Την ώρα που η υπόλοιπη Ευρωζώνη ετοιμάζεται να δεχθεί το αναζωογονητικό φθηνό χρήμα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η Ελλάδα κινδυνεύει να παραμείνει στην ξηρασία της έλλειψης ρευστότητας, καθώς ο κ. Μάριο Ντράγκι θέτει ως προϋπόθεση να παραμείνει η χώρα σε ένα πρόγραμμα αυστηρής εποπτείας, δηλαδή σε κάποιου είδους μνημόνιο.
Η ΕΚΤ θα αρχίσει από τον Σεπτέμβριο να διοχετεύει στην ευρωπαϊκή οικονομία τα πρώτα 250 δισ. ευρώ (επί συνόλου 850 δισ.) μέσω του προγράμματος TLTROs (Targeted Longer-Term Refinancing Operations). Μέσω των TLTROs, oι τράπεζες της Ευρωζώνης θα μπορούν να δανείζονται κεφάλαια από την ΕΚΤ για περίοδο τεσσάρων χρόνων (δηλαδή για μεγάλο διάστημα) με πολύ χαμηλό επιτόκιο, προκειμένου στη συνέχεια να δανειοδοτούν επιχειρήσεις. Εάν τα κεφάλαια αυτά δεν καταλήγουν στην πραγματική οικονομία θα επιστρέφονται στην ΕΚΤ. Για να πάρουν ρευστότητα, οι τράπεζες θα δίνουν ως ενέχυρο στην ΕΚΤ ομόλογα και άλλους τίτλους. Ωστόσο, τα ελληνικά ομόλογα που έχουν στην κατοχή τους οι ελληνικές τράπεζες είναι χαμηλής πιστοληπτικής διαβάθμισης, χαμηλότερης από αυτή που απαιτείται για να γίνονται αποδεκτά ως ενέχυρα από την ΕΚΤ. Σήμερα, η ΕΚΤ δέχεται κατ’ εξαίρεση ως ενέχυρα τα ελληνικά ομόλογα, μόνο επειδή η Ελλάδα βρίσκεται σε Μνημόνιο, και σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρόεδρός της κ. Μάριο Ντράγκι έχει ξεκαθαρίσει στον διοικητή της ΤτΕ κ. Γ. Στουρνάρα και στην ελληνική πλευρά, ότι θα συνεχίσει να τα δέχεται όσο υπάρχει πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής και εφαρμόζεται. Επί της ουσίας δεν πρόκειται δηλαδή για ένα τεχνικό πρόβλημα, αλλά για ένα εξόχως πολιτικό θέμα, δηλαδή το εάν θα παραμείνει η χώρα σε μνημόνιο ή όχι. Και η ΕΚΤ φαίνεται να λειτουργεί ως μοχλός πίεσης προς αυτή την κατεύθυνση, απειλώντας σε αντίθετη περίπτωση να «στεγνώσει» την ελληνική οικονομία.
Κύκλοι στη Φρανκφούρτη έλεγαν στην «Κ» ότι και στην περίπτωση των TLTROs, θα ισχύουν οι κανόνες για τα ενέχυρα που ισχύουν σήμερα. Δηλαδή, όποια είναι αποδεκτά σήμερα για παροχή βραχυχρόνιας ρευστότητας θα είναι αποδεκτά και τότε. Υπογραμμίζουν όμως πως σε ό,τι αφορά ειδικά τα ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου, είναι αποδεκτά κατ’ εξαίρεση και η εξαίρεση αυτή συνδέεται με το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε πρόγραμμα προσαρμογής. Παρέπεμπαν δε στην ανακοίνωση που είχε εκδώσει τότε η ΕΚΤ, στις 3 Μαΐου του 2010, στην οποία αναφερόταν πως ειδικά για την Ελλάδα το διοικητικό συμβούλιο χαμηλώνει το ελάχιστο όριο αποδεκτών ενεχύρων, επειδή συμφωνήθηκε με την Αθήνα το Μνημόνιο. Παρ’ όλα αυτά, οι ίδιες πηγές απέφυγαν οποιαδήποτε εκτίμηση για το τι θα γίνει σε περίπτωση που η Ελλάδα βγει από το πρόγραμμα, όπως επιθυμεί η κυβέρνηση ή για το εάν αλλάξουν οι κανόνες της ΕΚΤ.
Ο διοικητής της ΤτΕ έχει θέσει το θέμα στον κ. Ντράγκι και έχει ζητήσει να γίνουν οι αναγκαίες προσαρμογές στους κανόνες ώστε οι ελληνικές τράπεζες να συνεχίσουν να αντλούν ρευστότητα και με τις πράξεις βραχυχρόνιας χρηματοδότησης και μέσω των TLTROs. Ωστόσο, μέχρι στιγμής η στάση του Ιταλού προέδρου της ΕΚΤ είναι αρνητική. Θα ήταν πάντως παράδοξο από τη μια οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης να αποφασίσουν -εάν αποφασίσουν- την έξοδο της Ελλάδας από πρόγραμμα και από την άλλη η ΕΚΤ, εξαιτίας αυτής της απόφασης, να τιμωρήσει την Ελλάδα, αφήνοντας την οικονομία της να στεγνώσει από ρευστότητα και να ξανακυλήσει στην ύφεση. Δεν θα είναι η πρώτη φορά που η Φρανκφούρτη κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που είχαν αποφασίσει οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης. Υπενθυμίζεται ότι μεταξύ των μέτρων που είχε αποφασίσει το Eurogroup το 2012 για το χρέος ήταν και η επιμήκυνση των ομολόγων (ANFAs) που είχαν στην κατοχή τους η ΕΚΤ και οι άλλες κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης. Ωστόσο, το μέτρο δεν εφαρμόστηκε, επειδή η ΕΚΤ επικαλέστηκε νομικά κωλύματα, με αποτέλεσμα τα λεφτά από το δεύτερο δάνειο της Ευρωζώνης προς την Ελλάδα να τελειώσουν πιο γρήγορα απ’ ό,τι αρχικά είχε σχεδιαστεί.
Ωστόσο, κάποιοι εκτιμούν ότι η ΕΚΤ ενδεχομένως συντάσσεται με εκείνους που θα προτιμούσαν να παραμείνει η Ελλάδα υπό αυστηρή εποπτεία, σε κάποιο είδους μνημόνιο, έστω κι αν ονομάζεται κάπως αλλιώς. Εξάλλου, όλοι οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο να χρειαστεί η Ελλάδα ένα νέο πακέτο βοήθειας, που αναπόφευκτα θα συνοδεύεται από όρους και προϋποθέσεις, πέραν των γενικών αυστηρών κανόνων οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής που ισχύουν για όλα τα κράτη – μέλη της Ευρωζώνης. Στη συνάντηση που είχε την Τρίτη στο Βερολίνο με τον υπουργό Ανάπτυξης κ. Νίκο Δένδια, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είπε πως οι αποφάσεις για το θέμα αυτό θα ληφθούν το φθινόπωρο.
Ομαλοποιείται η αγορά ομολόγων
Τη δυνατότητα να διαπραγματευτούν τα ελληνικά ομόλογα που εκδόθηκαν φέτος θα αποκτήσουν οι ελληνικές τράπεζες τις επόμενες ημέρες. Σύμφωνα με πληροφορίες, το υπουργείο Οικονομικών θα προχωρήσει σύντομα στην επανέκδοση των 3ετών και 5ετών ομολόγων, με στόχο να ανταλλάξουν οι κάτοχοι των εντόκων γραμματίων του Δημοσίου με τους νέους τίτλους.
Στο πλαίσιο αυτό, εγχώριοι και ξένοι επενδυτές που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους έντοκα γραμμάτια θα μπορέσουν να αντικαταστήσουν μέρος αυτών με ελληνικά ομόλογα. Η κίνηση αυτή γίνεται με πρωταρχικό σκοπό οι ελληνικές τράπεζες να αποκτήσουν ελληνικούς τίτλους και να μπορέσουν με αυτόν τον τρόπο να δραστηριοποιηθούν στη δευτερογενή αγορά ομολόγων.
Ετσι, οι ίδιες θα αποκτήσουν ξανά πρόσβαση στην διαπραγμάτευση ελληνικών ομολόγων και η ελληνική αγορά τίτλων θα μπορέσει να ενισχυθεί περαιτέρω. Επίσης, σε περιόδους κρίσης, εκτιμάται ότι η παρουσία των ελληνικών τραπεζών στην αγορά θα μπορέσει να λειτουργήσει καταλυτικά και να βοηθήσουν στη στήριξή της. Οπως, άλλωστε, συνέβη πρόσφατα στην περίπτωση της Πορτογαλίας, που παρά την αναταραχή στο τραπεζικό της σύστημα δεν προέκυψε κάποιο σημαντικό πρόβλημα με την αγορά ομολόγων της χώρας.
Σύμφωνα με πληροφορίες, τα νέα ομόλογα που θα εκδοθούν προς αντικατάσταση των εντόκων γραμματίων θα είναι της τάξης του 1 δισ. ευρώ, αν και ακόμα δεν έχει οριστικοποιηθεί το ακριβές ποσό. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η συγκεκριμένη πρωτοβουλία αποτελεί ένα ακόμα βήμα προς την κατεύθυνση της επιστροφής της ελληνικής αγοράς ομολόγων σε ομαλές συνθήκες.