Οι οικονομολόγοι δεν γνωρίζουν τι το προκαλεί. Μία οικονομία ακμάζει επί σειρά ετών και μετά χωρίς προειδοποίηση γκρεμίζεται σε μία τρύπα. Η ανεργία εκτινάσσεται έως ότου, είτε πιο σύντομα είτε αργότερα, η ανάπτυξη επανέλθει. Κάθε οικονομία στον πλανήτη έχει αντιμετωπίσει αυτές τις οδυνηρές, μυστηριώδεις και προφανώς αναπόφευκτες πτώσεις. H δημοφιλέστερη θεωρία μεταξύ των ακαδημαϊκών είναι εκείνη του Μεγάλου Σοκ με πολλές παραλλαγές. Υπό το πρίσμα αυτό, μία ύφεση συμβαίνει όταν υπάρξει κάτι πολύ σοβαρό, όπως η πετρελαϊκή κρίση, που ταλανίζει την οικονομία, προξενώντας αντίστοιχες αντιδράσεις. Οι συντηρητικοί οικονομολόγοι υποθέτουν ότι άτομα και εταιρείες θα αντιδράσουν κατά τον καλύτερο και τον όσο το δυνατόν πιο λογικό τρόπο, συντείνοντας στη βέλτιστη οικονομική ανταπόκριση, οπότε οι κυβερνήσεις δεν θα πρέπει να αναμειχθούν. Αλλοι θεωρητικοί υιοθετούν τη λιγότερο ακραία άποψη πως κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες θα πρέπει με σοφία και σύνεση να επεμβαίνουν, ώστε με την αρωγή τους να ανακάμπτει η οικονομία.
Λιγότεροι είναι όσοι οικονομολόγοι προτιμούν αυτό που θα έλεγε κανείς «θεωρία της ενίσχυσης». Ισχυρίζονται πως η αλληλεπίδραση μεταξύ διαφορετικών τμημάτων της οικονομίας μπορεί να κάνει ακόμα και τα ελαφρά σοκ να επιφέρουν μεγάλες συνέπειες, ακριβώς όπως μία σπίθα σε ένα ξερό δάσος μπορεί να προκαλέσει μία τεράστια πυρκαγιά. Μία μικρή κάμψη σε μία αυτοκινητοβιομηχανία ενδεχομένως να πλήξει τους προμηθευτές της, υποσκάπτοντας τη δυνατότητά τους να προμηθεύσουν άλλες κατασκευάστριες εταιρείες και δημιουργώντας διογκούμενη ανησυχία και δυσφορία. Για τους περισσότερους οικονομολόγους εδώ τελειώνει η συζήτηση: οι υφέσεις προκύπτουν ως συνέπεια είτε μεγάλων είτε μικρών σοκ, τα οποία ενισχύονται. Αγνοούν, εντούτοις, μία τρίτη εκδοχή: ότι μία οικονομία ενδεχομένως ορισμένες φορές να εκτραπεί σοβαρά και να χάσει τη δυναμική της, χωρίς να υποστεί κανένα σοκ. Η παράλειψη φαίνεται παράδοση, γιατί αυτός ο τρόπος σκέψης ήταν σχετικά κοινός και συνήθης στο πεδίο της οικονομικής σκέψης πριν από πενήντα χρόνια.
Ευτυχώς μία ομάδα οικονομολόγων και φυσικών αναβιώνει την παλαιά ιδέα της υφέσεως άνευ σοκ και κραδασμών. Ξεκινούν με ένα μαθηματικό μοντέλο της οικονομίας, το οποίο επινοήθηκε από τους κατεξοχήν θεωρητικούς του Μεγάλου Σοκ. Πρόκειται για το μοντέλο του πραγματικού επιχειρηματικού κύκλου, το οποίο εξακολουθεί να τραβά την προσοχή πολλών οικονομολόγων. Στηρίζεται στην υπόθεση ότι άτομα και εταιρείες λαμβάνουν τις βέλτιστες και απόλυτα λογικές αποφάσεις, οι οποίες οδηγούν την οικονομία σε σταθερή εξισορρόπηση. Η νέα έρευνα που ακολουθεί κάνει ορισμένες προσαρμογές σε αυτή την εικόνα. Υποθέτει ότι τα άτομα, αντί να έχουν κάνει μία τέλεια πρόβλεψη για τις μελλοντικές τιμές, ίσως υποπέσουν σε μικρά σφάλματα. Το αποτέλεσμα είναι εντελώς διαφορετικό. Η αλληλεπίδραση εταιρειών και ατόμων τώρα πλέον δημιουργεί μία συνεχή αναταραχή με σποραδικές υφέσεις, που ανακύπτουν από τη φυσική έλλειψη συντονισμού χωρίς κανένα σοκ.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές δείχνουν πως, εάν καταστεί ρεαλιστικότερο το μοντέλο σε οποιαδήποτε από τις διαστάσεις του, λόγου χάριν με τις εταιρείες να χρειάζονται λίγο περισσότερο χρόνο να προσαρμόσουν την παραγωγή τους στα νέα επίπεδα αντί να το πράξουν αυτόματα, τότε πάντα καταλήγει με μία εγγενώς ασταθή οικονομία. Το συμπέρασμα βρίσκεται στον αντίποδα των αρχικών προθέσεων των δημιουργών της θεωρίας του πραγματικού επιχειρηματικού κύκλου. Επιδίωξή τους ήταν να υπερασπιστούν την άποψη ότι οι αγορές λειτουργούν άψογα, χωρίς να επεξεργαστούν το ενδεχόμενο πως ίσως οι υφέσεις να δείχνουν ότι οι αγορές αδυνατούν να συντονίσουν από μόνες τους την προσφορά και τη ζήτηση. Το δικό τους μοντέλο τελικά καταστρέφει αυτή την ελπίδα.