Τι σχέση μπορεί να έχει μια αντιπυραυλική τεχνολογία με την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της ελονοσίας; Αμεση, όπως απέδειξαν με την ερευνητική τους δουλειά Αυστραλιανοί επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Monash και το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, αξιοποιώντας τον τρόπο που λειτουργεί ένα στρατιωτικό σύστημα εντοπισμού πυραύλων, για να αναπτύξουν μια νέα μέθοδο πρώιμης διάγνωσης του παράσιτου της ελονοσίας σε δείγματα αίματος. Μάλιστα, όπως απέδειξαν οι δοκιμές τους, η καινούργια μέθοδος έχει μεγαλύτερη ευαισθησία από τις υπάρχουσες τεχνικές, ενώ είναι πολύ πιο γρήγορη, αφού δεν χρειάζεται περισσότερο από 4 λεπτά για να εξετάσει ένα δείγμα. Οι επιστήμονες βασίστηκαν στην αρχή λειτουργίας των αισθητήρων Focal Plane Array (FPA), οι οποίοι μετατρέπουν τις εικόνες σε ηλεκτρικά σήματα και χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση των αντιαρματικών πυραύλων. Ο αισθητήρας «σαρώνει» μια περιοχή μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα και, με βάση τις θερμικές «υπογραφές» των βλημάτων, μπορεί να προσδιορίσει το μέγεθός τους και την κατεύθυνση από την οποία πλησιάζουν. Στην περίπτωση της ελονοσίας, μια παραλλαγή του ανιχνευτή επεξεργάζεται αυτήν τη φορά τις εικόνες του δείγματος αίματος από ένα υπέρυθρο μικροσκόπιο, για να ελέγξει αν τυχόν το παράσιτο έχει «εισβάλει» έστω και σε μικρό αριθμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Οπως εξήγησε στο Radio Australia o Bayden Wood, μέλος της ομάδας και αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Monash: «Αυτό που στην πραγματικότητα κάνουμε είναι να μελετάμε την ταλάντωση των κυττάρων, αφού η θερμότητα είναι ουσιαστικά έκφραση της ταλάντωσης των μορίων. Στην περίπτωση των αιμοσφαιρίων που έχουν μολυνθεί από το παράσιτο, τότε αυτά αποκτούν διαφορετική θερμική “υπογραφή”, γεγονός που μας επιτρέπει να τα ανιχνεύσουμε».
Η μέθοδος μπορεί να αναλύει τα χιλιάδες αιμοσφαίρια που περιέχει ένα δείγμα μόλις σε 4 λεπτά, ενώ μπορεί να ταυτοποιήσει αυτήν τη μεταβολή ακόμη κι αν έχει μολυνθεί μόνο ένα ερυθρό αιμοσφαίριο. Κάτι που σημαίνει πως έχει εξαιρετική ευαισθησία, ανιχνεύοντας την ασθένεια πάρα πολύ νωρίς. «Θα είναι χρήσιμη για να γίνεται έγκαιρη διάγνωση σε ανθρώπους στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίοι, αν και έχουν προσβληθεί, η νόσος βρίσκεται σε τόσο πρώιμα στάδια, που ακόμη δεν έχουν εμφανίσει συμπτώματα, όπως πυρετό», ανέφερε ο Wood στην ίδια συνέντευξη.
Τουλάχιστον προς το παρόν, το μόνο μειονέκτημα της μεθόδου είναι πως οι διαγνώσεις πρέπει να γίνονται στο εργαστήριο, αφού ο σχετικός εξοπλισμός δεν μπορεί να μεταφερθεί στην περιοχή όπου χρειάζεται να αναλυθεί ο ντόπιος πληθυσμός. Πάντως, οι επιστήμονες έχουν αναπτύξει μια μικρογραφία του συστήματος, η οποία είναι φορητή και μπορεί να παίρνει ρεύμα από μπαταρία. Μάλιστα, σύντομα θα ξεκινήσουν τις πιλοτικές δοκιμές αυτού του συστήματος για επιτόπιες αναλύσεις στην Ταϊλάνδη, με τις κλινικές δοκιμές να αναμένονται σε 2-3 χρόνια από σήμερα.
Σύμφωνα με τους ειδικούς στην ελονοσία, η πρώιμη διάγνωση παίζει κρίσιμο ρόλο στην αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής. Γι’ αυτόν τον σκοπό υπάρχουν ήδη ειδικά διαγνωστικά κιτ, τα οποία έχουν μαζί τους οι γιατροί μεταβαίνοντας από χωριό σε χωριό, για να ελέγχουν τους κατοίκους. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μέσα στο 2012 ελέγχθηκαν με αυτό τον τρόπο πάνω από 12 εκατομμύρια άνθρωποι.