Αποψη: Το τρίγωνο Αργεντινή, Ελλάδα, Ευρώπη και το «τρίλημμα» του Ρόντρικ

Αποψη: Το τρίγωνο Αργεντινή, Ελλάδα, Ευρώπη και το «τρίλημμα» του Ρόντρικ

2' 9" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Το πρόβλημα που αντιμετώπισαν η Αργεντινή το 2001 και η Ελλάδα το 2011 ήταν το ίδιο – αυτό που ο Ντάνι Ρόντρικ χαρακτηρίζει το «τρίλημμα της παγκοσμιοποίησης»: μπροστά σε τρεις επιθυμητούς στόχους, μπορείς ανά πάσα στιγμή να διαλέξεις μόνο δύο. Ποιοι είναι αυτοί;

1: Ανοιχτές Αγορές, 2: Δημοκρατία και 3: Εθνική Κυριαρχία. Σε μια ανοιχτή οικονομία, οι αναγκαίες προσαρμογές είναι τέτοιου εύρους, ώστε να μην μπορούν να «περάσουν πολιτικά».

Η χρεοκοπία της Αργεντινής είναι κλασική εφαρμογή του «τριλήμματος». Στη δεκαετία του 1990, η κυβέρνηση -με υπουργό οικονομικών τον Ντομίνγκο Καβάλο- προώθησε τη «δολαροποίηση» της οικονομίας με σταθερή ισοτιμία πέσο-δολαρίου. Ετσι, δάμασε τον υπερπληθωρισμό που ταλαιπωρούσε τη χώρα επί δεκαετίες. Η σταθερή ισοτιμία δοκιμάστηκε όταν η Βραζιλία υποτίμησε το νόμισμά της κατά 50%. Η κρίση ανταγωνιστικότητας στην Αργεντινή σήμαινε ότι για να αποπληρωθούν οι δόσεις του χρέους σε δολάρια δεν αρκούσαν οι εξαγωγές και έπρεπε να εξοικονομηθούν χρήματα από το Δημόσιο. Η λιτότητα που εφήρμοσε ο Καβάλο φάνηκε να αποδίδει αρχικά, μέχρι που προσέκρουσε σε βίαιες αντιδράσεις στο εσωτερικό. Αυτές οδήγησαν στην πτώση της κυβέρνησης, στη χρεοκοπία και στην απομόνωση της Αργεντινής από την παγκόσμια οικονομία. Η τρικυμία του καλοκαιριού του 2014 είναι υπενθύμιση ότι η χρεοκοπία ακόμη προκαλεί διαταραχές.

Η εμπειρία της Ελλάδας είναι ακριβώς παράλληλη – ώς το 2011. Απώλεια ανταγωνιστικότητας (λόγω σταθερής ισοτιμίας – ΟΝΕ), εξυπηρέτηση χρέους με πρόγραμμα λιτότητας, βίαιες αντιδράσεις, απονομιμοποίηση της κυβέρνησης. Από το 2011 και μετά, όμως, η εμπειρία της Ελλάδας αποκλίνει από αυτήν της Αργεντινής. Η απομείωση του χρέους ήταν συναινετική και με κανόνες, το πρόγραμμα δεν διακόπηκε, ενώ, τρία χρόνια μετά, η Ελλάδα ξαναβγήκε στις αγορές. Με όρους Ρόντρικ, η Ελλάδα φάνηκε να ξεπερνά τους καταναγκασμούς του τριλήμματος της παγκοσμιοποίησης, τους ίδιους που καταβαράθρωσαν την Αργεντινή.

Η διαφορά ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Αργεντινή είναι η Ευρώπη. Ενας υπερεθνικός (αλλά και δημοκρατικός) θεσμός, ο οποίος επιτρέπει να συμμετέχουν τα μέλη του στην παγκοσμιοποίηση, αποφεύγοντας σκοπέλους χάρη στην εσωτερική αλληλεγγύη.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση στην περίπτωση της Ελλάδας προσπάθησε να βρει απάντηση στο υπαρξιακό πρόβλημα της παγκοσμιοποίησης: με ποιον τρόπο μπορούν υπερεθνικές ρυθμίσεις να ξεπεράσουν αδυναμίες και να διαφυλάττουν ταυτόχρονα δημοκρατικά εχέγγυα; Οι αστοχίες του προγράμματος οφείλονται, εν μέρει, και στη φιλοδοξία ενός πρωτοποριακού εγχειρήματος. Αν και το τελικό ισοζύγιο δεν έχει ολοκληρωθεί, η τελευταία περιπέτεια της Αργεντινής μας θυμίζει την αξία της συνέχειας της προσπάθειας.

Συνοψίζοντας, η Αργεντινή το 2001 και η Ελλάδα το 2011 βρέθηκαν μπροστά στον ίδιο γκρεμό. Η Ελλάδα διαφοροποιήθηκε επειδή επικαλέστηκε την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Η Ευρώπη, λοιπόν, είναι αυτό που μας διαφοροποιεί από την Αργεντινή. Ευτυχώς.

* H κ. Αντιγόνη Λυμπεράκη είναι καθηγήτρια Οικονομικών στο Πάντειο, αντιπρόεδρος της Δράσης.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή