Θα μπορούσε να ονομαστεί «ανάκαμψη άνευ αυξήσεων». Μια πενταετία οικονομικής επέκτασης δεν έχει ενισχύσει τις αποδοχές του μέσου Αμερικανού εργαζόμενου, ενώ έχει αυξήσει τον πλούτο των πλουσίων. Από το 2009 μέχρι σήμερα, η αύξηση των μισθών είναι τόσο μετριοπαθής όσο και του πληθωρισμού, οδηγώντας σε αύξηση μόνο 0,5% την πραγματική αξία των αποδοχών. Πρόκειται για τη μικρότερη αύξηση στη διάρκεια της μεταπολεμικής περιόδου, όταν ο μέσος όρος από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ανέρχεται στο 9,2%, σύμφωνα με την αμερικανική στατιστική υπηρεσία. Η πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed), Tζάνετ Γέλεν, έχει ξεκαθαρίσει ως κομβικό σημείο την αύξηση των μισθών για μια αλλαγή πλεύσης προς μια πιο αυστηρή νομισματική πολιτική, ανεξαρτήτως εάν έχει καταγραφεί βελτίωση άλλων παραμέτρων στην αγορά εργασίας. Η στασιμότητα των μισθών εξηγεί, επίσης, τα εμπόδια σε μια δυναμική ανάκαμψη της κατανάλωσης και της αγοράς κατοικίας, όπως παρατηρούν οικονομολόγοι. «Στην ουσία, οι ΗΠΑ απέχουν έτη φωτός από την πλήρη απασχόληση», επισημαίνει ο Ντέιβιντ Μπλαντσφλάουερ, αξιωματούχος της Τράπεζας της Αγγλίας την περίοδο 2006 έως 2009. «Οι εργαζόμενοι επιβιώνουν κάτω από δύσκολες συνθήκες και δεν αντιλαμβάνονται μια αλλαγή προς το καλύτερο». Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία των ΗΠΑ δείχνουν πως το 20% των πιο εύπορων νοικοκυριών στις ΗΠΑ κέρδιζαν, κατά μέσον όρο, 8.358 ευρώ περισσότερα ανά έτος, από το 2008 μέχρι το 2012. Παράλληλα, το 20% των φτωχότερων νοικοκυριών κέρδιζαν 275 δολάρια επιπλέον στο διάστημα της ίδιας περιόδου. Αυτό το διευρυνόμενο χάσμα κατέδειξε ο Γάλλος οικονομολόγος Τόμας Πικερί, στο μπεστ σέλερ «Το Κεφάλαιο στον 21ο αιώνα». Καταγράφει την παγκόσμια ανισότητα ανάμεσα στους πλουσίους και τους υπολοίπους, που διογκώνεται όλο και περισσότερο και έχει πυροδοτήσει μια διεθνή διαμάχη για τις ανισότητες στον πλούτο και τα εισοδήματα.
Στις ΗΠΑ, η στασιμότητα των μισθών συνδέεται με ένα ερώτημα που προβληματίζει τόσο τους οικονομολόγους όσο και τους κυβερνώντες. Πόσοι ακόμη ικανοί και πρόθυμοι εργαζόμενοι περιμένουν στο περιθώριο; Το πρόβλημα αυτό συζητήθηκε εκτενώς αυτήν την εβδομάδα στην ετήσια συνάντηση των κεντρικών τραπεζιτών στο Τζάκσον Χολ του Ουαόμινγκ. Σε κάθε περίπτωση, δεν θα δημιουργηθούν κίνητρα για αύξηση των μισθών μέχρι να απορροφηθεί από την οικονομία αυτό το πλεονάζον εργατικό δυναμικό.
Στο παρελθόν, η ανάκαμψη στην αμερικανική οικονομία εξαντλούσε την πλεονάζουσα προσφορά του εργατικού δυναμικού, ενθαρρύνοντας ευρεία αύξηση των μισθών που ξεπερνούσε τον πληθωρισμό και παρότρυνε τους καταναλωτές να ξοδεύουν. Εάν η οικονομία ακολουθούσε και σήμερα αυτή την ιστορική σχέση ανάμεσα στον αριθμό των ανέργων και τις αποδοχές των εργαζομένων τότε οι πραγματικοί μισθοί θα είχαν αυξηθεί κατά 3,6% περισσότερο μέχρι τα μέσα του 2014, λαμβανομένης υπόψη της μείωσης της ανεργίας, σύμφωνα με έρευνα της Fed στο Σικάγο, που δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα. Πράγματι, η υποχώρηση της ανεργίας είναι μεγάλη. Διαμορφώθηκε τον Ιούλιο στο 6,2% από το 10% τον Οκτώβριο του 2010. Οι ανεπαρκείς αυξήσεις στους μισθούς παραμένουν και εξηγούν τα αδύναμα στοιχεία που συνοδεύουν την κατανάλωση στις ΗΠΑ. Η αμερικανική ένωση κτηματομεσιτών διαβλέπει, φέτος, υποχώρηση 3% των πωλήσεων στις υπάρχουσες κατοικίες, στα 4,9 εκατ. από τα 5,1 εκατ. το 2013. Τον περασμένο μήνα, οι λιανικές πωλήσεις δεν παρουσίασαν καμιά μεταβολή. Οικονομολόγοι συμφωνούν πως η προοπτική βελτίωσης είναι περιορισμένη από την πλευρά της ζήτησης της αμερικανικής οικονομίας εάν δεν υπάρξει μεγαλύτερη αύξηση των μισθών.
Πρόβλημα για Ομπάμα
Η απουσία γενναιόδωρων αυξήσεων στους μισθούς για τα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα προσθέτει μια ακόμη έννοια στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, και το επιτελείο του ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών που θα πραγματοποιηθούν σε περίπου ένα τρίμηνο. «Είτε σωστό είτε λάθος, οι ευθύνες αλλά και τα συγχαρητήρια για οτιδήποτε συμβαίνει στην οικονομία στρέφονται στον πρόεδρο», επιβεβαιώνει ο Ιθαν Χάρις, υψηλό στέλεχος στην Bank of America. «Ο κόσμος, όμως, δεν συμμερίζεται τα θετικά στοιχεία για την οικονομία λόγω της μη ικανοποιητικής αύξησης των θέσεων εργασίας ή της ανεπαρκούς αύξησης των μισθών», συμπληρώνει ο κ. Χάρις. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ στοχεύει να διατηρήσει σε χαμηλά επίπεδα το κόστος δανεισμού στην αμερικανική οικονομία, αλλά ελλοχεύει ο κίνδυνος υπερθέρμανσης χωρίς να έχει επιτευχθεί η επιθυμητή ενίσχυση της ζήτησης. Η επικεφαλής της Fed, Τζάνετ Γέλεν, προσδοκά σε ονομαστική αύξηση των μισθών από 3% έως 4%, αλλά τον Ιούνιο ήταν μόνο 2%.