δημοτικότητά της στη διαμάχη της με τα «αρπακτικά» hedge funds, στον εκβιασμό των οποίων έχει δηλώσει ότι δεν θα υποκύψει. Στη διάρκεια αυτής της διαμάχης η 61χρονη Κριστίνα κατόρθωσε να συσπειρώσει την κοινή γνώμη της χώρας της κατηγορώντας τα hedge funds ότι χρησιμοποίησαν τα αμερικανικά δικαστήρια για να κρατούν όμηρο την τρίτη σε μέγεθος οικονομία της Λατινικής Αμερικής. Βρίσκεται στο τιμόνι της χώρας από το 2007, οπότε διαδέχθηκε τον άνδρα της, Νέστορ Κίρχνερ, που πέθανε ξαφνικά τρία χρόνια αργότερα. Πιστώνεται σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία της δημοσιονομικής εξυγίανσης της χώρας και της βελτίωσης των οικονομικών της μεγεθών την οποία είχε δρομολογήσει ο σύζυγός της. Εχει, ωστόσο, δεχθεί επικρίσεις ότι μαζί με τον αποθανόντα δημιούργησαν πολιτική δυναστεία, καθώς διεκδίκησε την προεδρία όταν εκείνος όφειλε να αποχωρήσει ώστε να παραμείνει, έτσι, το ζεύγος στην εξουσία.
ΠΟΛ ΣΙΝΓΚΕΡ
Αρχιτέκτονας της επιθετικής τακτικής
Η πλέον ίσως αμφιλεγόμενη προσωπικότητα ανάμεσα στους τρεις πρωταγωνιστές του δράματος, ο αυτοδημιούργητος δισεκατομμυριούχος Πολ Σίνγκερ, ίδρυσε το hedge fund Elliott Management, θυγατρική του οποίου είναι το NML Capital. Υπήρξε αρχιτέκτονας της τακτικής που τώρα εφαρμόζουν και άλλα hedge fund να αγοράζουν πάμφθηνα ομόλογα χρεοκοπημένων χωρών και να διεξάγουν επιθετικό δικαστικό αγώνα διεκδικώντας την εις το ακέραιο αποπληρωμή τους. Για πολλούς στη Wall Street είναι ένας ευφυής και ευρηματικός επενδυτής που κατόρθωσε με αυτόν τον τρόπο να δημιουργήσει μια περιουσία ύψους 1,5 δισ. δολαρίων. Από την Αργεντινή διεκδικεί 832 εκατ. δολάρια για ομόλογα που έχει αγοράσει έναντι μόνον 48 εκατ. δολαρίων. Εχει σπουδάσει ψυχολογία και νομικά στο Χάρβαρντ και είναι ένθερμος οπαδός των Ρεπουμπλικανών. Προσφάτως αιφνιδίασε τους πολιτικούς κύκλους όταν τάχθηκε υπέρ του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών.
ΤΟΜΑΣ ΓΚΡΙΕΖΑ
Ο αμετακίνητος δικαστής
Ο αμετακίνητος, αδιάλλακτος και αγέλαστος Τόμας Γκρίεζα διορίσθηκε ομοσπονδιακός δικαστής το 1972 από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Νίξον. Τα τελευταία 10 χρόνια ο 83χρονος δικαστής έχει αναλάβει την περίπλοκη δικαστική διαμάχη ανάμεσα στα hedge funds και την Αργεντινή. Αναφερόμενος προσφάτως στον Γκρίεζα, οικονομικός συντάκτης των New York Times σχολίασε πως «οι αποφάσεις του στόχευαν σ’ ένα και μοναδικό πράγμα, να υποχρεώσει την Αργεντινή να τηρήσει τις υποχρεώσεις της αλλά ο ίδιος δεν μπόρεσε να λάβει υπόψη του πόσο πολύπλοκη είναι αυτή η κατάσταση». Αναμένεται να συνταξιοδοτηθεί όταν θα έχει οριστικά και τελεσίδικα λήξει η υπόθεση της Αργεντινής. Ως τότε οι επικριτές του θα είναι πολλοί και θα εξακολουθούν να του προσάπτουν πως προκαλεί τριγμούς στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα με μια απόφαση που υπονομεύει τις προσπάθειες όσων υπερχρεωμένων χωρών επιχειρούν να αναδιαρθρώσουν το χρέος τους και να ξαναστηθούν στα πόδια τους.